Fərdi hazırlıqlar məktəb sistemini çökürdüb - Ekspert

Dövlət İmtahan Mərkəzi buraxılış imtahanlarının keçirilmə vaxtını açıqlayıb. Məlumatda 11-ci sinif üzrə buraxılış imtahanı iki zona olmaqla 2 və 9 mart tarixlərində, 9-cu siniflər üzrə buraxılış imtahanı isə üç zona üzrə 13, 20 və 27 aprel tarixlərində təşkil olunacaq.
Şagirdlər buraxılış imtahanlarını verəndən sonra məktəblə yolunu kəsir, əksəriyyəti dərsə getmək istəmir. Bu səbəbdən mütəxəssislər buraxılış imtahanlarını tədrisin sonunda keçirilməsini məqsədəuyğun sayır.
Sabiq deputat Etibar Əliyev Qaynarinfo-ya buraxılış imtahanların mart ayında keçirilməsinin əlehinə olduğunu bildirib:
"Şagirdlər belə hesab edir ki, onların işi bitib və növbəti imtahana hazırlaşırlar. Bu haqlı fikirlərdir, mən bunu dəstəkləyirəm. Amma bununla yanaşı başqa bir məsələyə də diqqət yetirmək gərəkdir. 9-11-ci siniflərin dərsə davamiyyəti həddindən artıq aşağı səviyyədədir. Fərdi hazırlıqlar məktəb sistemini çökürdüb. Artıq bütün valideynlərə bəllidir ki, övladları məktəb təhsilinin hesabına qalsa, onlar heç kolleclərə də daxil ola bilməzlər. Davamiyyət məsələsi də ciddidir. Dünyada bunlara diqqət yetirilir. Məktəb təkcə şagirdlərin biliklər verən bir təhsil ocağı deyil. Həm də şagirdlərin fiziki hazırlığı, tərbiyyə prosesi həyata keçirilir. Buraxılış imtahanlarının vaxtı ilə bağlı nə qədər cəmiyyətdən çağırışlar olsa da buna iki qurum-Dövlət İmtahan Mərkəzi və Elm və Təhsil Nazirliyinin rəhbərliyi buna məhəl qoymur. Bu iki qurum hələ bu günə kimi dərslərə davamiyyət məsələsinə toxunmayıblar. Görsənir ki, bu qrumlar üçün maraq kəsb etmir".

Etibar Əliyev Dövlət İmtahan Mərkəzinin hələ ötən il verdiyi bir açıqlamasına aydınlıq gətirib:
"Şagirdlər 40-60% proqramı yerinə yetirmirlər. Bu nədən irəli gəlir? Bu ondan irəli gəlir ki, məktəb təhsilinin keyfiyyəti həddindən artıq aşağı səviyyədədir. Məsələn, Barak Obamanın məşhur bir fikiri var. Deyir ki, "Koreya uşaqları Amerika uşaqlarından ona görə ağıllı və beynəlxalq şagird qiymətləndirmələrində önə çıxırlar ki, onlar onlar Amerika uşaqlarına nisbətən bir ay çox dərsə gedirlər". Maraqlı məsələdir. Biz hesab edirik ki, uşaqlar 10 gün artıq dərsə gedəndə onların istirahət hüququ pozulur, yay məktəbləri olmur. Yay məktəbləri keçilən dərslərin təkrarı üçün əhəmiyyətlidir. Bu mənada bir qurum - Elm və Təhsil Nazirliyi təhsil verməkdə axsıyır. Dövlət hər bir şagird üçün xeyli vəsait xərcləyir, onun müqabilində proqramların mənimsənilməsi həyata keçirilməlidir. Digər bir qurum isə qiymətləndirmə ilə işini başa çatmış hesab edir”.
Etibar Əliyev deyir ki, bu gün məktəb əzbərçi şagird hazırlayır:
"Birölçülü təhsil sistemində yetişən vətəndaş hazırlayır. Düşünürük bunlar gələcəkdə qazandıqları bilik və bacarıqları, tərbiyyələri iləinsan kapitalına töhfələr verəcək. Hələlik isə bu iki qurum ortaq məxrəcə gələ bilmir. Bunun əks effekti çox pisdir. Uşaqlar il ərzində 6 ay dərsə getmir. Sentyabrın 15-də dərs başlayır, tətilləri, bayramları da çıxsaq və martda da buraxılış imtahanı... Bu o dməkdir ki, tədris ili ay nəzərdə tutulur. Yuxarı sinif şagirdləri isə umumiyyətlə məktəbə az gedir, dərslərdə iştirakı aşağı səviyyədədir. Məsələn, bir misal çəkim, axşamlar şəhər məktəblərində işıqlar yanır. Mart ayına kimi işıqlar yanır, bu şagird nə vaxt dincəlir, ev tapşırığını harada edir? Ən başlıcası bu şagird nə vaxt yatır? Bu faktorların heç biri bizim birölçülü təhsil sistemində nəzərə alınmır”.
Etibar Əliyev bildirib ki, şagirdlər fizika, kimya fənnlərində ən vacib bölmələriıri qavraya bilmir:
"Atom fizikasına çatan kimi dərslər dayandırılır. Az vaxta şagirdlər bu boyda bölməni qavraya bilməz. Bəs bunu nə vaxt öyrənəcəklər? Eləcə də kimya, biologiya. Riyaziyyat və s. Şagird proqramda olan dərsləri ilin sonuna kimi mənsimsəməlidir”.
Təhsil ekspert Kamran Əsədov da bununla bağlı Etibar Əliyevlə eyni fikirdə olduğunu diqqətə çatdırıb:
"Hazırda Azərbaycanda buraxılış imtahanlarının mart ayında keçirilməsi 11-ci sinif şagirdlərinin məktəbə davamiyyətinə mənfi təsir göstərir. İmtahanları verdikdən sonra şagirdlərin əksəriyyəti məktəbdən uzaqlaşır və tədris prosesi ilə əlaqəni zəiflədir. Bu həm təhsilin keyfiyyətinə ziyan vurur, həm də məktəbin pedaqoji məqsədlərinə çatmasını əngəlləyir. Buraxılış imtahanlarının tədris ilinin sonunda keçirilməsi həm beynəlxalq təcrübəyə, həm də ölkə kurikulumunun əsas prinsiplərinə uyğun olaraq daha məqsədəuyğun yanaşmadır. Dünyanın əksər inkişaf etmiş ölkələrində, məsələn, Finlandiya, Almaniya, Yaponiya və ABŞ-da buraxılış imtahanları tədris ilinin sonunda keçirilir. Bu tədris ilini şagirdlərin tam olaraq bitirməsinə və proqramın bütün tələblərini mənimsəməsinə şərait yaradır. Məsələn, Almaniyada abituriyent imtahanları (Abitur) tədris ilinin sonunda keçirilir və şagirdlərin tədris ilinin sonuna qədər məktəbdə iştirakı məcburidir. Bu model şagirdlərin həm akademik, həm də sosial inkişafını təmin edir. Azərbaycanda hazırkı modelə əsasən mart ayında keçirilən buraxılış imtahanları tədris prosesini yarımçıq qoyur. Bunun nəticəsində şagirdlər məktəbdən uzaqlaşır və qalan müddətdə proqram materiallarını mənimsəmə imkanını itirirlər. Bu xüsusilə 11-ci sinifdə tədris olunan bəzi vacib fənlərə mənfi təsir göstərir. Pedaqoji baxımdan isə şagirdlərin məktəbə davamiyyətinin aşağı düşməsi onların akademik göstəricilərini zəiflədir və sosial əlaqələrini məhdudlaşdırır”.

Ekspertin fikirincə, mövcud vəziyyətdən çıxış yolları arasında buraxılış imtahanlarının iyun ayında keçirilməsi ən məqbul variantdır:
"Bu halda şagirdlər tədris ilinin sonuna qədər proqramı tam şəkildə mənimsəyər və müəllimlərə də materialları sistematik şəkildə çatdırmaq üçün kifayət qədər vaxt yaranar. Əlavə olaraq, şagirdlərin tədris ilinin sonuna qədər məktəbə davam etməsi üçün müxtəlif təşviqedici tədbirlər görülə bilər. Məsələn, buraxılış imtahanından sonra şagirdlərin iştirakı ilə fənlərarası layihələr, peşəyönümlü təlimlər və ya sosial fəaliyyətlər təşkil olunmalıdır. Bu onların məktəbə marağını artıracaq və tədris ili boyunca nizam-intizamı qoruyacaq. Azərbaycanda qüvvədə olan kurikulum standartları və Təhsil haqqında Qanun da təhsilin davamlılığını və keyfiyyətini təmin etməyi tələb edir. Kurikulumun əsas prinsiplərindən biri tədris materiallarının şagirdlər tərəfindən tam mənimsənilməsi və bu prosesin ardıcıllıqla aparılmasıdır. Buraxılış imtahanlarının tədris ilinin ortasında keçirilməsi bu prinsipə ziddir, çünki proqramın tam tədrisi mümkün olmur. Üstəlik pedaqoji nəzəriyyələr göstərir ki, davamlı tədris mühiti şagirdlərin öyrənmə nəticələrinə birbaşa təsir edir. Şagirdlərin tədris ilinin sonuna qədər məktəbdə iştirakı onların biliklərini tətbiq etmə bacarığını artırır və sosial bacarıqlarını inkişaf etdirir”.
Kamran Əsədov qeyd edib ki, statistik məlumatlara nəzər saldıqda görürük ki, mart ayında imtahan verdikdən sonra şagirdlərin 70-80%-i məktəblə əlaqəni zəiflədir və yalnız formal olaraq dərslərdə iştirak edir:
"Bu həm də müəllimlərin motivasiyasına mənfi təsir göstərir, çünki sinifdəki şagird sayı azaldıqca dərs prosesinin keyfiyyəti aşağı düşür. Beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq buraxılış imtahanlarının tədris ilinin sonunda keçirilməsi həm müəllimlərin, həm də şagirdlərin motivasiyasını artırar və tədris prosesini daha məqsədyönlü edər. Buraxılış imtahanlarının vaxtının dəyişdirilməsi ilə yanaşı, tədris ilinin qalan hissəsində şagirdləri məktəbə cəlb edəcək əlavə tədbirlər də nəzərdən keçirilməlidir. Bu tədbirlər təhsil prosesini yalnız akademik deyil, həm də sosial və yaradıcı aspektlərdən zənginləşdirə bilər. Şagirdlər üçün tədris materiallarına əsaslanan layihələr, praktiki fəaliyyətlər və peşə yönümlü proqramlar təşkil edilə bilər. Ümumiyyətlə, buraxılış imtahanlarının tədris ilinin sonunda keçirilməsi təhsil sisteminin daha səmərəli işləməsinə, şagirdlərin məktəbə davamiyyətinin artmasına və tədris prosesinin keyfiyyətinin yüksəlməsinə şərait yaradar. Bu yanaşma həm qanunvericiliyə, həm də pedaqoji prinsiplərə uyğun olmaqla yanaşı, şagirdlərin akademik, sosial və psixoloji inkişafını təmin edər”.
Oxşar xəbərlər
- Ötən il vəkillərə 5.5 MİLYON manat ödəniş edilib - SƏBƏB
9 fevral 2025 13:51
- Məktəblərdə din tədrisinə ehtiyac varmı ?
9 fevral 2025 11:52
- Yaşlı insanlar inciməsinlər, öz yerlərini tədricən gənclərə verməlidirlər - Deputat
8 fevral 2025 22:28
- Hipertoniya həkimlərin nağılıdır , hansına ki, pul və sağlamlığınızla ödəyirsiz!
8 fevral 2025 14:21
- Adı şagirdlərin zəhərlənməsində hallanan şirkət yenə şagirdlərə yemək verəcək – 10 milyonluq müqavilə
7 fevral 2025 22:04
- Pensiyalarla bağlı YENİLİK - Prezidentdən SƏRƏNCAM
5 fevral 2025 16:35
- Azərbaycanda kredit faizləri niyə artır? – Ekspert 3 əsas səbəbi açıqladı
3 fevral 2025 14:01
- Məktəb direktoru həbs olundu
3 fevral 2025 12:31
- Prezidentin mükafatlandırdığı gənclər kimlərdir? (FOTOLAR)
1 fevral 2025 12:16
- Rus dilli məktəblər ləğv olunmalıdır?- Tənzilə Rüstəmxanlıdan yeni təklif
1 fevral 2025 12:06
Xəbər lenti
- Ana südü buynuz qişanın zədələrinin sağalmasını sürətləndirir
10 fevral 00:06
- Şəfqət və mərhəmət ayı...
09 fevral 23:32
- 7 yaşlı idmançı faciəli şəkildə öldü
09 fevral 23:03
- 13 il əvvəl Dəməşqdə generalları kim öldürmüşdü?- Əsədin BАLDIZI sirləri açdı
09 fevral 22:34
- Azərbaycanda əmək müqaviləsiylə işləyən nə qədər insan var? – Son 10 ilin statistikası
09 fevral 22:18
- Öcalandan PKK-nın taleyi ilə bağlı sensasion sözlər
09 fevral 17:06
- Nаzir Sahil Babayev KАRАTEÇİ olub - ŞOK FOTOLAR
09 fevral 16:54
- Ölülərlə EVLƏNMƏK : Qəribə adət hələ də davam edir
09 fevral 14:46
- Qırmızı DİPLOM HEÇ NƏYƏ YАRАMIR - VİDEO
09 fevral 14:31
- Ötən il vəkillərə 5.5 MİLYON manat ödəniş edilib - SƏBƏB
09 fevral 13:51
- Ardıcıl 7 GÜN İŞ olmayacaq - Hansı tarixlərdə?
09 fevral 13:34
- Bakıda yeni yol salınır: 1000-dən çox ağac köçürüləcək - VİDEO
09 fevral 13:10
- DƏHŞƏT YAŞANDI: eyni anda 40 NƏFƏR həlak oldu
09 fevral 13:00
- Azərbaycan bu ölkədən 1 MİLYАRD dollarlıq qızıl aldı
09 fevral 12:52
- Azərbaycanda 100 min Rusiya casusu var ! – Politoloq israr edir
09 fevral 12:26
- Serbiya Prezidenti ölümcül АVTO QƏZA keçirdi
09 fevral 12:08
- Məktəblərdə din tədrisinə ehtiyac varmı ?
09 fevral 11:52
- Trampla Putin arasında MÜHÜM DANIŞIQ: Müharibəyə son qoymaq üçün…
09 fevral 11:35
- Əhməd haradadır? filminin Ceyranı: 80 yaşında bir aktrisa axtarırsınızsa, mən hazır - MÜSAHİBƏ
09 fevral 00:32
- Alimlər qatığın inanılmaz faydalarını AÇIQLADI
09 fevral 00:18
- Bakıya qar yağır - Fotolar
09 fevral 00:01
- Atatürkün büstü OĞURLANDI
08 fevral 23:33
- Heydər Əliyev mənə dedi ki, get, Əbülfəz Elçibəyə kömək elə...
08 fevral 23:07
- Yaşlı insanlar inciməsinlər, öz yerlərini tədricən gənclərə verməlidirlər - Deputat
08 fevral 22:28
- Erməni qadın bu ölkədə NАZİR təyin edildi
08 fevral 22:07
- Ərdoğan bu ölkələrə səfər edəcək
08 fevral 21:10
- Gəncənin ən böyük zavodlarından birinin külli miqdarda borcu yaranıb
08 fevral 20:34
- Çörəyin içindən siqaret kötüyü çıxdı - Foto
08 fevral 16:01
- Sabah Bakıda QАR yağacaq
08 fevral 14:55
- Hipertoniya həkimlərin nağılıdır , hansına ki, pul və sağlamlığınızla ödəyirsiz!
08 fevral 14:18
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya