- Bakcell Bilik Günü münasibətilə Müasir Təhsil Kompleksinin şagirdləri ilə görüşdü
- Kəlbəcərdən çıxanda 80 yaşı olub - İndi 113 yaşında qayıdır
- Asiyada ən böyük hərbi təlim başlanır - Üç ölkə üç məkanda...
- Rusiya Britaniyanın müsəlman daxili işlər nazirini hədəfə alıb - Kreml mediası Şabanaya böhtanlar yağdırır
- Sumqayıtda xəstəxana həyətindən 8 aylıq qız DÖLÜ TAPILIB
Seyid Əzim Şirvani necə öldürülüb?
Maqazin3 sentyabr 2024 17:12

Xalq arasında bir söz var: "Şirvan şairlərinə sahib çıxmır". Azərbaycanın ən görkəmli şəxsiyyətlərinin dünyaya gəldiyi və yaşadığı Şirvan zonası tariximizin bütün dövrlərində ölkəmizin tarixində mühüm yer tutub. Bir məsəl var el arasında: Səs Qarabağdan, söz Şirvanda dünyaya gəlib. Əlbətdə, söz sahibi olan əksər dəyərli insanların yurdudur Şirvan.
Ancaq bu ifadə "Şirvan şairlərinə sahib çıxmır" həqiqətən bir faciə ilə bağlıdır. Bu ifadə Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Seyid Əzim Şirvaninin ölümündən sonra yaranıb. İndi isə ətraflı...
Seyid Əzim Şirvani 1833-cü il 9 iyulda Şamaxı şəhərində anadan olub. Uşaqlıqdan dini elmlərə sonsuz maraq göstərən şair, dini təhsil almaq üçün bir müddət vətəndən uzaqlarda - Bağdad və s. şəhərlərdə yaşayıb. Uzun illər həmin elmlərin öyrənilməsinə vaxt sərf edən şair 50-ci illərin axırlarında doğma vətənə qayıdıb. Lakin, Şamaxının bəzi savadsız dairələri onu gözdən salmaq məqsədi ilə hər yanda geniş təbliğatlar aparıb və şairi "kafir", "səfeh" adlandırıb.
Seyid Əzim 1869-cu ildə Şamaxıda öz hesabına yeni üsul məktəbi açır. Məktəbdə təhsil ən yeni, mütərəqqi üsullarla aparılırdı. Fiziki cəzalar qadağan idi. Müasir dövrün elmlər öyrədilirdi. Mirzə Ələkbər Sabir və Sultanməcid Qənizadə bu məktəbdə təhsil almışdı.
Azərbaycan ədəbi tarixində yeganə şəxs idi ki, 1877-ci ildə "Uşaqların baharı" adlı dərslik yazaraq şagirdlərə vətənlərinə məhəbbət hissi aşılayır, onlara öz tarixləri və mədəni irsindən qürur duymaq, vətəninə layiqli övlad olmaq ideyaları təlqin edilirdi. Vətənpərvlik əsas hədəf idi dərsliyin yazılmasında. Lakin bu Çar hökumətini qorxudurdu və dərslik yığışdırldı, Seyid Əzimə xəbərdarlıq edildi və bütün nəşr evlərinə tapşırıldı ki, bu çap edilsə, ağır cəzalar olacaq.
18 ildən artıq öz məktəbində müəllimlik edib. Ancaq sona qədər davam edə bilmir. Din donu altında gizlənən cahil mollalar, digər tərəfdən də o zaman Şamaxıda dövlət tərəfindən açılan şəhər məktəbinin təsiri nəticəsində get-gedə həmin məktəb artıq öz fəaliyyətini dayandırmağa məcbur olur.
Şirvani Qafqaz müsəlmanlarını təbii elmi biliklərə yiyələnməyə, xurafat və fanatizmi rədd etməyə, tərəqqi və mədəni dirçəliş yolu tutmağa çağırırdı. Seyid Əzim öz yaradıcılığında demokratik maarifçiliyinin ən yaxşı xüsusiyyətlərini birləşdirə bilmiş idi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ona böyük dəyər verirdi: "Minlərlə bivec seyidin içindən Seyid Əzim Şirvani yetişdirirsə, bu millətin işığı heç bir zaman sönməyəcək!".
Mənə maraqldır ki, niyə Azərbaycanda dərsliklərdə, kitablarda, mediada və digər məlumat mənbələrində yazırlar: "1888-ci il iyunun 1-də Şamaxıda vəfat edib". Bəs sual verən yoxdur ki, şair və müəllim niyə birdən-birə 53 yaşında qəfil ölüb? Niyə ona olan sui-qəsdi gizlətməyə çalışırlar?
Guya Seyid Əzim Şirvani məscid qapısında yaradılan süni basabasda ölüb. Şair orda nə edirdi əgər möhvumata qarşı mübarizə aparırdısa?
Seyid Əzim Şirvani 1888-ci ilin may ayının 20-də Şamaxı məscidində döyülərək öldürülüb. Ayaqlar altında onu əziblər. Onun məscidə daxil olmasını görən mollalar qışıqırıb "öldürün kafiri" sözündən sonra yüzlərlə insan onu ayaqlar altına alaraq əzə-əzə qətl ediblər. Meyidini güclə çıxardıblar və ailəsinə təhvil veriblər.
Özünün vəsiyyətinə görə, onu Şahxəndan qəbirstanlığında dəfn ediblər. Şaxəndan (Şahi Xəndan) Nəsiminin böyük qardaşı olub.
"Mən öləndə Şahxəndanda basdırın,
Çünki, onun Şahi Xəndanı var", deyirdi Seyid Əzim.
İndi də əllərində bayaraq tutublar ki, guya Seyid Əzimin qələmə aldığı "Öküş oğlu" şeiri şiələri təhqir edib. Bu şeiri gündəmə gətirən xaricdə Azərbaycan əleyihnə yalan məlumatlar yazan Güntay Gəncalpa məxsusdur. Güntay şairin şeirini tərcümə edəndə kifayət qədər təhriflərə yol verib. Əslində Seyid Əzimin orjinal şeirində bu cümlə yazılır:
Qaimu Al Muhəmməddur (s) İmami-Qaibim
Xidmət üçün hazirəm, ol Muxtəfadən dönmərəm.
Kimə lazımdırsa Güntayın saxtakarlığını və Seyid Əzimin orjinalını təqdim edə bilərəm.
Çox heyf ki, sağlığında daim hər addımı nəzarət altında olan, yaşadığı cəmiyyətdə amansız təqiblərə, hücumlara məruz qalan və savadsızların "kafir" kimi qələmə verdiyi bu böyük maarifçi, görünür indi də heç kəsin yadına düşmür.

Seyid Əzim Şirvaninin Həsən bəy Məlikova (Zərdabiyə) məktubu, 1877-ci il
Zaur Aliyev, dosent
Oxşar xəbərlər
- Özbəkistan səfərindən tez-tələsik təəssüratlarım - iLQAR TAĞI
16 sentyabr 2025 00:38
- Xocalının körpəsi, Türkiyənin müəllimi...
14 sentyabr 2025 13:13
- 28 MAY-dan NİZAMİ- yə metro işləməyəcək: Alternativ nəqliyyat necə olacaq?
13 sentyabr 2025 12:09
- Alla Puqaçovadan Putinlə bağlı ŞOK ETİRAF
11 sentyabr 2025 22:45
- Azərbaycanlı oğlana görə dinini və adını dəyişən çinli xanım (MÜSAHİBƏ/FOTO)
11 sentyabr 2025 23:02
- 23 saat 43 dəqiqə - suverenliyimizin tam bərpasının ikinci ili...
9 sentyabr 2025 10:52
- Şəhid anaları, onlara qarşı vicdansızlıq edən vəzifə sahibləri və….
8 sentyabr 2025 22:11
- Lalə Şövkət uzun fasilədən sonra danışdı: Düşünmürdüm ki...
8 sentyabr 2025 17:41
- Ukraynada əsir düşən Ruslan Mustafayev dəhşətli şeylır anlatdı - ŞOK TƏFƏRRÜATLAR BU VİDEODA
8 sentyabr 2025 17:32
- Britaniyanın yeni daxili işlər naziri Şabana Mahmud: İslam mənim inancımdır, həyatımın ən vacib tərəfidir VİDEO
7 sentyabr 2025 00:08
Xəbər lenti
- Prezident Selçuk Bayraktaroğlunu qəbul etdi (FOTO)
16 sentyabr 01:57
- Bakcell Bilik Günü münasibətilə Müasir Təhsil Kompleksinin şagirdləri ilə görüşdü
16 sentyabr 01:12
- Özbəkistan səfərindən tez-tələsik təəssüratlarım - iLQAR TAĞI
16 sentyabr 00:33
- Azərbaycanlı Rusiyada deputat seçildi
15 sentyabr 11:26
- Kəlbəcərdən çıxanda 80 yaşı olub - İndi 113 yaşında qayıdır
15 sentyabr 10:21
- Prezident Seyidbəyliyə getdi - Fotolar
15 sentyabr 09:59
- Asiyada ən böyük hərbi təlim başlanır - Üç ölkə üç məkanda...
15 sentyabr 09:46
- Bakının işğaldan azad edilməsindən 107 il ötür
15 sentyabr 00:55
- Azərbaycanda Bilik Günüdür
15 sentyabr 00:42
- Rusiya Britaniyanın müsəlman daxili işlər nazirini hədəfə alıb - Kreml mediası Şabanaya böhtanlar yağdırır
14 sentyabr 23:51
- Sumqayıtda xəstəxana həyətindən 8 aylıq qız DÖLÜ TAPILIB
14 sentyabr 18:04
- Bu gün erməni əsilli şəxs Xankəndidə polisə qumbara atdı, atəş açdı...
14 sentyabr 17:43
- Azərbaycan Prezidenti Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub
14 sentyabr 16:14
- Bu gün Elçin Mahmudovun doğum günüdür
14 sentyabr 15:20
- Prezident İlham Əliyev Füzuli rayonunun yeni salınacaq Qaraxanbəyli kəndinin təməlini qoyub
14 sentyabr 13:22
- Xocalının körpəsi, Türkiyənin müəllimi...
14 sentyabr 13:11
- BİR ÇÖRƏK QORXUSU - Səməd Qaraçöp
14 sentyabr 11:48
- Təhsil niyə oxuyub-anlama problemini həll edə bilmir ? Könül Aydın Nəhmətova
14 sentyabr 11:02
- Təyyarədən sürətli qatır: 1 saatlıq yolu 15 dəqiqəyə çatdı
14 sentyabr 10:40
- Bakıda bu qəbiristanlığın köçürülməsi təklif olunur
14 sentyabr 10:11
- DSX-nin zabiti ehtiyatsızlıqdan açılan atəşlə öldü - Fotolar
14 sentyabr 09:53
- Bu il bəşəriyyəti tənəzzülə aparan fəlakət olacaq - Vanqa və Nostradamusun PROQNOZU
13 sentyabr 23:03
- Gürcüstanın keçmiş müdafiə naziri həbs olundu
13 sentyabr 22:23
- Səfirimizin katibəsindən nikahdankənar uşağı var? - Aliment vermir
13 sentyabr 19:38
- 2,2 milyon nəfər tədrisə başlayır: İlk dərs bu mövzuya həsr olunacaq
13 sentyabr 16:55
- 1992-ci ildə Baş nazir vəzifəsindən istefa verdim, Heydər Əliyevə zəng vurdum… –Sabiq Baş nazir Həsən Həsənovdan maraqlı açıqlamalar /VİDEO
13 sentyabr 15:35
- Xalq artisti vəfat etdi
13 sentyabr 14:48
- 28 MAY-dan NİZAMİ- yə metro işləməyəcək: Alternativ nəqliyyat necə olacaq?
13 sentyabr 12:09
- Dünyanın ən yaşlı insanı bu türk respublikasında tapıldı - FOTOLAR
13 sentyabr 11:16
- Serbiyada etirazların təşkilinə 4 milyard dollar sərf olunub – Vuçiç
13 sentyabr 10:12
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya