1919-cu ildə Azərbaycana gələn İran Şahını AXC adından kim qarşılayıb? –Britaniya arxivindən NADİR FOTOLAR

Böyük Britaniya Tarix Muzeyinin arxivində İranın Qacar xanədanın sonuncu hökmdarı Əhməd şahın Bakıya səfərini əks etdirən nadir fotolar saxlanılır.
Azpost.info bildirir ki, bu fotolarda Əhməd şah Qacarın şəhərə gəlişi və onun şərəfinə düzülmüş fəxri qarovulun önündən keçməsi əks olunub. Gəmidən enən şah onu qarşılayanlara hərbi salam verir.
İran şahı Bakıda 1919-cu ilin avqustunda olub. O, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədlərindən keçərək Avropa səyahətinə çıxıb.
Versal sülhünün şərtlərinə əsasən, Bakıda yerləşən ingilis ordusu Əhməd şah Qacarın qarşılanma mərasimində iştirak edib. Arxiv sənədlərində qeyd olunur ki, Əhməd şahı Qara dəniz ordusunun 83-cü piyada briqadasının komandiri, general Diqbi İnqlis Şattlvort qarşılayır. Fotolarda o, Əhməd şahla birgə görünür.
Əhməd şah Qacarı Azərbaycan hökuməti adından xarici işlər nazirinin müavini Adil xan Ziyadxanlı qarşılayıb. O, şahı qatarda Batuma qədər müşaiyət edib. Azərbaycanla İran arasında isti əlaqələrin qurulmasında bu səfər mühüm rol oynayıb. Əhməd şah Azərbaycan hökumətinə isti qarşılanmaya görə təşəkkür edib. Yolda Adil xan Ziyadxanlı İranın xarici işlər naziri Firuz Mirzə Nüsrətdövlə ilə müzakirələr də aparıb.
Firuz Mirzə, həmçinin Paris Sülh Konfransında İran nümayəndə heyətinin rəhbəri olub. Şahın Bakıda gördüyü və eşitdikləri, o cümlədən A.Ziyadxanlı ilə söhbətləri onda Azərbaycan haqqında obyektiv rəyin yaranmasında rol oynayıb. Çünki İran 1918-ci ilin mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını birmənalı qarşılamamışdı. Paris Sülh Konfransında irəli sürdüyü memorandumda İran Azərbaycanın keçmiş xanlıq olan ərazilərinə qarşı iddia qaldırmışdı. Lakin siyasi reallığı dərk etdikdən sonra iddiasından geri çəkildi.
İranla Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti arasında ilk diplomatik münasibətlər 1919-cu ilin yazında yaranıb. AXC höküməti Adil xan Ziyadxanlının qardaşı İsmayıl xan Ziyadxanlı başda olmaqla fövqəladə missiyanı Tehrana göndərib. Bu missiya İranla vacib məsələlər barədə ilkin danışıqlar aparıb. Bura Tehranda səfirliyin, Təbrizdə konsulluğun açılması daxil idi.
İsmayıl xan Ziyadxanlı həmin ilin aprelində Ənzəlidən keçməklə İrana gəlir. Rəsmi “İran” qəzeti bu səfərin şərəfinə “Bizdən olan qonaqlar…” başlığı ilə bu səfər barədə yazı hazırlayır. Yazıda qeyd olunur ki, “qonaqlar Qafqazın İslam millətinin nümayəndələridir”.
Daha sonra qəzet qeyd edir ki, “bu hörmətli qonaqlar 100 ildir İranda hökm edən tayfanın nəslindəndirlər. Cənab İsmayıl xan Ziyadxanlı bizim nəsildəndir (Qacar nəslindən…) O, Gəncədə rus işğalına qədər hakimiyyəti idarə etmiş hörmətli xan nəslindən sayılır”.
Adil xan Ziyadxanlı bir müddət xarici işlər naziri olub. Nəsib bəy Yusifbəylinin 1919-cu ilin aprelində qurduğu hökumətdə Məhəmməd Yusif Cəfərov xarici işlər naziri, Adil Ziyadxanlı isə onun müavini təyin edilib. Bu postda o, 1919-cu ilin avqustuna qədər işləyib.
16 iyul 1919-cu ildə AXC Nazirlər Kabineti İranda səfirlik açmaq barədə qərar qəbul edir. Oktyabrın 4-də ştat müəyyənləşir. Tehranda diplomatik nümayəndəliyin rəhbəri Adil xan Ziyadxanlı təsdiq olunur. Çar Rusiyasının Tehrandakı sabiq səfiri Etter ciddi-cəhdlə nümayəndə heyətinin İrana gəlməsinə mane olmağa çalışsa da, bacarmır.
Azərbaycan nümayəndə heyəti böyük hörmətlə İranda qəbul olunur. Əhməd çah Qacar AXC-nin Təbrizdə və digər şəhərlərdə daimi diplomatik nümayəndəliyinin açılmasına əmr verir. Şahın adından Azərbaycan nümayəndə heyətinin şərəfinə təntənəli ziyafət verilir.
23 sentyabr 1919-cu ildə A.Ziyadxanlı AXC-nin səfiri kimi Tehranda fəaliyyətə başlayır.
Əhməd şah Qacarın taleyi isə kədərli olub. Sultan Əhməd şah Qacarlar nəslindən olan sonuncu İran şahıdır. Sultаn Əhməd Mirzə Məhəmmədəli şah oğlu 1897-ci ildə Təbriz şəhərində dоğulub. Mükəmməl saray təhsili alıb. Sultаn Əhməd Mirzə 1909-cu ildə аtаsı кönüllü surətdə şаhlıqdаn əl çəкəndən sоnrа tахtа əyləşib. Əhməd şаh 1925-ci ildə şаhlıqdаn dеvrilib. Ondan sonra taxta Pəhləvi sülaləsi çıxıb.
Əhməd şah Qacar 1930-cu ildə Fransada vəfаt еdib.
Xaqani SƏFƏROĞLU

- Vasif Talıbovun mobil telefonunu KƏSMƏK qərarı
3 sentyabr 2025 11:17
- Hər bir insanın İLDƏ BİR DƏFƏ verməli olduğu analizlər
3 sentyabr 2025 01:55
- Alman alimlər xərçəngin dərmanını tapdı
2 sentyabr 2025 21:55
- Elmira Axundovanın adı keçən iş Sabunçu məhkəməsində - Gizli ödəmə və açıq haqsızlıq
2 sentyabr 2025 16:22
- Şəhid müəllimin oğlu tələbə, qızı magistr oldu
2 sentyabr 2025 10:51
- Astarada məsciddə MOLLA AĞZINDAN bıçaqlandı - KREDITƏ görə..
2 sentyabr 2025 10:27
- Ərdoğan və Pezeşkian Çində görüşdü
1 sentyabr 2025 23:17
- Eldar Namazov Seçim Komissiyasının üzvü oldu
1 sentyabr 2025 22:09
- Lisey direktorunun ölkədən çıxışına STOP qoyuldu
1 sentyabr 2025 15:34
- Bakıda Mərkəzi Park-da 2 yaşlı UŞAQ KANALİZASİYA QUYUSUNA DÜŞDÜ - Fotolar
1 sentyabr 2025 13:03
- Vasif Talıbovun mobil telefonunu KƏSMƏK qərarı
03 sentyabr 11:17
- Kaş adamın cibində bunun bir qırığı ola... - Psixeya nə istəyir?
03 sentyabr 10:31
- Arzular çin oldu, həm də Çində oldu
03 sentyabr 09:49
- Prezident Pekində paradı izlədi
03 sentyabr 09:36
- 51 yaşında tələbə oldu
03 sentyabr 02:29
- Zakir Fərəcova yaxın kadrın ölkədən çıxışına STOP qoyuldu
03 sentyabr 02:18
- Hər bir insanın İLDƏ BİR DƏFƏ verməli olduğu analizlər
03 sentyabr 01:55
- Mən Putinlə bağlı çox məyus olmuşam - Tramp dünyanı şoka salan açıqlama verdi
02 sentyabr 23:20
- Alman alimlər xərçəngin dərmanını tapdı
02 sentyabr 21:55
- Elmira Axundovanın adı keçən iş Sabunçu məhkəməsində - Gizli ödəmə və açıq haqsızlıq
02 sentyabr 16:22
- Naxçıvan şəhərində işıq olmayacaq
02 sentyabr 14:18
- Ukraynadakı müharibədə 2000-ə yaxın Şimali koreyalı əsgər ölüb
02 sentyabr 12:22
- Tramp bu gün vacib açıqlama verəcək - Ağ Ev
02 sentyabr 11:57
- Prezident Powerchina group şirkətlər qrupunun icraçı vitse-prezidenti ilə görüşdü (FOTO)
02 sentyabr 11:49
- Şəhid müəllimin oğlu tələbə, qızı magistr oldu
02 sentyabr 10:51
- Astarada məsciddə MOLLA AĞZINDAN bıçaqlandı - KREDITƏ görə..
02 sentyabr 10:27
- Ölkədə bir dənə də olsun gözəllik salonu qalmayacaq
02 sentyabr 00:37
- Azərbaycanlı qadın Finlandiyada öldürüldü
01 sentyabr 23:33
- Ərdoğan və Pezeşkian Çində görüşdü
01 sentyabr 23:17
- Eldar Namazov Seçim Komissiyasının üzvü oldu
01 sentyabr 22:08
- Külli miqdarda RÜŞVƏTƏ görə ... AZADLIĞA BURAXILDI ...
01 sentyabr 17:06
- Lisey direktorunun ölkədən çıxışına STOP qoyuldu
01 sentyabr 15:34
- Naxçıvanda 75 yaşlı qarını qəddarlıqla öldürən 2 qadının məhkəməsi keçirildi
01 sentyabr 13:53
- Prezident Paşinyanla görüşdü - Video
01 sentyabr 13:10
- Bakıda Mərkəzi Park-da 2 yaşlı UŞAQ KANALİZASİYA QUYUSUNA DÜŞDÜ - Fotolar
01 sentyabr 13:03
- Seymur Orucovun həbsdə olan qohumu mənimsədiyi pulları geri qaytaracaq - Qərar verildi
01 sentyabr 12:41
- Prezident Əliyev Ərdoğanla görüşdü (YENİLƏNİB)
01 sentyabr 11:18
- Azərbaycanlı iş adamının ŞOK SƏRVƏTİ - Milyardlarla...
01 sentyabr 11:10
- Ərdoğanla Paşinyan görüşdü - Video
01 sentyabr 10:30
- Əfqanıstanda güclü zəlzələ - 622 nəfər öldü - Fotolar - Yenilənib
01 sentyabr 10:26