Klassik ədibləri -ifşa edək-, yoxsa... - iki baxış

Yazıçı Əlisa Nicatın Səməd Vurğunla bağlı dedikləri ictimai platformada qalmaqala səbəb olub. Belə qalmaqallı, mübahisəli durumlar tez-tez olur. Vaxtaşırı olaraq kimsə klassik ədibləri aşağılayan, təhqir edən fikirlər bildirir və onların müdafiəçiləri də öz növbələrində qalmaqala səbəb olanları təhqir edirlər.
Mötədil düşüncəli ziyalılar nə fikirləşir: belə mübahisələr ziyanlıdır, yoxsa faydalıdır? Tarixi gerçəklər bütün çılpaqlığı ilə ortaya çıxarılmalı və mühakimə edilməldir, yoxsa artıq “keçənə güzəşt” deməli, mübahisəli keçmişi olan ədiblərin, şəxsiyyətlərin fəaliyyətini yaşadıqları ağır dövrün ayağına yazıb üstündən keçməliyik?
Mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışan yazıçı Əkrəm Əylisli Səməd Vurğunu dahi şair hesab etdiyini deyib: “O, Azərbaycan şeirinin zirvəsidir, ovqatıdır, ilhamıdır. Bunu danmaq ən böyük nadanlıq olar. Lakin 1937-ci il ərəfəsində və həmin ildə olan hadisələrdə fəal iştirakını müsbət hal kimi qəbul edə bilmərik. Həmin dövrdə çox fəal şəkildə hökumətin xoşuna gəlməyən ədəbiyyat adamlarına qarşı qəddar mübarizə aparıb. İnsanların taleləri məhv olub, ailələri dağılıb. Çox böyük fəlakətlər əmələ gəlib. Ona görə də o hadisələri unutmaq olmaz. Əgər unutsaq, həmişə və hər gün baş verə bilər.
Yazıçılarımızın 1937-ci ildəki mövqeyinə obyektiv qiymət verə bilsəydik, bizim ədəbiyyatda hava indikindən qat-qat təmiz olardı.
Əlisa Nicat çox mürəkkəb adamdır. Onun fikirlərini qəbul edən cəmiyyət sağlam ola bilməz. O deyir ki, Dostoyevski yazıçı deyil. Belə bir insanı ciddi qəbul etmirəm".
Yazıçı Anar isə Əlisa Nicatı atası, xalq şairi Rəsul Rzanı şərləməkdə günahlandırıb: “Əlisa Nicat mənim atam Rəsul Rza haqqında da ağzına gələni danışırdı, ona şər atırdı. Halbuki sağlığında atamın yanından əl çəkmirdi, ətrafında fırlanırdı. Həmin Əlisadır. İndi də Səməd Vurğunu şərləyir. Səməd Vurğun haqqında danışmaq üçün gərək adamın ləyaqəti olsun. Hər küçədən keçən böyük bir yazıçı haqqında ağlına gələni deyə bilməz. Təsadüfü adamların, cızma-qaraçıların böyük klassikləri təhqir etməsinə, küçə söyüşləri söyməsinə nə zaman son qoyulacaq?
Səməd Vurğunun oğulları həyatda yoxdur, mən sağam. İmkan verməyəcəm ki, Səməd Vurğun haqqında ağızlarına gələni danışsınlar.
Əlisa Nicata 1 il təqaüd verdik. Ona görə də Yazıçılar Birliyini söyür. Bu da nanəcibliyin nümunəsidir".
Sabir Rüstəmxanlı
Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı da mövzu ilə bağlı qəzetə danışıb: “Əlisa müəllim yaşa dolandan sonra elə bilir ki, dedikləri Quran ayəsidir. Çox arxayın danışır. Müxtəlif sistemlərin və ideologiyaların ədəbiyyat üzərində təsiri daima olub. Bu təsirlərə görə biz klassik ədəbiyyatımızdan imtina edə bilmərik ki. Buna görə də belə ehtiyatsız danışmaq olmaz. İndi sosial şəbəkələrdə Əlisa Nicatı, onun Səməd Vurğunu təhqir etdiyi kimi təhqir edirlər. Bu, yolverilməzdir. Ziyalılar haqqında ehtiyatsız danışmaq cəmiyyətin həyatında yaralar açır. Belə bir məsəl var: söymə nökər atamı, söyərəm bəy atanı. Əlisa Nicatın Səməd Vurğunu yaltaq adlandırması tamamilə yanlışdır, yolverilməzdir. Səməd Vurğun Stalinlə, kommunizmlə bağlı şeirlər yazıb, amma o, ədəbiyyatımızda silinməz izlər qoyub. Nazim Hikmət də kommunist ideologiyasını təbliğ edirdi. İndi ondan imtina edək? İllər keçdikcə o, türk ədəbiyyatında daha çox yer tutur, oxunur. Səməd Vurğun söz abidəsi kimi yaddaşlarda qalacaq”.
Aqil Abbas
Yazıçı Aqil Abbas bildirib ki, yazıçıları yaşadıqları dövrü nəzərə alaraq tənqid etmək lazımdır: “Səməd Vurğun Azərbaycan xalqının ən böyük şairidir. Səməd Vurğun bir ulduzdur, ona söz atmaq yolverilməzdir”.
Seyran Səxavət
Yazıçı Seyran Səxavət deyib ki, Səməd Vurğun ümumxalq məhəbbəti qazanmış sənətkardır: “Əlisa Nicatın söylədiklərinin heç cür bəraəti yoxdur. Bir adamı mühakimə və müzakirə edəndə onun yaşadığı dövr, zaman mütləq nəzərə alınmalıdır. Bilmək olmaz Əlisa Nicat repressiya illərində yaşasaydı və Səməd Vurğun kimi şöhrətli olsaydı, nələr edərdi.
Əlisa Nicatı 1964-cü ildən tanıyıram. İlyarım bundan öncəyə qədər aramızda səmimi münasibət olub. Lakin sonra bir müsahibəsində yaşına, başına yaraşmayan söz dedi. Ondan sonra Əlisadan ürəyim qırıldı. Jurnalist ondan Yazıçılar İttifaqı və yazıçı Anar barəsində soruşmuşdu. O isə bildirmişdi ki, guya Anar Əlisa ilə ədavət aparır və bütün qapıları onun üzünə bağlayıb. Bunu da onunla əsaslandırmışdı ki, guya 60 il bundan öncə Rəsul Rza Əlisadan balıq istəyib. O da gətirmədiyinə görə indi Anar Əlisadan acıq çıxır. Bu, heç uşağın da ağlına gəlməzdi. Bu hansı əxlaq, mənlik və kişilikdir? Rəsul Rza şəxsiyyətdə kişi Əlisa kimi kişidən heç vaxt balıq istəməzdi. Əlisa bunu özündən uydurmuşdu... Səməd Vurğun zirvədir, Əlisa ona binoklla da baxsa, görə bilməz".
Şahanə RƏHİMLİ,
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 2025 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 2025 01:29
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 2025 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 2025 00:24
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 2025 11:33
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 2025 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 2025 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 2025 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 2025 23:29
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 2025 21:55
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33