Qorbaçov zınqırovdur, dövlət papağı onun başı üçün deyil - Qromıko; 40 il öncə bu gün...

Bu gün Mixail Qorbaçovun SSRİ-nin rəhbəri postuna gəlməsinin 40-cı ildönümüdür. Bu hadisə 1985-ci ilin mart ayının 11-də olub.
Martın 10-da Sov.İKP MK-nın baş katibi Konstantin Çernenko uzun sürən ağır xəstəlikdən sonra ölüb və ölkə başsız qalıb.
“Kreml həkimi” Yevgeni Çazov və Mərkəzi Komitənin ümumi şöbəsinin müdiri Klavdi Boqolyubov bu barədə Siyasi Bürö üzvlərinə xəbər veriblər və ölkəni idarə edənlər Kremlə toplaşıb.
Sov.İKP MK-nın təşkilati işlər üzrə katibi Yeqor Liqaçov həmin axşam şəhərdən kənarda, Qorki-10 kəndindəki bağ evində olub. Boqolyubov onu Siyasi Büro üzvlərinin və üzvlüyə namizədlərin toplaşdığı Kremlə dəvət edib. Liqaçovun Kremlə gəlməsi yarım saat çəkib.
Həmin vaxt partiyanın de-fakto “ikinci katib”i olan Mixail Qorbaçov Çernenkonun ölüm xəbərini işdən yeni qayıtdığı evində alıb. Bunu ona dostu Çazov xəbər verib.
Fövqəladə iclasın başlamasına az qalmış Qorbaçov Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Andrey Qromıko ilə görüşüb.
“Andrey Andreeviç, biz qüvvələri birləşdirməliyik: bu, çox vacib məqamdır. “Düşünürəm ki, hər şey aydındır...”,- Qorbaçov Qromıkoya deyib və onunla razılığa gəlib. Daha sonra o, SSRİ DTK-nın sədri Viktor Çebrikovun dəstəyini alıb.
Protokola görə, öncə dəfn komissiyası yaratmaq və onun sədrini seçmək lazım olub. O vaxtlar belə bir yazılmamış qayda olub ki, dəfn komissiyasının sədri kim seçilirsə, partiyanın rəhbəri də o olur.
Ancaq Qorbaçovun dəfn komissiyasının sədri seçilməsi avtomatik olmayıb. Yeqor Liqaçovun xatirələrinə görə, dəfn komissiyasının sədrinin seçilməsi çox çətin şəraitdə keçib.
“Bundan sonra yaranmış vəziyyətin mürəkkəbliyi dərhal üzə çıxdı: son aylarda Siyasi Büronun iclaslarını keçirən Qorbaçov sədrlik masasında otursa da, mərkəzdə yox, bir növ kənarda idi. Bu, sanki yeni baş katib məsələsinin qeyri-müəyyənliyini vurğulayırdı”, - Liqaçov yazıb.
Çernenkonun xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad edən Qorbaçov ertəsi gün Sov.İKP MK-nın Siyasi Bürosunun növbəti iclasının və plenumunun keçirilməsini və yeni baş katibin rəsmən seçilməsini təklif edib. Kiminsə tələsməmək təklifinə baxmayaraq, baş katibin seçilməsi üçün görünməmiş qısa müddətə qərar verilib.
“Birdən Siyasi Büronun iclas zalında sükut çökdü. Bu açıq-aydın əsəbi və anormal fasilənin nə qədər davam etdiyini xatırlamaq indi mənim üçün çətindir, amma mənə sonsuz görünürdü”, - deyə xatirələrini yazan Liqaçov qeyd edib ki, əvvəllər baş katiblər belə gecikmələr olmadan seçilirdilər. Həm Andropov, həm də Çernenko seçləndə belə olub. Amma bu dəfə tam aydınlıq olmayıb.
Sonda Qorbaçov dəfn komissiyasının sədri seçilib. Tarixçilər qeyd edirlər ki, bu tələskənləyin xüsusi və həlledici səbəbi olub. SSRİ-nin rəhbəri olmağa iddialı şəxslərdən ikisi Kremldən kənarda, uzaqlarda imiş. Onlar gəlib çatmamış məsələni həll etmək lazım gəlib.
Baş katibliyə iddialı MK katibi Qriqori Romanov (1923-2008) Qorbaçovla rəqabət apara biləcək nüfuza sahib olub və o, Qorbaçovun dəfn komissiyasının sədri seçilməsindən yalnız Siyasi Büronun axşam iclasından sonra xəbər tutub. Həmin vaxt o, Litvada, Palanqa kurortunda istirahətdə olub. Mərkəzi Komitənin şöbə müdiri Boqolyubov onu baş vermiş hadisə ilə bağlı Kremlə çağıranda Romanov niyə daha əvvəl zəng etmədiyini soruşub və Bogolyubov ona belə cavab verib: "Mənə demədilər".
Romanov ümidsizcəsinə Moskvaya mümkün qədər tez çatmağa çalışıb. Əvvəlcə pis hava şəraitinə görə onun uçuşunu təxirə salmaq istəsələr də, MK katibi təkid edib. Onun təyyarəsi dəniz üzərində əsən güclü külək səbəbindən az qala qəzaya uğrayacaqmış.
“Heç kim Qorbaçovu ciddi hesab etmirdi, lakin biz ertəsi gün Moskvaya gələndə o, bizi gözləmədən artıq hər şeyi etmişdi. Siyasi Büroda mövcud olan qaydaların tələbinə baxmayaraq, o, artıq hamı ilə gizli sövdələşmə etmişdi”, – Qriqori Romanov illər sonra “Financial Times”-a müsahibəsində deyib.
Baş katib postuna daha bir mümkün namizəd, Ukrayna Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Vladimir Şerbitski isə martın 10-11-də ABŞ-da səfərdə olub. Onun təyyarəsi hansısa bəhanə ilə Nyu-Yorkda saxlanılıb.
Beləliklə, 1985-ci il martın 11-də Sov.İKP MK-nın Siyasi Bürosunun növbəti iclası və plenumu keçirilib və bu iclasda Mixail Qorbaçov rəsmən baş katib seçilib. Amma buna qədər Yeqor Liqaçov xeyli hazırlıq işləri görüb. O, bir çox vilayət komitələrinin katiblərini SSRİ-nin hər yerindən Moskvadakı plenuma çağırıb və onların hamısına Qorbaçovu dəstəkləmək barədə tapşırıq verib.
SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Andrey Qromıko Qorbaçovla əvvəlcədən razılaşıb ki, əgər o, SSRİ-də ən yüksək hökumət vəzifəsi olan Ali Sovetin Rəyasət Heyətinin sədri vəzifəsini alarsa, baş katib vəzifəsinə onun namizədliyini dəstəkləyəcək. Bu barədə də razılıq əldə olunub.
Baş katibin namizədliyinin müzakirə olunduğu Siyasi Büro iclasında müxtəlif adlar səslənib. Sonda Andrey Qromıko deyib ki, tabut daşımağı dayandıracağıq. Yəni daha qoca adam baş katib olmayacaq.
“Qorbaçovun baş katibliyə namizədliyi martın 11-də keçirilən plenumda Andrey Qromıko tərəfindən təklif edildi. Siyasi Büronun iclasında Qrişin dərhal onu dəstəklədi - o, başa düşdü ki, məsələ əvvəlcədən məlum olan bir nəticədir. Siyasi Büronun bütün üzvləri və namizəd üzvləri çıxış etdilər - və hamısı Qorbaçov üçün”, - Yakovlev yazıb.
Qorbaçov və Qomanov
Andrey Qromıko ən yüksək dövlət vəzifəsini alsa da, tezliklə Qorbaçova görə məyus olub və oğlu Anatoliyə belə bir söz deyib: “Bu, kişi deyil, nəsə bir zınqırovdur. Dövlət papağı Senkanın başı üçün deyil”.
Üç ildən sonra Qorbaşov Qromıkonu istefaya göndərib və həmin vəzifəni özü tutub.
Qriqori Romanov Qorbaçovun dövründə vəzifədə cəmi 3 ay qalıb. Şerbitski isə öz vəzifəsini 4 il qoruya bilib.
Araz Altaylı
- Türkün qanının su yerinə axdığı çay
28 mart 2025 15:24
- Boykot tarixi: 19-cu əsrdən bu günə qədər gələn müqavimət hekayəsi
28 mart 2025 14:57
- Tələbə qız vəfat etdi- Atasının məzarı yanında məhlul içib
28 mart 2025 13:30
- 106 yaşlı DTX: Kimlər rəhbər olub? – ARAYIŞ
28 mart 2025 12:58
- Evi vətəndaşın başına uçuran -Melissa- görün kimin imiş - DETALLAR
28 mart 2025 00:27
- Goranboyda həkimin başına oyun açdılar: Dələduzların qurduqları hiyləgər plan
27 mart 2025 23:40
- Biləsuvarda film kimi cinayət - İki qadın, iki quzu...
27 mart 2025 22:50
- Mirvari Qəhrəmanlı prokurorluğa çağırıldı
27 mart 2025 21:44
- Moldovada saxlanılan qaqauz başkan Qutsul Putinə dəstək üçün müraciət etdi
27 mart 2025 21:25
- Futbolçularımız bozbaş yeməyə öyrəşiblər deyə .... – Aqil Abbas
26 mart 2025 22:24
- Türkün qanının su yerinə axdığı çay
28 mart 15:23
- Boykot tarixi: 19-cu əsrdən bu günə qədər gələn müqavimət hekayəsi
28 mart 14:57
- O ünsürlər buna layiq deyillər - Prezident
28 mart 14:33
- Bakı şəhərində cəmi 7 EŞŞƏK VАR
28 mart 14:07
- Tələbə qız vəfat etdi- Atasının məzarı yanında məhlul içib
28 mart 13:30
- 106 yaşlı DTX: Kimlər rəhbər olub? – ARAYIŞ
28 mart 12:56
- Evi vətəndaşın başına uçuran -Melissa- görün kimin imiş - DETALLAR
28 mart 00:27
- Heç vaxt qorxmamışam - Zelenski
28 mart 00:16
- Ramazanın 28-ci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
27 mart 23:47
- Goranboyda həkimin başına oyun açdılar: Dələduzların qurduqları hiyləgər plan
27 mart 23:40
- Prezident Ağdam səfərindən paylaşım etdi
27 mart 23:25
- Qrenlandiya bizə lazımdır
27 mart 23:12
- Biləsuvarda film kimi cinayət - İki qadın, iki quzu...
27 mart 22:50
- Azərbaycanda alimlər nə qədər maaş alırlar? - RƏQƏMLƏR
27 mart 22:38
- Elçibəyin əkiz nəvələri oldu
27 mart 22:18
- Danimarkada qadınlar məcburi hərbi xidmət edəcək
27 mart 22:09
- Mirvari Qəhrəmanlı prokurorluğa çağırıldı
27 mart 21:44
- Moldovada saxlanılan qaqauz başkan Qutsul Putinə dəstək üçün müraciət etdi
27 mart 21:25
- Bu ailələr hər ay 315 azn VERİLƏCƏK
27 mart 21:12
- Prezident və Birinci xanımın Sarıcalıdan YENİ GÖRÜNTÜLƏRİ
27 mart 20:55
- Millimiz 10 : 2 hesabı ilə uduzdu
26 mart 22:53
- Futbolçularımız bozbaş yeməyə öyrəşiblər deyə .... – Aqil Abbas
26 mart 22:24
- Eks- deputаt Hacı Qalib 55-ci dəfə Həccə getdi
26 mart 21:42
- Paşinyan üç eks-prezidentə dedi: - Əsəblərimlə oynamağı dayandırın... Sizi tapdalayacağam
26 mart 21:08
- Paşinyan: Ermənistan ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılmasını müzakirə etməyə hazırdır
26 mart 17:33
- Pezeşkian Urmiya gölünə getdi
26 mart 17:24
- Tramp Ərdoğanı tərifləyib....
26 mart 16:53
- Azərbaycanlı məşhur müğənni Rusiyada saxlanıldı
26 mart 16:31
- 42 yaşlı qadın dəm qazından öldü
26 mart 16:22
- -Sumqayıt Nəqliyyat-a yeni direktor təyin edilib
26 mart 15:57