OSMANLI İMPERİYASI BU İMİŞ ....
Günün sitatı10 noyabr 2024 21:33
Natiq Cavadli paylaşıb
Əhali 13 milyon idi, 11 milyonu kəndlərdə yaşayırdı.
40 min kənd var idi, 37 minində məktəb yox idi.
30 min kənddə məscid yox idi.
Günəbaxan yağı istehsal edilmirdi, şəkər istehsalı yox idi.
Un baha idi,düyü xaricdən gətirilirdi. Bütün ölkədə yalnız və yalnız 5000 hektar əkin sahəsini suvarmaq mümkün idi.
Bitlə mübarizə aparmaq mümkün deyildi.
5000 kənddə dabaq xəstəliyi yayılmışdı.
Heyvanlar tələf olurdu,insanlar qırılırdı...
1 milyon adam zöhrəvi xəstəliklərə tutulmuşdu. 2 milyon nəfər sətəlcəm idi, 3 milyon nəfər traxoma idi.Vərəm,tif,taun epidemiyası tüğyan edirdi.
Uşaq ölümü göstəricisi çox yüksək – 40 faizdən çox idi.
Dünyaya gələn hər iki uşaqdan biri ölürdü.
Anaların ölüm statistikası 18 faiz idi.
Hər beş anadan biri ölürdü.
Orta ömür həddi 40 yaş idi.
Ölkədə cəmisi 337 həkim var idi.
Ölkədə cəmisi 60 əczaçı var idi, onlardan da yalnız 8-i türk idi.
Cəmi 4 tibb bacısı vardı, cəmi 136 mamaça vardı.
Yanmış binaların sayı 115 min, qəza vəziyyətində olan binaların sayı 12 min idi.
Tamamilə külə dönən kəndlərin sayı 1000-dən çox idi.
Ölkəni yenidən tikib-qurmaq lazım idi, amma hətta kirəmit də yox idi.
Limanlar, mədənlər əcnəbilərə məxsus idi.
Dəmiryollarının bircə metri belə türklərin əlində deyildi.
Ümumi sərmayənin yalnız 15 faizi türklərə məxsus idi.
Osmanlıdan yalnız dörd zavod qalmışdı – Hərəkə ipək, Fəsxana yun, Bakırköy bez, Beykoz dəri zavodları.
“Sənaye” deyilən müəssisələrin 96 faizində motorlu dəzgah yox idi.
10-dan çox işçisi olan cəmi 280 atelye var idi.
Onlardan 250-si əcnəbilərin idi.
Adambaşına düşən milli gəlir 45 dollar idi.
Elektrik təkcə İstanbul, İzmir və Tarsusda var idi.
“Guya var idi” demək daha düzgün olardı...
Çünki elektrik hasilatı sadəcə 50 kilovat saat təşkil edirdi.
Dörd mövsümdə də istifadə edilə bilən quru yolu yox idi.
Sadəcə 1490 avtomobil var idi.
Ancaq dörd şəhərdə xüsusi maşın var idi.
Qadın insan hesab edilmirdi.
Bərabər təhsil hüququ yox idi; peşə təhsili almaq hüququ yox idi; boşanma hüququ yox idi; övladını öz adına keçirmək, yəni valideynlik haqqı yox idi; ona miras kimi qalan mallardan istədiyi kimi istifadə etmək haqqı yox idi; seçmək haqqı yox idi; seçilmək haqqı yox idi; iş həyatında bərabərlik hüququ yox idi; bərabər məvacib haqqı yox idi; abort hüququ yox idi; hamiləliyin qabağını almaq hüququ yox idi; qızlıq soyadından istifadə etmək haqqı yox idi...
Teatr yox idi, musiqi yox idi, rəssamlıq yox, heykəltəraşlıq yox, idman yox idi...
Arxeoloji abidələr xaricə qaçırılmışdı.
Bəziləri öz bildikləri saatı əsas götürür, günəşin batdığı anı saat 12 kimi qəbul edirdi. Bəziləri sonu olmayan saatdan istifadə edirdi, günəşin ən təpədə olduğu anı 12:00 kimi qəbul edirdi. Bəziləri günəş batarkən “qürubi saat”ını əsas götürürdü.
Bəzisi hicri təqvimdən istifadə edirdi, bəzisi rumi təqvimdən. Bəzi insanların fevral ayı o birilərinin dekabr ayına uyğun gəlirdi. Hamı eyni zaman kəsimində idi, ancaq fərqli aylarda yaşayırdılar.
Dirhəm, oqqa, çəki var idi.
Arşın, qulac, fərsəx var idi.
Türklərin nə çəki vahidi dünyaya uyğun gəlirdi, nə də uzunluq vahidi.
Ölçü sistemləri orta əsrlərdən qalma idi.
600 il ərzində ərəb dili ilə fars dilinin qarışdırılmış formasına Osmanlı dili deyilmişdi. Fransızca və italyanca sözlər, levanten terminləri türk dilini istilaya məruz qoymuşdu.
Qarşılıqlı şəkildə səsli-səssiz hərfləri olmayan ərəbcə ilə türk dilində yazmağa çalışırdılar.
Bu torpaqlara kitab gələnə qədər Avropada2,5 milyon müxtəlif adda kitab nəşr edilmiş, 5 milyard nüsxə satılmışdı.
Qəzet yalnız İstanbulda və İzmirdə idi.
Kişilərin 7 faizi, qadınların isə yalnız və yalnız hər 1000 nəfərdən 4-ü, yəni 0,4 faizi yazıb-oxumağı bacarırdı.
Yazıb-oxuya bilən kişilərin mütləq əksəriyyəti zabitlərdən və ya qeyri-müsəlmanlardan ibarət idi.
Məktəb yaşına çatmış hər 4 uşaqdan 3-ü məktəbə getmirdi. Ümumilikdə 4894 məktəb, cəmi 72 orta məktəb, cəmi 23 lisey var idi. Türkiyənin bütün liseylərində vur-tut 230 şagird qeydə alınmışdı.
Müəllimlərin 1/3 hissəsinin pedaqoji təhsili yox idi.
Bütün ölkədə yeganə universitet var idi, darülfünun mədrəsədən bir az yaxşı idi. Mədrəsələrdə türk dili qadağan idi...
Oxşar xəbərlər
- Alman tayfaları Roma ordusuna qarşı psixotrop maddələrin təsiri altında döyüşüblər - ARAŞDIRMA
4 dekabr 2024 00:39
- Məşhur aktrisa da azərbaycanlı imiş... - VİDEO
2 dekabr 2024 09:27
- Sabirabadda Nuru paşanın qaldığı tarixi evin sirləri
2 dekabr 2024 01:01
- Onlar barəsində yalan ifadə verməsən, səni DTN-də öldürəcəklər, ailəni isə...
30 noyabr 2024 23:06
- Fətəli şah Büllur çarpayıya Şimali Azərbaycanı qurban verdi
29 noyabr 2024 18:45
- O niyə İslamdan imtina etmişdi?
28 noyabr 2024 09:30
- Azərbaycanda yeni bələdiyyələr yaradıldı - Siyahı
25 noyabr 2024 15:44
- Bir rəssamın dramı: Van Qoq qulağını niyə kəsdi?
24 noyabr 2024 21:42
- Azərbaycanda bu həkimlər qadınların lüt görüntülərini paylaşır
20 noyabr 2024 21:35
- 17 noyabr - Milli müstəqillik salnaməmizin Epiqrafı
17 noyabr 2024 20:49
Xəbər lenti
- Qərb liderlərinin nümayiş etdirdiyi ikili standartlardan bir nümunə
04 dekabr 23:02
- 57 yaşlı qadın ona hücum edən aslanı yalın əllə BOĞDU
04 dekabr 22:56
- 36 il həbsdə qalan kişi 104 yaşında azad edilib
04 dekabr 22:39
- Zəngilan şəhərinə İLK KÖÇ başlayır – 600 min manatlıq tender
04 dekabr 22:27
- Nərgiz Məhəmmədi 190 min dollar verdi və... evə buraxıldı....
04 dekabr 20:31
- Bakıda yaşayan əhalinin sayı açıqlandı
04 dekabr 19:56
- SSRİ-ni ABŞ-nin nüvə hücumundan xilas edən alim – Klaus Fuks
04 dekabr 19:44
- Tanınmış vəkil ləğv olunmuş bankın kreditorlarına müraciət etdi - Fond pulların başına daş salır!
04 dekabr 19:14
- Axır ki, İranda Qərbi Azərbaycan vilayətinə türk VALİ təyin olundu
04 dekabr 14:45
- 4 dekabr ÖMƏR XƏYYAMın xatirə günüdür
04 dekabr 14:19
- Azərbaycanın TƏNDİR çörəyi UNESCO-nun SİYAHISI-na daxil edildi
04 dekabr 14:09
- 30 min manat ver, verməsən, səni rüsvay edəcəm ...
04 dekabr 13:54
- Evinin çıxarışı ( KUPÇA ) olmayanlara ŞAD XƏBƏR - Bu tarixdən veriləcək
04 dekabr 13:40
- Azərbaycanda xəstəxanada həkimi MÖHKƏM DÖYDÜLƏR
04 dekabr 13:24
- Günəşli faciəsindən 9 il ötür
04 dekabr 12:36
- Bakıda fantastik qiymətə ALÇA satılır
04 dekabr 12:29
- YAP yenə qabaqladı - 8071 NƏFƏR üçün seçki
04 dekabr 12:21
- Prezident İlham Əliyev Mövlud Çavuşoğlunu qəbul etdi FOTO
04 dekabr 12:07
- Məhkəmə qərarlarının icra edilməməsinin səbəbi nə vaxt araşdırılacaq? -Şikayət
04 dekabr 11:56
- Xəzər Universitetinin rektorunun qızını aldadıb qızıllarını aldılar
04 dekabr 10:53
- Bu gün 48 ailə ŞUŞAYA QAYIDIR
04 dekabr 10:38
- İcra başçısına sui-qəsd üçün ŞOK PLAN
04 dekabr 10:21
- Alman tayfaları Roma ordusuna qarşı psixotrop maddələrin təsiri altında döyüşüblər - ARAŞDIRMA
04 dekabr 00:39
- Yaponların evlilik sirri: AYRI YATMAQ ...
03 dekabr 22:03
- Zoya üçün ağır qisas - Nasistlərin qəddar edamının bədəli bir diviziyanın məhvi olub
03 dekabr 21:40
- Azərbaycan siyasətinin Dəmir Ledi-si Lalə Şövkət Hacıyeva kimdir - DOSYE
03 dekabr 20:22
- Rüfət Səfərov saxlanıldı
03 dekabr 19:26
- Şirvanda qadın ərinin telefonundakı intim videoları yaydı və 1.6 il CƏZA
03 dekabr 18:06
- Sabiq deputata vəzifə verildi
03 dekabr 17:38
- Əhməd Vəliyevin bankında minlərlə yerli və xarici müştərinin pulları batıb - Hüquqşünas
03 dekabr 16:31
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya