Azğın marşalın aqibəti – Bu rütbəni mənə həyat yoldaşıma görə veriblər..

Sovet dövründə marşal rütbəsi daşıyan dörd adam edam edilib. Bu edamların dördü də Stalinin vaxtında olub. Mixail Tuxaçevski, Vasili Blyuxer və Aleksandr Yeqorovdan sonra edam edilən dördüncü marşal Qriqori Kulik olub.
Marşal Kuliki 1950-ci il avqustun 24-də, üç il həbsdə saxlandıqdan sonra generallar Filipp Rıbalçenko və Vasili Qordovla birlikdə edam ediblər. Güllələndikləri gün Kulikin 59, Qordovun 53, Rıbalçenkonun 52 yaşı olub. Vaxtilə orduda yüksək vəzifələr tutan marşal və generallar dövlətə xəyanətdə və SSRİ rəhbərlərinə qarşı sui-qəsdlər hazırlamaqda ittiham olunublar. Qəddar cəzaya səbəb ali rütbəli zabitlərin içki məcslisində sərxoş halda İosif Stalin və Lavrenti Beriyanı söyüb-yamanlaması olub.
Onların üçü də sovet-alman müharibəsi illərində komandanlıq məntəqələrində buraxdıqları səhvlərə görə cəzalı imişlər. Hələ müharibədən qabaq marşal rütbəsinə və orden-medallara layiq görülən Kulik 1942-ci ildə Kerçi almanlara təslim etdiyinə görə gözdən düşüb. Onun rütbəsini general-mayora endirblər, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adından, üç “Lenin” ordenindən və üç “Qırmızı Bayraq” ordenindən məhrum ediblər. Bu, Kuliki son dərəcə incik salıb və özünə yaxın hesab etdiyi adamların yanında Stalinin, Beriyanın və Bulqaninin qarasınca danışmağa başlayıb. Kulik və ona qoşulmuş generallar sovet rəhbərliyini səriştəsiz adlandırır, peşəkar hərbçiləri sıxışdırmaqda ittiham edirmişlər. Kulikin içki məclisində gizli yazılan səs yazısını dinləyən Stalin başa düşüb ki, 1918-ci ildən tanıdığı və dost saydığı adam bu qədər cəzadan sonra ağıllanmayıb, düşmənə çevrilib.
Stalin hələ vətəndaş müharibəsində Kulikin döyüş keyfiyyətlərini yüksək qiymətləndiririb. Keçmiş çavuş o zaman Stalinin “Tsaritsın dairəsi”nin üzvü olub və 1-ci süvari ordusunda artilleriyaya komandirlik edib. 1939-1940-cı illərdə Kulik Xalxın-Göldəki döyüşlərdə, Polşada yürüşdə və Finlandiya ilə müharibədə iştirak edib və Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb.
1940-cı ilin aprelində Stalin Kulikdən həyat yoldaşı Kira Simoniçdən boşanmağı xahiş edib. Çünki bu qadın etibarsız hesab edilirdi və nasist İtaliyasına casusluqda şübhəli bilinirdi. Mayın 5-də qadın evi tərk edib və birdəfəlik yoxa çıxıb. İki gün sonra Kulik "təzminat" olaraq marşal rütbəsi alıb.
“Bu rütbəni mənə həyat yoldaşıma görə veriblər. Səs-küy salmayım deyə”, - Kulik yaxınlarına şikayətlənirmiş.
Yalnız Beriyanın həbsindən sonra məlum olub ki, Simoniç Beriyanın əmri ilə qaçırılıb və məhkəməsiz güllələnib. O zamanlar bu, adi iş olub: təhlükəsizlik işçiləri dövlətin yüksək vəzifəli şəxsləri - Vyaçeslav Molotov və Mixail Kalinin və Stalinin köməkçisi Aleksandr Poskrebışevin həyat yoldaşlarını eyni şəkildə həbs ediblər.
Sovet marşalları: Klim Voroşilov, Semyon Budyonnı, Semyon Timoşenko, Qriqori Kulik və Boris Şapoşnikov
Digər yüksək vəzifəli şəxslərdən fərqli olaraq, Kulik uzun müddət yas tutmayıb, elə həmin ay 18 yaşlı qızı Valentina ilə həmyaşıd olan Olqa Mixaylovskaya ilə tanış olub və evlənib. Qız ondan 30 yaş kiçik olub.
Alman qoşunları sürətlə Krıma soxulduqları vaxt marşal Kulik Kerçi saxlamalı olduğu halda, baş qərargahın icazəsi olmadan qoşunların Kerç yarımadasından Tamana köçürülməsini əmr edib. Təxliyyə izdihama çevrilib. Baş verənlərdən xəbər tutan Stalin olduqca hiddətlənib və Kuliki cəzalandırıb. Kerçin təslim, Rostovun tərk edilməsinə görə ona "məğlubiyyət davranışı" ittihamı əlavə ediblər və marşalı "sistematik sərxoşluq, pozulmuş həyat tərzi və dövlət əmlakını oğurlamaq"da təqsirləndiriblər.
Gerçəkdən də daima sərxoş olan Kulik özünü təmin etmək və dövlət əmlakını oğurlamaqla, dövlət vəsaitindən yüz minlərlə rubl xərcləməklə məşğul olub.
Nikita Xruşov öz memuarlarında qeyd edib ki, bir neçə dəfə Stalinin gözünü marşal Kulikə açmağa çalışıb, ancaq baş komandan ona qulaq asmayıb və onu qınayıb ki, Xruşov Kuliki tanımır, Stalin özü isə çoxdan tanıyır.
Xruşov qeyd edib ki, Kulik ordu üçün ibtidai adam idi, yüksək vəzifəyə təyin olunmağa layiq deyildi, amma güllələnməyə də layiq deyildi.
Kulik haqqında belə söhbətlər də var ki, o, dəfələrlə Sverdlovskdakı ailəsinə təyyarə ilə meyvə, un, yağ, naringi, kürü, konyak və digər qıt mallar göndərib və Stalin bundan xəbər tutanda qəzəblənib.
Sonralar Krımdakı hərəkətlərini izah edən Kulik belə bir izahat verib: “Kerçi müdafiə etmək üçün heç bir şeyim yox idi. Oraya səfeh bir dəstə toplanmışdı - sadəcə, bir dəstə. Ordu dəstəyə çevrilmişdi! İçki içib qadınlara təcavüz edirdilər. Belə bir ordu ilə Kerçi saxlaya bilərdimmi? Mən çox gec gəlmişdim - vəziyyəti xilas etmək mümkün deyildi”.
Kulik Kerçin süqutundan sonra Jukovun sayəsində 4-cü ordunun komandanlığına təyin edilib. Voronej cəbhəsinin tərkibində 1943-cü ildə Belqorod-Xarkov istiqamətində strateji hücum əməliyyatında iştirak edib. Xruşov kimi, marşal Aleksandr Vasilevski də "Bütün həyatın işi" kitabında Kulik haqqında mənfi səciyyəli fikirlər yazıb: "Müharibənin əvvəlində o, Qərb istiqamətində qərargahın tapşırıqlarını uğursuz yerinə yetirdi, sonra Leninqrad yaxınlığındakı ordulardan birinə eyni dərəcədə zəif komandanlıq etdi. Mənfi şəxsi keyfiyyətlərinə görə o, qoşunlar arasında hörmətə malik deyildi və qoşunların hərəkətlərini mütəşəkkil şəkildə idarə etməyi bacarmırdı”.
1944-1945-ci illərdə Kulik Müdafiə Nazirliyinin ordu quruculuğu baş idarəsinin rəis müavini vəzifəsində işləyib, amma həmin vəzifədən qalmaqalla ayrılıb. Xidmət yoldaşları onun haqqında ittihamedici sübutlar toplayıblar, Kulikin Moskva yaxınlığında şəxsi bağ evinin tikintisində əsgərlərdən istifadə etdiyini, əlavə olaraq Krımda bir bağ evini bütün əmlakı ilə birlikdə mənimsədiyini göstəriblər.
Bununla belə, Stalin Kulikə daha bir şans verib, onu Volqa hərbi dairəsi komandirinin müavini təyin edib. 1947-ci ildə isə Kulikin Moskvada, “Moskva” mehmanxanasındakı otaqda təşkil etdiyi içki məclisində danışdıqları onun taleyini həll edib.
Xruşovun dövründə cinayət tərkibi olmadığı üçün onlara qarşı iş xətm edilib. Edamlarından sonra Kulik, Qordov və Rıbalçenkonun hərbi rütbələri və dövlət mükafatları bərpa olunub.
Araz Altaylı, Musavat.com
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
9 iyul 2025 11:09
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
8 iyul 2025 02:17
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
7 iyul 2025 12:31
- Qara kişmişin faydaları
7 iyul 2025 01:46
- Ərdoğanla görüşdüyünə görə Kreml qəzəbləndi
6 iyul 2025 22:30
- Məhəmməd Rza şahın xanımı Fərəh Pəhləvinin BAKI SƏFƏRİ
6 iyul 2025 18:50
- Nikahsız analar, sənədsiz uşaqlar: Kimdir günahkar?
6 iyul 2025 17:29
- Məni dostlarım öldürdü - Akif Səmədin şeirləri
6 iyul 2025 12:58
- Bəziləri mənə dedilər ki, bu səfər sizin üçün təhlükəli ola bilər. Amma...
5 iyul 2025 11:11
- İki gün sonra ÖCALAN daha bir - Tarixi çağırış edəcək
09 iyul 11:42
- Dünyanın ən gülməli ölkələri açıqlandı: Zirvədə gözlənilməz ölkə yer aldı
09 iyul 11:16
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
09 iyul 10:08
- Naxçıvana Ali Məclis sədri Bakıdan gətirilə bilər
09 iyul 09:47
- Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
09 iyul 02:37
- Rusiyada büdcə kəsiri 6 dəfə artıb; Təhlükəsizlik yastığı sürətlə boşalır...
09 iyul 02:30
- Avropa ilə bağlı ŞOK RƏQƏMLƏR - Uşaqlı və uşaqsız ailələrin SAYI
09 iyul 01:27
- Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
09 iyul 00:27
- İran Prezidenti: İsrailin Azərbaycan ərazisindən İrana zərbə endirməsi yalandır
08 iyul 23:33
- Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - Siyahı
08 iyul 22:53
- Putinin Bakıya göndərdiyi general Kəmaləddin Heydərovla görüşdü
08 iyul 14:04
- Onları vəzifəyə Prezident təyin edəcək - İLK DƏFƏ
08 iyul 13:37
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
08 iyul 13:05
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
08 iyul 11:25
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
08 iyul 11:11
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
08 iyul 02:27
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
08 iyul 02:17
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
07 iyul 23:51
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
07 iyul 23:08
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
07 iyul 18:06
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
07 iyul 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
07 iyul 14:57
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
07 iyul 13:07
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
07 iyul 12:31
- Sevindik Hüseynov Amerika dövlətini aldatdı: 137 milyon dollarlıq fırıldaq....
07 iyul 12:22
- KRAL şadlıq sarayında FACİƏ: ölən var
07 iyul 12:06
- İlham Əliyev Pakistan Milli Assambleyasının sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib
07 iyul 11:51
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
07 iyul 11:11
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
07 iyul 10:55
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
07 iyul 10:30