Türkün qanının su yerinə axdığı çay

Qırğızıstan və Tacikistan SSRİ-dən miras qalan daha bir münaqişənin həllinə razılaşdılar
Qırğızıstan və Tacikistan sakinləri bundan sonra iki ölkənin sərhədyanı ərazilərində yerləşən su təsərrüfatı və enerji infrastrukturu obyektlərindən birgə istifadə edəcəklər. Martın 26-da Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov Tacikistanla sazişin ratifikasiyası haqqında qanunu imzalayıb.
Musavat.com xəbər verir ki, Qırğızıstan və Tacikistan başçıları martın 13-də Bişkekdə imzalanmış sazişə görə hər iki ölkə taciklərin farsca İsfara, qırğızların isə A(k)ğ-su dedikləri çaydan birgə istifadəni rəsmiləşdiriblər. Bu razılaşma sərhədin ümumi hissəsinin delimitasiyası çərçivəsində əldə edilib. Qeyd edək ki, İsfara çayı üzərində yeddi böyük suvarma kanalı və onlarla kiçik arxlar çəkilib.
Bundan əvvəl Qırğızıstan və Tacikistan eyni İsfara çayı üzərində yerləşən Qolovnoy suqəbuledicisinin birgə idarə olunmasına dair razılığa gələ biliblər. Isfara çayı Tacikistan və Qırğızıstanın 400 min sakini xüsusən də kənd təsərrüfatında çalışanlar üçün həyat mənbəyidir. Qırğızıstanda transsərhəd istifadə üçün tikilmiş Toktoqul su anbarı ilə birlikdə çay bu ölkələrin əhalisinin əhəmiyyətli hissəsinin rifahını təmin edir. Xüsusilə əhalinin artımı və Fərqanə vadisində yeni torpaqların mənimsənilməsi kontekstində su təchizatı kritik əhəmiyyət kəsb edir. İllərdir iki ölkə məhz bu su üstündə yüzlərlə insanın öldüyü toqquşmalar baş verib. İlk belə toqquşma hələ 1989-cu ildə olub. Əvvəl daşdan istifadə edilən toqquşmalardan ağır silahlardan, o cümlədən artilleriya və aviasiyadan istifadəyə qədər gərginləşib. İki ölkə prezidentlərinin İsfara çayında suyun bölünməsi ilə bağlı imzaladığı sazişlərə əməl olunması Mərkəzi Asiyada sülhün və sabitliyin təminatına çevrilir. İstənilən pozulma regiondakı kövrək tarazlığı təhdid edə bilər.
Tacikistanlı ekspert Neqmatullo Mirsaidov “Nezavasimaya qazeta”ya müsahibəsində bu qərarı gözlənilən adlandırıb. “Biz sərhəd məsələlərində ardıcıl qərarlar qəbul edən qonşu dövlətin parlamentinin və onun prezidentinin mövqeyindən məmnunuq. Əminəm ki, Tacikistanın yeni parlamenti yaxın vaxtlarda Tacikistan dövlətinin başçısının Bişkekə səfəri zamanı tərəflərin imzaladığı bütün sənədləri ratifikasiya edəcək. İqlim dəyişikliyi və su ehtiyatlarının azalması kontekstində, xüsusən də son münaqişələr zonasında yerləşən kiçik transsərhəd çaylar İsfara və Xoca Bakırqanda yeni münaqişələrin yaranma riski qalmaqdadır. Ona görə də su hövzəsinin və standartlara əməl olunmasına nəzarətin effektiv mexanizminin tətbiqi aktualdır və ratifikasiya olunmuş sənəd mümkün münaqişələrin qarşısının alınması baxımından daha böyük əhəmiyyət kəsb edir”, - deyə Mirsəidov vurğulayıb. Ekspert xatırladıb ki, Tacikistan-Qırğızıstan sərhədinin coğrafiyası elədir ki, çayların bir çoxu həm Tacikistan, həm də Qırğızıstan ərazilərini eyni vaxtda su ilə təmin edir.
Oy Ordo Ekspert Təşəbbüsləri Mərkəzinin direktoru İqor Şestakov hesab edir ki, Qırğızıstan-Tacikistan sazişi regional münaqişələrin həlli üçün potensial modeldir, iki ölkə arasında uzun müddət davam edən mübahisələr, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra güclənən su ehtiyatlarının reallaşması üçün bir nümunə ola bilər: "Lakin müqavilənin imzalanması ilk addımdır. Qırğızıstanda keçiriləcək parlament və prezident seçkiləri sudan istifadə və torpaq mübadiləsi məsələlərinin siyasiləşməsinə səbəb ola bilər. Hökumət əldə olunmuş razılaşmaların əhəmiyyətini əhaliyə çatdırmaq üçün siyasi səy göstərməli olacaq. Bu gün Qırğızıstan və Tacikistan arasında imzalanmış saziş artıq sosial şəbəkələrdə qızğın müzakirə olunur." Politoloqun fikrincə, saziş regional inteqrasiyada aparıcı rol oynayan Özbəkistan üçün də vacibdir: “Qırğızıstan-Tacikistan probleminin uğurlu həlli Mərkəzi Asiya əməkdaşlığının möhkəmlənməsinə töhfə verə bilər”.
İsfara (tacikcə), yaxud Isfara (özbəkcə) Qırğzıstanın Batken, Tacikistanın Soğdi və Özbəkistanın Fərqanə vilayətləri arasında Sırdərya çayı hövzəsində yerləşir. Bu ərazidə əvvəl Tacikistan adlı dövlət olmayıb. Bütün bu ərazilər Türküstan diyarına məxsus olub. 1924-cü ildə bolşeviklər bu bölgədə Tacikistan adlı respublika, Düşənbə adlı şəhər salıblar. Şəhərin əvvəlki adının Göytəpə olduğu bildirilir. 1929-cu ilin oktyabrında İsfara çayı da Xocacənd dairəsinin tərkibində Tacikistan SSR-in tərkibinə daxil edilib.
Musavat.com
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 2025 01:56
- Çeçen qızı Lauranı Tiflisdə oğurladılar !
14 iyul 2025 10:16
- Ukraynada azərbaycanəsilli qadın hərbi qulluqçu həlak oldu
13 iyul 2025 19:53
- Hotel dəhşət : Azərbaycanda gənc qız sevgilisi tərəfindən pəncərədən atıldı VİDEO
12 iyul 2025 20:35
- Ukrayna hərbi kəşfiyyatı Sibirdə QAZ kəmərini PARTLATDI ...
12 iyul 2025 12:55
- Nazirin oğlu nasizmdə ittiham olunur: İşə təhlükəsizlik xidməti qarışdı
11 iyul 2025 23:06
- Bir qətliamın izi – 26 il əvvəl Bakı və İrəvan sülhə yaxın olanda 40 erməni güllələnib
11 iyul 2025 01:44
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
8 iyul 2025 13:47
- Qarabağ xanlığının timsalında: Rusiyaya güvənmək fəlakətə gətirir
5 iyul 2025 10:44
- Sərnişinlərin YAYDA kondisionersiz avtobus dərdi
5 iyul 2025 09:59
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33