- Prezident Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verdi
- Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq... (FOTO)
- Rus dilli məktəblər ödənişli olmalıdır - Elçin Şıxlı
- Qardaşların meyitlərinin ekspertiza rəyi açıqlandı: Qabırğalardan birini tapa bilmədik
- Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
Rəsulzadənin oğluna Stalinin şəklini çəkdirib nəvəsinə -metirka- vermişdilər

Musavat.com-un həmsöhbəti Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banilərindən və Azərbaycan siyasi mühacirətinin liderlərindən olmuş Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin nəticələri Həsən Məmmədov və Rəna Əliyevadır. Onlar Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sürgündə vəfat edən qızı Lətifə xanımın övladı Firuzə xanımın oğlu və qızıdır.
- Həsən bəy, istərdim ki, ailənizin tarixçəsini bizimlə bölüşəsiniz. Gəlin, ilk olaraq söhbətə ananızın sürgün həyatından başlayaq.
- Firuzə Məmmədova Lətifə nənəmin böyük qızı olub. O, 1931-ci il yanvarın 17-də doğulub, 2009-cu ilin 26 yanvarında rəhmətə gedib. Onu Lökbatan qəbiristanlığında dəfn etmişik. 1941-ci ildə 10 yaşında anam Lətifə nənəm və kiçik bacısı İşvə ilə birgə Qazaxıstana sürgün olunub. Onların ən kiçik bacısı 3 yaşlı Sona isə xəstə olduğu üçün Bakıda sanatoriyada saxlanılıb, onu nənəmə verməyiblər. Deyiblər ki, sürgün və uzun yol balaca Sonanın səhhətinə pis təsir edəcək. Əlacsız qalan Lətifə nənəm sürgün olunanda övladını qaynına tapşırıb, deyib, sağalan kimi onu himayəsinə götürsün. Sonralar isə Sonanın həyatı haqqında heç bir məlumat əldə etmək mümkün olmayıb. Anamın böyük əmisi Sonanın arxasınca gedəndə ona deyiblər ki, hansısa zabit uşağı övladlığa götürüb. Bununla da izi itiriblər.
İllər öncə Gürcüstanda Rəsulzadənin varislərindən olan qadın rəhmətə getmişdi. Həmin qadının kim olduğunu bilmədik. Bəlkə də bu, Sona və yaxud da onun övladlarından idi...
- Rəna xanım, Rəsulzadənin sürgündə olan və sonradan qaçan qızı Xalidə xanımın sonrakı taleyi haqda nə bilirsiniz?
- O sürgündən qaçıb Bakıya gəlib və az bir müddət İçərişəhərdə yaşayıb. Lakin mərkəz onun həyatı üçün təhlükəli idi, buna görə də onu Neftçala tərəfə yola salıblar. Ondan sonra da Xalidənin taleyindən xəbər olmayıb.
Anamgil sürgündə Semipalatinsk adlanan ərazidə sürgün həyatı yaşayıblar. Nənəm Lətifə və xalam İşvə 1944-cü ildə soyuqdan, aclıqdan donub ölüblər. Onların meyitləri neçə həftə ortalıqda qalıb, heç kim yaxın durmayıb.
Anamın isə bəxti gətirib və sağ qalıb. O, qazaxların tövlələrini təmizləyirmiş və elə oradaca yatırmış. Həmin vaxt anamın 13 yaşı var imiş. Danışırdı ki, həmin vaxt əmisi arvadı Anya xanım da sürgündə imiş. Lətifə nənəmi və qızı İşvəni elə Anya dəfn edib. Sonra isə anamı Qazaxıstanda uşaq evinə yerləşdirməyə kömək edib.
- Firuzə xanım nə zamana qədər uşaq evində qalıb?
Həsən bəy:
- Təxminən 1946-1947-ci ildə anamın dayısı Azər bəy hərbi xidmətini başa vurub Qazaxıstana qayıtmışdı. Azər həmin vaxt Bakıdakı əmisi ilə məktubla əlaqə saxlayırdı. Anam da əmisinə məktub yazırdı və ona tək qalması ilə bağlı məlumat verirdi. Belə olan halda əmisigil Azər dayısına məktub yollayıblar ki, anama qahmar çıxsın. O deyir ki, dayısı uşaq evinə gələndə onu elə qucaqlayıbmış ki... heç ayrılmırmış.
Rəna xanım:
- Bir məsələni də qeyd edim ki, həmin vaxt Qazaxıstanda tif xəstəliyi geniş yayılıbmış. Xeyli sayda uşaq ölüb. Anam da bərk xəstələnib, hətta elə biliblər ki, ölüb. Onu meyitlərin yığıldığı otağa qoyublar və üstünə cəsədləri yığıblar. Birdən ayılıb ki, üstündə meyitlər var, səs-küy salıb, onu gəlib oradan çıxarıblar. Ondan sonra da Azər dayım gəlib anamı himayəsinə götürüb. Həmin vaxt artıq dayısının oğulları Rais və Ramiz doğulmuşdu.
Həsən bəy:
- Daha sonra Azər dayım qərara gəlib ki, anamı Azərbaycana göndərsin. Lakin Qazaxıstanda “metirka”almaq mümkün deyilmiş. Buna görə də “metirka” almaq üçün Dağıstana gediblər. Dağıstanda dayıma təklif ediblər ki, Stalinin bir şəklini çəksin, bunun müqabilində Firuzə xanıma sənəd verilsin. Beləliklə, dayım anamın sənədlərini qaydaya salıb Bakıya göndərib.
Bir məqamı da qeyd edim ki, anamgil sürgünə göndəriləndə əmisi uşaqları qonşuluqda qalırdılar. Lətifə xanımın İçərişəhərdəki evini sürgündə olarkən qaynı oğlanları zəbt etmişdi və onlar sürgündən qayıdan anamı həmin evə buraxmamışdılar, ondan üz döndərmişdilər. Anam onları ölənə kimi bağışlamadı, bərk incimişdi.
Buna görə də Firuzə xanım sürgündən sonra Seyid Hüseyn Sadiqin ailəsi ilə birgə qalıb. Danışırdı ki, kimsə gəlib qapını döyəndə anamı gizlədirmişlər ki, kimsə onun orada olduğunu bilməsin. Seyid Hüseynin bacısı qızı Səyyarə Rzayeva dayısı uşaqları ilə bərabər anamı da himayəsində böyüdüb. Onu işə düzəltmişdi. Mövsümü işçilər kimi onlar gedib işləyirdilər, axşamlar isə gecə məktəbində oxuyurdular. Anam atam Əli bəylə elə orada tanış olub. Atam mədəndə fəhləlik edirdi. Onlar 1952-ci ildə evləniblər. Bu evlilikdən 5 uşaq: böyük bacım Zenfira Hüseynli(rəhmətə gedib),Rəhilə İsgəndərova, Rəna Əliyeva, Həcər Məmmədova və mən dünyaya gəlmişəm.
Anamın ali savadı yox idi, 6-cı sinifə qədər rus və qazax dilində oxumuşdu.
Buna baxmayaraq, çox mütaliə edirdi. 78 il ömür sürdü.
- Sonradan Qazaxıstanda sürgündə olduğu yerlərə gedib baş çəkdimi?
Həsən bəy:
- Anam bir neçə ildən bir məni də götürüb Qazaxıstana Azər dayımın yanına gedirdi. Əksər hallarda mən Rais dayımla Qazaxıstana gedirdim. Sonuncu dəfə 1992-ci ildə Raislə birgə Qazaxıstana getdik ki, Azər dayını Bakıya gətirək. Biz 20 günə yaxın Qaraqandada qaldıq.
Anamgil Korgözdə yaşayanda hələ bəraət almamışdılar. O vaxt Azər dayım onlara gəlib. Küçədə kimsə onu görüb və anama yaxınlaşıb ki, bu, Rəsulzadənin oğludur? Həmin vaxt Firuzə xanım çox qorxmuşdu.
1963-cü ildə anam bəraət kağızı ilə Lökbatandakı evi aldı. Ondan sonra Azər dayım bizə rahat gəlirdi, bir neçə gün qonaq qalırdı. Danışırdı ki, İkinci Dünya müharibəsi zamanı onu İrana göndərmək istəyirlərmiş ki, orada atası ilə görüşsün. Səhv etmirəmsə, Rəsulzadəyə xəbər göndəriblər ki, oğlunu görmək istəyirsənsə, İrana gəl. Əsas məqsəd isə Rəsulzadəni həbs etmək imiş.
- Ailə arxivindən xeyli sayda maraqlı şəkil təqdim etdiniz. Onlar sizə necə gəlib çıxıb?
Rəna xanım:
- Anam hələ sürgündə olarkən o şəkilləri qoruyub saxlayıbmış. Danışırdı ki, uşaq evində qalarkən bəzilərini hətta uşaqlara paylayırmış, sonra da geri alırmış. Nənəsinin, anasının şəkilləri günümüzə kimi gəlib çıxdı.
- Ananızın atası, Müslümzadə Damad Əliheydər oğlunun taleyindən nə deyə bilərsiniz?
Rəna xanım:
- Ona 5 il həbs həyatı vermişdilər. 1944-cü ildə ölüb. Onun güllələndiyini düşünsək də, bu barədə dəqiq məlumat yoxdur. Mən onun bəraət kağızını görmüşdüm.
- Ananızın İçərişəhərdə yaşadığı evin taleyi necə oldu?
- Ona Seyid Hüseynin varisləri nəzarət edir.
- Hazırda Rəsulzadə nəslindən kimlər həyatdadır və əlaqələriniz varmı?
Həsən bəy:
- Rais bəy və onun ailəsi ilə yaxın əlaqələrimiz var. Rəsulzadənin bacısı Şəhrəbanu xanımın övladı Kübra xanım ilə də əlaqəmiz var idi. Onunla 1989-cu ildə tanış olmuşduq, 2002-ci ildə rəhmətə getdi. Onun övladları Səmayə xanım və Nazim müəllimlə əlaqəmiz var. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin əmisi oğlu, Ümbülbanunun qardaşı Məhəmməd Əli Rəsulzadə Türkiyədə yaşayırdı. Onun oğlanları Eminov soyadını götürmüşdülər ki, çox cəlb olunmasın. İndi isə soyadlarını dəyişib Rəsulzadə ediblər. Mən oğlumun adını Azər, qızımın adını isə Lətifə qoymuşam.
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin kürəkəni Məşədi Damad Məmmədzadə, oğulları Rəsul və Azər.
Əli Məmmədov və Firuzə Məmmədova
Rəsulzadənin xanımı Ümbülbanu və qızı Lətifə
Lətifə xanım və həyat yoldaşı Məşədi Damad Məmmədzadə
Rəsulzadənin övladları: oturan Lətifə xanımdır. Qucağındakı Azər bəydir. Ayaq üstə duran oğlan Rəsul, qız isə Xalidə xanım.
Lətifə xanım 2 yaşında
Firuzə Məmmədova 2 yaşında
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin böyük oğlu Rəsul. Şəhrəbanunun kiçik qızı Kübra ilə Rəsul bir-birini sevirmişlər. Bu şəkli o, qoruyub saxlayıb.
Azər bəy əsgərlikdə
Rəsulzadənin ikinci qızı Xalidə xanım
Səyyarəyə Rzayeva
Firuzə xanım gənclik illərində
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 2025 16:26
- Sabah Məhərrəmlik başlayır - nələr vacibdir?
25 iyun 2025 22:34
- Oliqarx oğlu son anda alimenti ödədi, ADINI da, SOYADINI da QIZINA VERDİ - FOTO
25 iyun 2025 22:04
- Orxan İsmayılzadə atalıq testindən qaçır, aliment ödəmir – sabah məhkəmə var
25 iyun 2025 03:08
- Dilqəm Əsgərov oğlunun ittihamlarına cavab verdi: Müalicəyə ehtiyacı var
22 iyun 2025 02:16
- Stalindən geri qalmayan Xruşov - repressiya yarışında o da minlərlə insanı məhv edib
15 iyun 2025 00:18
- Həkim sevgilisini videoları ilə şantaj edən DEPUTATLIĞA NAMİZƏDƏ HÖKM oxundu
14 iyun 2025 13:13
- Sayt rəhbəri və oğluna HÖKM oxundu
11 iyun 2025 12:52
- Ceyran göbəyi, qara yumurta, kəfən dönməsi - Bakıda 74 min alan falçının İLGİNC RİTUALLARI
8 iyun 2025 21:28
- Mikayıl Müşfiqin həbsinin və güllələnməsinin gizlinləri - Üzünə duranların SİYAHISI
7 iyun 2025 10:45
- Prezident bu məhkəmələrə hakimlər təyin etdi - SİYAHI
01 iyul 19:04
- Əsir Qafqaz - Rusiya regiona gənə kimi yapışıb, qoparılma prosesi ağrılı gedir
01 iyul 18:42
- Prezident Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verdi
01 iyul 16:20
- Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq... (FOTO)
01 iyul 15:39
- Rus dilli məktəblər ödənişli olmalıdır - Elçin Şıxlı
01 iyul 15:18
- Qardaşların meyitlərinin ekspertiza rəyi açıqlandı: Qabırğalardan birini tapa bilmədik
01 iyul 13:57
- Mənim oğlumun ölümündə bu hakimiyyət günahkardı - ƏHMƏD ORUC
01 iyul 13:34
- Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
01 iyul 11:36
- İlham Əliyev Ruanda Prezidentini təbrik edib
01 iyul 11:27
- Slovakiya azərbaycanlı diplomatı Azərbaycana səfir təyin etdi
01 iyul 11:18
- Evdən döyülərək çıxarıldılar - Öldürülən həmyerlilərimizin qardaşı qızı hadisə barədə DANIŞDI VİDEO
01 iyul 11:05
- DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
01 iyul 10:48
- Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanlarının hüquqazidd əməllərinin arxasında siyasi motivlər dayanır ŞƏRH
01 iyul 00:29
- DGK-nın şöbə rəisi: Mən RÜŞVƏT almamışam, 55 MİN manat ŞİRİNLİK almışam
30 iyun 23:55
- Ərdoğan Azərbaycana GƏLİR
30 iyun 22:58
- Bəylər Eyyubovun yerinə təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir? – DOSYE
30 iyun 17:51
- Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı - Bu posta gətirildi
30 iyun 17:46
- Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı BUNKER: Harada yerləşir? (FOTO)
30 iyun 16:59
- Veysəloğlu-nun elan etdiyi -Qida Təhlükəsizliyi Ayı- çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi
30 iyun 16:49
- Təyyarəmizi Qazaxıstan vurubmuş – Samir Vəliyev özünü rüsvay etdi
30 iyun 16:43
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 16:26
- Prezident Fikrət Məmmədovla bağlı Sərəncam imzaladı
30 iyun 16:19
- Cümşüd Cümşüdlünün ölümünə səbəb olan kanal bu qurumun balansındadır, cinayət işi başlandı
30 iyun 15:48
- Yekaterinburqda öldürülən qardaşların cənazələri yaxınlarına təhvil verildi
30 iyun 15:30
- Rusiyanın imperiya siyasəti açıq formaya keçir
30 iyun 12:28
- Ruslar Ukraynaya qarşı döyüşmək istəmirlər – daha bir hərbi çağırış məntəqəsində yanğın...
30 iyun 11:20
- ŞOK! Putinin mümkün varisləri açıqlandı – Rusiya elitası yeni dövrə hazırlaşır
30 iyun 11:13
- Azərbaycanda BAYRAM- Qeyri-iş günü bir də 4 aydan sonra olacaq
30 iyun 10:46
- Qarabağdakı məğlubiyyətiniz bu həqiqətin dərs çıxarmalı olduğunuz parlaq bir təzahürüdür
30 iyun 09:31
- Kəngərliyə növbəti köç karvanı yola salındı (FOTO)
30 iyun 09:17