OSMANLI İMPERİYASI BU İMİŞ ....
Günün sitatı10 noyabr 2024 21:33
Natiq Cavadli paylaşıb
Əhali 13 milyon idi, 11 milyonu kəndlərdə yaşayırdı.
40 min kənd var idi, 37 minində məktəb yox idi.
30 min kənddə məscid yox idi.
Günəbaxan yağı istehsal edilmirdi, şəkər istehsalı yox idi.
Un baha idi,düyü xaricdən gətirilirdi. Bütün ölkədə yalnız və yalnız 5000 hektar əkin sahəsini suvarmaq mümkün idi.
Bitlə mübarizə aparmaq mümkün deyildi.
5000 kənddə dabaq xəstəliyi yayılmışdı.
Heyvanlar tələf olurdu,insanlar qırılırdı...
1 milyon adam zöhrəvi xəstəliklərə tutulmuşdu. 2 milyon nəfər sətəlcəm idi, 3 milyon nəfər traxoma idi.Vərəm,tif,taun epidemiyası tüğyan edirdi.
Uşaq ölümü göstəricisi çox yüksək – 40 faizdən çox idi.
Dünyaya gələn hər iki uşaqdan biri ölürdü.
Anaların ölüm statistikası 18 faiz idi.
Hər beş anadan biri ölürdü.
Orta ömür həddi 40 yaş idi.
Ölkədə cəmisi 337 həkim var idi.
Ölkədə cəmisi 60 əczaçı var idi, onlardan da yalnız 8-i türk idi.
Cəmi 4 tibb bacısı vardı, cəmi 136 mamaça vardı.
Yanmış binaların sayı 115 min, qəza vəziyyətində olan binaların sayı 12 min idi.
Tamamilə külə dönən kəndlərin sayı 1000-dən çox idi.
Ölkəni yenidən tikib-qurmaq lazım idi, amma hətta kirəmit də yox idi.
Limanlar, mədənlər əcnəbilərə məxsus idi.
Dəmiryollarının bircə metri belə türklərin əlində deyildi.
Ümumi sərmayənin yalnız 15 faizi türklərə məxsus idi.
Osmanlıdan yalnız dörd zavod qalmışdı – Hərəkə ipək, Fəsxana yun, Bakırköy bez, Beykoz dəri zavodları.
“Sənaye” deyilən müəssisələrin 96 faizində motorlu dəzgah yox idi.
10-dan çox işçisi olan cəmi 280 atelye var idi.
Onlardan 250-si əcnəbilərin idi.
Adambaşına düşən milli gəlir 45 dollar idi.
Elektrik təkcə İstanbul, İzmir və Tarsusda var idi.
“Guya var idi” demək daha düzgün olardı...
Çünki elektrik hasilatı sadəcə 50 kilovat saat təşkil edirdi.
Dörd mövsümdə də istifadə edilə bilən quru yolu yox idi.
Sadəcə 1490 avtomobil var idi.
Ancaq dörd şəhərdə xüsusi maşın var idi.
Qadın insan hesab edilmirdi.
Bərabər təhsil hüququ yox idi; peşə təhsili almaq hüququ yox idi; boşanma hüququ yox idi; övladını öz adına keçirmək, yəni valideynlik haqqı yox idi; ona miras kimi qalan mallardan istədiyi kimi istifadə etmək haqqı yox idi; seçmək haqqı yox idi; seçilmək haqqı yox idi; iş həyatında bərabərlik hüququ yox idi; bərabər məvacib haqqı yox idi; abort hüququ yox idi; hamiləliyin qabağını almaq hüququ yox idi; qızlıq soyadından istifadə etmək haqqı yox idi...
Teatr yox idi, musiqi yox idi, rəssamlıq yox, heykəltəraşlıq yox, idman yox idi...
Arxeoloji abidələr xaricə qaçırılmışdı.
Bəziləri öz bildikləri saatı əsas götürür, günəşin batdığı anı saat 12 kimi qəbul edirdi. Bəziləri sonu olmayan saatdan istifadə edirdi, günəşin ən təpədə olduğu anı 12:00 kimi qəbul edirdi. Bəziləri günəş batarkən “qürubi saat”ını əsas götürürdü.
Bəzisi hicri təqvimdən istifadə edirdi, bəzisi rumi təqvimdən. Bəzi insanların fevral ayı o birilərinin dekabr ayına uyğun gəlirdi. Hamı eyni zaman kəsimində idi, ancaq fərqli aylarda yaşayırdılar.
Dirhəm, oqqa, çəki var idi.
Arşın, qulac, fərsəx var idi.
Türklərin nə çəki vahidi dünyaya uyğun gəlirdi, nə də uzunluq vahidi.
Ölçü sistemləri orta əsrlərdən qalma idi.
600 il ərzində ərəb dili ilə fars dilinin qarışdırılmış formasına Osmanlı dili deyilmişdi. Fransızca və italyanca sözlər, levanten terminləri türk dilini istilaya məruz qoymuşdu.
Qarşılıqlı şəkildə səsli-səssiz hərfləri olmayan ərəbcə ilə türk dilində yazmağa çalışırdılar.
Bu torpaqlara kitab gələnə qədər Avropada2,5 milyon müxtəlif adda kitab nəşr edilmiş, 5 milyard nüsxə satılmışdı.
Qəzet yalnız İstanbulda və İzmirdə idi.
Kişilərin 7 faizi, qadınların isə yalnız və yalnız hər 1000 nəfərdən 4-ü, yəni 0,4 faizi yazıb-oxumağı bacarırdı.
Yazıb-oxuya bilən kişilərin mütləq əksəriyyəti zabitlərdən və ya qeyri-müsəlmanlardan ibarət idi.
Məktəb yaşına çatmış hər 4 uşaqdan 3-ü məktəbə getmirdi. Ümumilikdə 4894 məktəb, cəmi 72 orta məktəb, cəmi 23 lisey var idi. Türkiyənin bütün liseylərində vur-tut 230 şagird qeydə alınmışdı.
Müəllimlərin 1/3 hissəsinin pedaqoji təhsili yox idi.
Bütün ölkədə yeganə universitet var idi, darülfünun mədrəsədən bir az yaxşı idi. Mədrəsələrdə türk dili qadağan idi...
Oxşar xəbərlər
- Hüseyn Cavidin anım günüdür. Cavidin baş hissəsini məzardan çıxarıb alnından öpdüm.. - Fotolar
5 dekabr 2024 21:56
- 11 uşaqda - QURD ADAM- sindromu aşkarlandı - Səbəb bu dərman imiş
5 dekabr 2024 20:51
- Alman tayfaları Roma ordusuna qarşı psixotrop maddələrin təsiri altında döyüşüblər - ARAŞDIRMA
4 dekabr 2024 00:39
- Məşhur aktrisa da azərbaycanlı imiş... - VİDEO
2 dekabr 2024 09:27
- Sabirabadda Nuru paşanın qaldığı tarixi evin sirləri
2 dekabr 2024 01:01
- Onlar barəsində yalan ifadə verməsən, səni DTN-də öldürəcəklər, ailəni isə...
30 noyabr 2024 23:06
- Fətəli şah Büllur çarpayıya Şimali Azərbaycanı qurban verdi
29 noyabr 2024 18:45
- O niyə İslamdan imtina etmişdi?
28 noyabr 2024 09:30
- Azərbaycanda yeni bələdiyyələr yaradıldı - Siyahı
25 noyabr 2024 15:44
- Bir rəssamın dramı: Van Qoq qulağını niyə kəsdi?
24 noyabr 2024 21:42
Xəbər lenti
- Ramin İsayevin işində yenilik - Sıfırdan başlayacaq
06 dekabr 14:50
- YAP-dan İSTEFA VERDİ - ŞOK
06 dekabr 13:41
- Bu küçəyə xalq artistinin adı verildi
06 dekabr 13:29
- İrandan Rusiyaya ALMA daşıyan yükmaşınından 36 KİLO NAKOTİK çıxdı -Astarada
06 dekabr 12:52
- Məhkəmə AZADLIQ PARTİYASI-nı LƏĞV ETDİ
06 dekabr 12:33
- AZADLIQ PARTİYASI-nın AÇIQLAMASI
06 dekabr 12:02
- Məhkumlar yaxın qohumlarının DƏFN mərasimində iştirak etsin - TƏKLİF
06 dekabr 11:51
- Əfqanıstanın yeraltı ehtiyatları Rusiyanı heyrətləndirib - 3 TRİLYON DOLLAR
06 dekabr 11:34
- İngiltərədə uşaqlara ən çox Məhəmməd adı qoyulub – Siyahı
06 dekabr 11:18
- Mehriban Xanlarova verdiyi dəhşətli qərarın SƏBƏBİNİ AÇIQLADI
06 dekabr 11:09
- Ermənilər də, gürcülər də axmaqdırlar, çünki… - AVETİSYAN
06 dekabr 10:38
- Bir ayda NEÇƏ NƏFƏR DƏM QAZINDAN ÖLÜB ?
06 dekabr 10:26
- Ağdam-Füzuli yolundan ən son - Fotolar - VİDEO
06 dekabr 10:12
- Lavrov Ukrayna ilə sülhün ŞƏRTLƏRİNİ DEDİ
06 dekabr 09:57
- Bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı SON DƏQİQƏ MƏLUMATI - BAŞLANILIR...
06 dekabr 09:45
- MAFİYA ilə əlbir olan RAHİBƏ tutuldu
06 dekabr 09:30
- Bakı Bulvarında TÜLKÜ GƏZİR VİDEO
06 dekabr 01:40
- İrəvan xanının Almaniyada yaşayan varisindən təklif:
06 dekabr 01:27
- Bakıda milyonlarla manat vergidən yayınan MTK-lar hansılardır? - SİYAHI+SAHİBLƏRİ
06 dekabr 01:06
- Bakıda 2 min manatlıq samovar oğurlanıb
06 dekabr 00:41
- Zeynəb Xanlarovanın yeni ildə çıxışı olacaq
06 dekabr 00:18
- 9 yaşlı uşaq plov qazanına düşüb YANDI
05 dekabr 23:56
- Gürcüstan Azərbaycanlıları Milli Konqresinin sədrini DÖYDÜLƏR
05 dekabr 23:37
- Bu gün şəhid General Məhəmməd Əsədovun doğum günüdür...
05 dekabr 23:11
- İcra başçısı öldü
05 dekabr 23:05
- Reabilitasiya mərkəzində ölüm - Elgiz Alxanov həbs olundu
05 dekabr 22:43
- Mərkəzi Bank sədrinə yeni təyin olunan müavinlər kimlərdir? - DOSYE
05 dekabr 22:19
- Hüseyn Cavidin anım günüdür. Cavidin baş hissəsini məzardan çıxarıb alnından öpdüm.. - Fotolar
05 dekabr 21:53
- Kadırov Rusiyanın NAZİR-lərini hədəf aldı
05 dekabr 21:26
- Prezident BU ŞƏXSƏ yüksək vəzifə verdi
05 dekabr 21:14
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya