Ömrünün 30 ilini vəhşi canavarlarla birlikdə yaşayan gürcü alimi - Maraqlı

Sıx meşə, axşam düşür, qurd sürüsü uğurlu ovdan sonra maral qalıqlarının yanında müxtəlif pozalarda uzanıb dincəlir. Yaxınlıqda bir insan canavarların onunla paylaşdığı maral ətinin bir hissəsini bişirmək üçün od qalayır...
Qaynarinfo Olqa Arnoldun "Sahə bioloqları simalarda” kitabından bir fraqmenti təqdim edir:
...Yox, bu, Jozef Roninin (böyük) ibtidai insanlar haqqında romanından bir səhnə deyil və ya fantastika janrında bir kitabdan parça deyil. Bu, reallıqda, üstəlik, çox da uzaq keçmişdə deyil, keçən əsrin sonunda baş verən bir hekayədir.
Görkəmli gürcü alim, bioloji elmlər doktoru, professor Yason Konstantinoviç Badridze unikal bir insan idi. O, otuz ildən çoxunu canavarların öyrənilməsinə həsr etmişdi. O, bu heyvanlarla dost olmuş, aylarla meşədə vəhşi sürülərlə birlikdə gəzişmişdi. O, tək başına, çiyinində bir çanta, həm yataq kisəsi, həm də çadırı əvəz edən bir burka, canavarların öyrənilməsi baxımından müasir texnika ilə təchiz edilmiş bütöv tədqiqat qruplarından daha çox iş görmüşdü. O, bəzən öz evində belə canavar balalarını böyüdür, onlara qayğı göstərir və onları təbiətdəki həyata hazırlayırdı. Hətta sonra da, uzun illər həyatlarını vəhşi təbiətdə keçirsələr də, o, onların dostu olaraq qalmağı bacarmışdı.
Gürcüstanda, eləcə də bütün Sovet İttifaqında canavarlar zərərli heyvanlar kimi qəbul olunur və amansızcasına məhv edilirdi – öldürülmüş hər canavar üçün pul mükafatı təyin olunurdu. Nəticədə, canavarlar bir zamanlar yaşadıqları ərazilərin böyük bir hissəsində demək olar ki, yox edilmişdi və onların yerini vəhşi itlər tutmuşdu. Lakin canavarlar meşənin ekoloji balansının vacib hissəsi idi; onları haqlı olaraq "meşənin sanitarları" adlandırırlar, çünki xəstə və zəif heyvanları öldürərək ceyranların və digər dırnaqlılar populyasiyasını tənzimləyir, onların normal vəziyyətdə qalmasına kömək edirlər. Lakin itlər meşə üçün yad varlıqlardır və onlar oradakı hər şeyi məhv edirlər. Buna görə də canavarların əsrlərdir yaşadığı meşələrə yenidən qaytarılması vacib idi.
Amma əvvəlcə, canavarları təbiətə buraxmazdan öncə, onların vəhşi təbiətdəki davranışları öyrənilməli idi. Bunun üçün Yason Konstantinoviç sahə araşdırmalarına başladı – o, canavarlarla birlikdə yaşayırdı və hətta onlarla birlikdə ova qatılırdı.
Tədqiqat 1974-cü ildə Borjomi qoruğunda başlamışdı. Orada olduğu kimi, başqa yerlərdə də brakonyerlik geniş yayılmışdı, amma Yason Konstantinoviç mühafizəçilərlə razılığa gəldi ki, meşədə silahlı insanlar olmasın (belə olmadıqda fiziki gücdən istifadə etməklə hədələyib). Özündən isə prinsipial olaraq heç vaxt silah daşımırdı, amma bir zərbə ilə canavarı hərəkətsizləşdirmək və hətta öldürmək metodlarını bilirdi. Aylarla tamamilə müasir cəmiyyətdən kənarda yaşayırdı və yalnız iki həftədən bir mühafizəçinin gətirdiyi ərzaqla dolanırdı.
Tədqiqatçı canavarlara yavaş-yavaş alışır, onların onun qoxusunu xoş assosiasiyalarla bağlamağa nail olurdu. O, canavar cığırlarına öz qoxusu hopmuş parçalar qoyur və canavarlar buna öyrəşəndən sonra oraya ət parçaları əlavə edirdi. Canavarlar başa düşürdülər ki, bu insan gələndən sonra meşədə başqa ovçular, yəni silahlı insanlar yox olub. Tədricən, bir neçə ay ərzində canavarlar tədqiqatçıya alışmış, o isə artıq onların həyatının bir parçası olmuşdu.
Yason Konstantinoviç ümumilikdə altı fərqli canavar ailəsi ilə işləmişdi, amma ilk ailə onun üçün xüsusilə vacib olmuşdu. Bu ailə altı üzvdən ibarət idi: ana və ata olan iki böyük canavar (onlar Nikoya və Manana adlanırdılar), demək olar ki, tam yetkin üç gənc nəsil və yaşlı, artıq çətin hərəkət edən canavardılar. Nestor adlandırılan bu yaşlı canavarı alim qoca svan tanışına görə belə adlandırmışdı.
Bu ailə tədqiqatçıya qeyri-adi sosial davranışları ilə böyük məlumat vermişdi. Yaşlı canavar artıq ovda iştirak etmirdi, amma ailə üzvləri ona həmişə böyük hörmət göstərirdilər, Manana və yeniyetmələrdən biri ona daim yemək gətirirdi. Bu, unikal bir vəziyyət idi, çünki başqa sürülərdə yaşlı canavarlar ailədən qovulurdu. Nestorun nümunəsi isə sürünün harmoniyasına təsir edən sosial əlaqələrin müxtəlifliyini göstərirdi.
Yeniyetmə canavarlardan biri olan Quram ailənin ən böyük və açıq rəngli üzvü idi. O, tədqiqatçının ən yaxın dostlarından birinin şərəfinə belə adlandırılmışdı. Quram münaqişəsiz və sülhsevər bir xasiyyətə malik idi. O, tez-tez Nestorun tüklərini yalayır və onun təmizliyinə qulluq edirdi. Böyüklərə ehtiramını göstərərkən, heç vaxt qarnı üstə uzanmazdı, halbuki bacısı Ruxi və qardaşı Vorçun bu hərəkəti edirdilər.
Ruxi ailədə körpələrə baxmağa anası Mananaya kömək edirdi. Cinsi yetkinliyə çatmasa da, onun döşünə süd gəlmişdi və o, Manana ilə birgə körpələri bəsləyirdi. Vorçun isə daim nədənsə narazı idi. O, mübahisələri başlatmağı sevir, sürünün heç bir üzvü ilə səmimi münasibət qura bilmirdi. Aşırı aqressiv davranışı səbəbindən nəhayət ailədən qovuldu. Tədqiqatçı bunun təbiətdə yayılmış bir davranış forması olduğunu izah edir – həddindən artıq aqressiv heyvanlar, adətən, populyasiyadan çıxarılır, çünki bu, sürünün harmoniyasına zərər verir və ümumi sağ qalmaq şanslarını azaldır.
Yason Konstantinoviç canavarlar tərəfindən o qədər qəbul edilmişdi ki, onlar onu da ovlarına dəvət edirdilər. Bu ailənin ov ənənəsində, ov adətən, ən yaşlı canavar tərəfindən başladılırdı. Bir şeyin qoxusunu hiss edən kimi, o, tez ayağa qalxır, digər heyvanların diqqətini qısa havlama ilə cəlb edirdi. Ovdan əvvəl xüsusi bir mərasim keçirdilər: həyacanlı halda bir-birilərini itələyir, burunlarını toxundurur, göz-gözə baxır və guya "məsləhətləşir" kimi bir hal nümayiş etdirirdilər. Bu ayin bitəndən sonra ov üçün hərəkət edirdilər.
Canavarlar sıralanıb qaçırdılar – ən öndə böyüklər gedirdi, onları gənclər izləyirdi, ən arxadan isə Yason qaçırdı. Canavarlarla birlikdə keçirdiyi uzun müddət ərzində o da uzun məsafələrdə qaçış qabiliyyətinə yiyələnmişdi.
Ov zamanı sürüdə rollar dəqiq bölünmüşdü. Canavar balalarının oyunlarında belə, onların gələcəkdə hansı rolu oynayacağı formalaşırdı – ov zamanı hansı hissəyə hücum edəcəklərini də bu təcrübələrdən öyrənirdilər. Daha zəif heyvanlar ovun elə bir hissəsinə hücum edirdi ki, güc sərfi az olsun, daha qorxaqlar isə özlərinə daha təhlükəsiz yerləri seçirdi. Ovun əsas "qovucu"su ən güclü yox, ən ağıllı canavar olurdu – çünki hansı istiqamətə qovmaq lazım olduğunu yaxşı bilirdi. Ən güclü, amma aşağı rütbəli heyvanlar ov zamanı pusquda qalırdılar – adətən, bunlar gənc heyvanlar olurdu.
Niko və Manana ailəsi çox vaxt ovladığı maralı uçurumlara doğru qovurdu. Qorxudan qaçan marallar uçurumdan yıxılıb ölürdü. Sonradan məlum olub ki, bu ov üsulu həmin ərazidə yüz ildən çoxdur tətbiq olunur. Bu da göstərir ki, hətta vəhşi təbiətdə belə, heyvanların öz "mədəniyyət"ləri və nəsildən-nəslə ötürdükləri vərdişləri olur.
Alpər
Oxşar xəbərlər
- 13 il əvvəl Dəməşqdə generalları kim öldürmüşdü?- Əsədin BАLDIZI sirləri açdı
9 fevral 2025 22:34
- Əhməd haradadır? filminin Ceyranı: 80 yaşında bir aktrisa axtarırsınızsa, mən hazır - MÜSAHİBƏ
9 fevral 2025 00:37
- Heydər Əliyev mənə dedi ki, get, Əbülfəz Elçibəyə kömək elə...
8 fevral 2025 23:07
- Yaşlı insanlar inciməsinlər, öz yerlərini tədricən gənclərə verməlidirlər - Deputat
8 fevral 2025 22:28
- Hipertoniya həkimlərin nağılıdır , hansına ki, pul və sağlamlığınızla ödəyirsiz!
8 fevral 2025 14:21
- Rusların 3 dəfə öldürməyə cəhd etdiyi, haqqında əfsanələr dolaşan ÇEÇEN LİDERİ
8 fevral 2025 11:53
- Azərbaycanda 3 uşağı olan ailələrə ŞAD XƏBƏR - Pul veriləcək
8 fevral 2025 00:48
- Gülnara Kərimovaya məxsus daha 182 milyon dolların aqibəti BİLİNDİ
6 fevral 2025 21:58
- Pensiyalarla bağlı YENİLİK - Prezidentdən SƏRƏNCAM
5 fevral 2025 16:35
- Müstəqil Kürdüstan dövlətinin yaradılması mümkündürmü ?
5 fevral 2025 15:42
Xəbər lenti
- Eldar Həsənovun övladlarından İlham Əliyevə müraciət
10 fevral 00:18
- Ana südü buynuz qişanın zədələrinin sağalmasını sürətləndirir
10 fevral 00:06
- Şəfqət və mərhəmət ayı...
09 fevral 23:32
- 7 yaşlı idmançı faciəli şəkildə öldü
09 fevral 23:03
- 13 il əvvəl Dəməşqdə generalları kim öldürmüşdü?- Əsədin BАLDIZI sirləri açdı
09 fevral 22:34
- Azərbaycanda əmək müqaviləsiylə işləyən nə qədər insan var? – Son 10 ilin statistikası
09 fevral 22:18
- Öcalandan PKK-nın taleyi ilə bağlı sensasion sözlər
09 fevral 17:06
- Nаzir Sahil Babayev KАRАTEÇİ olub - ŞOK FOTOLAR
09 fevral 16:54
- Ölülərlə EVLƏNMƏK : Qəribə adət hələ də davam edir
09 fevral 14:46
- Qırmızı DİPLOM HEÇ NƏYƏ YАRАMIR - VİDEO
09 fevral 14:31
- Ötən il vəkillərə 5.5 MİLYON manat ödəniş edilib - SƏBƏB
09 fevral 13:51
- Ardıcıl 7 GÜN İŞ olmayacaq - Hansı tarixlərdə?
09 fevral 13:34
- Bakıda yeni yol salınır: 1000-dən çox ağac köçürüləcək - VİDEO
09 fevral 13:10
- DƏHŞƏT YAŞANDI: eyni anda 40 NƏFƏR həlak oldu
09 fevral 13:00
- Azərbaycan bu ölkədən 1 MİLYАRD dollarlıq qızıl aldı
09 fevral 12:52
- Azərbaycanda 100 min Rusiya casusu var ! – Politoloq israr edir
09 fevral 12:26
- Serbiya Prezidenti ölümcül АVTO QƏZA keçirdi
09 fevral 12:08
- Məktəblərdə din tədrisinə ehtiyac varmı ?
09 fevral 11:52
- Trampla Putin arasında MÜHÜM DANIŞIQ: Müharibəyə son qoymaq üçün…
09 fevral 11:35
- Əhməd haradadır? filminin Ceyranı: 80 yaşında bir aktrisa axtarırsınızsa, mən hazır - MÜSAHİBƏ
09 fevral 00:32
- Alimlər qatığın inanılmaz faydalarını AÇIQLADI
09 fevral 00:18
- Bakıya qar yağır - Fotolar
09 fevral 00:01
- Atatürkün büstü OĞURLANDI
08 fevral 23:33
- Heydər Əliyev mənə dedi ki, get, Əbülfəz Elçibəyə kömək elə...
08 fevral 23:07
- Yaşlı insanlar inciməsinlər, öz yerlərini tədricən gənclərə verməlidirlər - Deputat
08 fevral 22:28
- Erməni qadın bu ölkədə NАZİR təyin edildi
08 fevral 22:07
- Ərdoğan bu ölkələrə səfər edəcək
08 fevral 21:10
- Gəncənin ən böyük zavodlarından birinin külli miqdarda borcu yaranıb
08 fevral 20:34
- Çörəyin içindən siqaret kötüyü çıxdı - Foto
08 fevral 16:01
- Sabah Bakıda QАR yağacaq
08 fevral 14:55
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya