Stalinin məktubları -Günəşin doğuşu- nu dayandırıb

Rəsmi Vaşinqtonun ikili siyasəti dünyada dəfələrlə ciddi problemlər yaradıb, beynəlxalq müqavilələrin pozulması heç vaxt ABŞ-nin kəşfiyyat xidmətləri üçün problem olmayıb. Moskvadan gizli şəkildə Berlinlə aparılan danışıqlar II dünya müharibəsində müttəfiqlərin qələbəsinin az qala qarşısını alacaq və nasist Almaniyasına qarşı vuruşan dövlətlər arasında ixtilaf yaradaqmış.
“Günəşin doğuşu”
İsveçrənin neytrallığı həmişə Qərbin pərdəarxası oyunları üçün yaxşı fürsət olub. 8 mart 1945-ci ildə bir neçə nəfərdən ibarət bir qrup Luqano şəhərinə gəlib. Onlar Bernə gedən qatara yetişmək üçün stansiyaya yollanarkən diqqəti cəlb etməməyə çalışıblar. Berndə ABŞ-nin Strateji Xidmətlər İdarəsinin (SXİ) rezidenti Allen Dalles nümayəndə heyətindən “etimadnamə”yə bənzər sənəd alıb. Sənədi oxuduqdan sonra kəşfiyyatçı onun qarşısında oberqruppenfürer Karl Volfun başçılıq etdiyi yüksək rütbəli SS zabitlərinin olduğunu anlayıb.
Amerikalılar və nasistlər çoxdan SSRİ-yə qarşı mübarizə üçün birgə plan qurmaq işləyiblər. Məhz Dalles 1943-cü ildə İsveçrəyə təyinat alması Berlin üçün əlverişli olub. Birincisi, o, Ağ Evə məruzə etmədən iş aparmaqdan qorxmayıb, ikincisi, əsl anti-kommunist olub. Strateji Xidmətlər İdarəsində işləyən Qabriel təxəllüslü SSRİ agenti də Dallesin ruslara nifrət etdiyini bildirib.
ABŞ İtaliyadakı Almaniya qoşunlarının kapitulyasiyasında Moskvanın iştirakını istəməyib. Buna görə də 1944-cü ildən Amerika rezidenturası alman generalları ilə danışıqlar aparmaq üçün münasib adamlar axtarıb. Dallesin təşəbbüsləri Vaşinqton tərəfindən bəyənilməyib. Ancaq almanların özləri tezliklə SXİ ilə əlaqə qurmağa başlayıblar.
Artıq Berlində müharibənin davamı ilə bağlı fikir ayrılığı yarandığı üçün nasist elitasının bir hissəsi ABŞ ilə əməkdaşlıq etmək istəyib. Odur ki, 1945-ci ilin fevralında Dalles Almaniyanın Təhlükəsizlik Baş İdarəsinin nümayəndələri ilə görüşüb. ABŞ agenti mövcud vəziyyətdən maksimum yararlanmaq istəyib. Gizli hərbi-diplomatik əməliyyat isə “Günəşin doğuşu” adlandırılıb.
Üçqat fayda
İtaliyanın şimalındakı “C” ordu qrupunda SS və polisin rəhbəri kimi Volf əsas komandanlıq zəncirinin bir hissəsi olmayıb. Buna baxmayaraq, oberqruppenfürer birbaşa SS reyxsfüreri Henrix Himmlerə hesabat verib və Adolf Hitlerin rəğbətini qazanıb.
Almanlar Berlinin razılığı ilə İsveçrədə danışıqlar aparıblar. Bəzən Volf özünün bilavasitə rəhbərinə demədən birbaşa fürerlə danışıb. 1945-ci ilin əvvəllərində Hitlerlə söhbətlərinin birində o, SSRİ-yə qarşı ABŞ və Böyük Britaniya ilə birləşməyin zəruriliyinə eyham vurub. Hitler isə etiraz etməyib.
Nasist lideri bilirdi ki, gizli danışıqlar koalisiyanı parçalayacaq, müttəfiq qüvvələrin Qərb cəbhəsindəki fəaliyyətini məhdudlaşdıracaq və Hitlerə müharibənin uğurlu nəticəsi üçün perspektivlər verəcək. Müvəffəqiyyət olduğu təqdirdə, Almaniya qoşunları geri çəkilərək döyüş qabiliyyətini qoruyacaq və yenidən güc toplayaraq Şərqə getmək imkanı əldə edəcəklər.
Bununla belə, Volf icazə veriləndən daha da irəli gedib. Məsələn, o, müttəfiqlərə Vermaxtın İtaliyada yerləşdirilməsinin xəritələrini təqdim edib ki, bu da amerikalıların Apennin yarımadasında hücum planlarını əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdırıb. Danışıqlar üçün əsas kimi Dalles İngiltərə-Amerika komandanlığının İtaliya cəbhəsinə hücumdan imtina etməsini və hərbi əməliyyatların dayandırılmasını təklif edib. Tezliklə İtaliyada müttəfiqlərin qərargahında kəşfiyyat rəisi vəzifəsində çalışan britaniyalı general-mayor Terens Ayrey gizli görüşlərin iştirakçısına çevrilib.
Almanlara da inam tam olmayıb. Dalles Volfun missiyasının əsas məqsədinin müttəfiqlər arasında nifaq salmaq olduğundan şübhələnib. Yəqin ki, bundan qorxan ingilis generalı Harold Aleksandr tezliklə sovet diplomatlarını almanların danışıqlara başlamaq istəyi barədə məumatlandırıb. SSRİ xarici işlər xalq komissarı Vyaçeslav Molotov buna müsbət cavab verib, lakin bir şərtlə: Moskva da iştirak etməlidir.
Stalinin məktubları
Ancaq Molotovun şərti yerinə yetirilməyib. Səbəb kimi sovet nümayəndə heyətinin İsveçrəyə gəlməsinin anlaşılmazlıq yaradacağı göstərilib. Komissar isə müttəfiqlərə məktubunda yazıb: “Sovet hökuməti heç bir anlaşılmazlıq görmür, amma daha pis bir şey görür”.
Tezliklə Moskva Dallesin nasistlərlə sonrakı görüşlərindən və bu görüşlərin məzmununun Sovet İttifaqından gizli saxlanıldığından xəbər tutub. İosif Stalin müttəfiqlərin davranışından əsəbiləşib və onları inamsızlıq üçün zəmin yaratmaqda ittiham edib. Vaşinqton və Londona göndərdiyi məktublarda o, SSRİ-nin heç vaxt belə bir addım atmayacağını vurğulayıb.
Amerika prezidenti Franklin Delano Ruzvelt əvvəlcə məxfi görüşləri inkar edərək, sovet liderini məlumatın etibarsız olduğuna inandırmağa çalışıb. Lakin Stalinin təzyiqi Ağ Evi Dallesin təşəbbüsünü məhdudlaşdırmağa inandırıb və ona alman emissarları ilə əlaqələri dayandırmaq əmri verilib.
Çünki sovet kəşfiyyatçıları nasistlərlə Dalles arasındakı söhbətlərin bəzi təfərrüatlarını əldə ediblər. Stalin Ruzveltə göndərdiyi məktubların birində məxfi agentlər haqqında yazıb: “Onlar öz vəzifələrini diqqətlə yerinə yetirən çox dürüst və təvazökar insanlardır”. Yulian Semyonovun “Baharın on yeddi anı” kitabının əsasını İsveçrədəki hadisələrlə bağlı casus hekayəsi təşkil edib.
“Bern hadisəsi” soyuq müharibənin xəbərçisi olub. Daha sonra Dalles Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə rəhbərlik edib. O, istefaya gedənə qədər nə Amerika, nə də Qərbi Almaniya xüsusi xidmət orqanlarına təqaüdçü Volfu həbs etməyə icazə verməyib. Yalnız 1964-cü ildə nasist Holokost hadisələrində iştirak etməkdə təqsirli bilinib. SS-çi hətta qocalanda da özünü “Fürerin sadiq paladini” adlandırıb.
İlkin Nəcəf, xüsusi olaraq Musavat.com üçün
- Doğum tarixiniz təsadüfi deyil - SEHRLİ GÜC
13 avqust 2025 10:13
- Musa xalası qızı ilə, Təranə isə hərbçi ilə evliymiş - Onlar necə ailə qurub?
10 avqust 2025 14:28
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
5 iyul 2025 10:44
- Gürcü bədənində rus başı formalaşdırmaq xülyası – Rus şovinizmi və gürcülər...
3 iyul 2025 19:43
- İki İosifin və iki ittifaqın intriqası – Tito dirənməsə, Moskva və London Balkanı böləcəkmiş
30 iyun 2025 16:26
- Stalindən geri qalmayan Xruşov - repressiya yarışında o da minlərlə insanı məhv edib
15 iyun 2025 00:18
- Bu hava limanlarının fəaliyyəti dayandırıldı - TƏHLÜKƏ…
9 iyun 2025 09:37
- Mikayıl Müşfiqin həbsinin və güllələnməsinin gizlinləri - Üzünə duranların SİYAHISI
7 iyun 2025 10:45
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 00:33
- Vətəndə vətənsizlik harayı: Evsiz-eşiksiz qalmışıq, nə edəcəyimizi bilmirik!
18 avqust 21:38
- Pezeşkian İrəvandadır - Foto
18 avqust 16:34
- Prezident İlham Əliyev İsrailin Azərbaycanda yeni təyin olunmuş səfirinin etimadnaməsini qəbul etdi
18 avqust 16:15
- Ən böyük QIZIL ehtiyatı olan 10 ÖLKƏ - SİYAHI
18 avqust 12:22
- Azərbaycanın bütün bölgələrində və Bakıda QOYUN və KEÇİ-lər AZALIB
18 avqust 11:30
- 100 il əvvəl ORTA ÖMÜR 50 İL, indi 70 İL, bəs 100 il sonra ?
18 avqust 10:16
- Yeməklərə qonan milçəklərdən bezmisiniz? - ən sadə üsul, həşəratlar birdəfəlik QAÇACAQ
18 avqust 09:58
- Şəhidlər xiyabanında qeyri-etik videolar çəkən ərəblər saxlanıldı
18 avqust 09:43
- Azərbaycan illər sonra həmin müsabiqəyə qayıdır
18 avqust 09:30
- Zelenski Vaşinqtondan ilk açıqlama verdi: Krımdan imtina etməyə dəyməzdi...
18 avqust 09:09
- Zelenski Trampla görüşmək üçün ABŞ-a yola düşdü
18 avqust 00:06
- Azərbaycan illər sonra həmin müsabiqəyə qayıdır
17 avqust 21:53
- Putinin qrup yoldaşını öldürüblər ?
17 avqust 17:29
- Sabah Avropa liderləri Trampla görüşəcək
17 avqust 17:24
- Balakəndə camış sahibini vurub öldürdü
17 avqust 17:18
- Rəqsanə Moskvada həbsdə olan azərbaycanlı iş adamını azadlığa buraxdıracağını vəd edərək 520 MIN DOLLAR
17 avqust 17:05
- Daha bir rayonda dəbdəbəli yas verilməsi ləğv edildi
17 avqust 16:58
- İlk 7 ayda 127 milyondan çox insan metrodan istifadə edib (SİYAHI)
17 avqust 16:52
- Biz yenidən uçurum qarşısındayıq –Heydər Əliyev 50 il əvvəl Oljas Süleymanova nə deyib?
17 avqust 12:09
- Müslüm Maqomayevin SSRİ-də göstərilməyən konserti –Almaniya TV-sının 1973-cü ilə aid unikal görüntüləri (VİDEO)
17 avqust 11:07
- Zelenski: Bazar ertəsi Trampla görüşə hazırlaşırıq
17 avqust 10:24
- 15 milyona torpaq sahəsi aldı
17 avqust 09:50
- Bu ölkəni kütləvi etirazlar bürüdü - SON DƏQİQƏ
17 avqust 09:30
- Ərdoğanın oğlu Azərbaycana gəldi
17 avqust 09:02
- Putindən Trampa ŞOK TƏLƏB - Rus dili RƏSMİ dil olsun
17 avqust 00:45
- Tatarıstanlı nazir Talibanı -mehriban quldurlar- adlandırıb
16 avqust 23:25
- Zelenski Putinin tələbini rədd etdi
16 avqust 22:59
- Müğənni Rəqsanə HƏBS EDİLDİ
16 avqust 19:46
- Vidadi Babanlı vəfat etdi
16 avqust 19:38
- Birgə səylər beynəlxalq ictimaiyyət üçün müsbət nəticələr verə bilər
16 avqust 10:46