SSRİ-də dəhşətli atom sınağı - 45 min hərbçi cəlb edilib, zabitlərin beşdə üçü ölüb

Nüvə silahları yaradıldıqda iki əsas məqsəd daşıyıb: strateji və taktiki. Strateji planda istifadə edildikdə bombaların düşmən xəttinin arxa cəbhəsinə - mühüm şəhərlərə, sənaye ərazilərinə, böyük bazalara və logistika mərkəzlərə atılması nəzərdə tutulub. Bu, əsas rol hesab olunub, çünki düşmən xətlərinin arxasındakı böyük stasionar hədəflərə qarşı atom bombalarından istifadə etmək asan və açıq-aydın effektivdir.
Bunun effektivliyi Xrosima və Naqasakidə təsdiqlənib.
Taktiki istifadə edildikdə, atom bombası birbaşa orduya yaxın olan düşmən qoşunlarının üzərinə atılır. Real həyatda bunu heç kim sınamayıb və hərbçilər bunu çətin iş hesab ediblər, çünki zərbə üçün düzgün yer seçmək və sonra çox tez və bacarıqla hərəkət etmək lazımdır, əks halda heç bir faydası olmayacaq.
Lakin sovet Müdafiə Nazirliyi nüvə silahının taktiki istifadəsini praktikada sınaqdan keçirmək və döyüşə mümkün qədər yaxın şəraitdə təlimlər keçirmək qərarına gəlib. Məkan olaraq Orenburq bölgəsindəki Totski təlim poliqonu seçilib və əməliyyatın özü “Qar dənəsi” kod adını alıb.
“Qanlı qar”
Təlimlər üçün sovet ordusundan 45 minə yaxın hərbçi seçilib. Onlara yeni silah növünün sınaqdan keçiriləcəyi və hər şeyin təhlükəsiz şəraitdə baş verəcəyi bildirilib. Halbuki bu silahın həqiqi nüvə bombası olduğu və onun insan səhhətinə necə təsir edəcəyi barədə məlumat verilməyib. Eyni zamanda məcburi şəkildə müqavilələr imzalanıb və kompensasiya olaraq isə üç aylıq əmək haqqı ödənilib.
Təlimlərdə 39 min əsgər və 6 min zabit iştirak edib, onlara marşal Georgi Jukov komandirlik edib. Əslində əvvəlcə ordu generalı İvan Petrov təlimlərə rəhbərlik edəcəkmiş, lakin o, ağır xəstələnərək Moskvaya qayıdıb və onun yerinə müdafiə nazirinin müavini Georgi Jukov gəlib. Əvvəlcə hərbçilər seçilən ərazidə 320 təyyarə, 600 tank və özüyeriyən artilleriya qurğusu, 500 silah və minaatan, 600 zirehli transportyor, 6000 traktor və avtomobil yerləşdiriblər.
Daha sonra sınaq meydanına ən yaxın olan Maxovka kəndinin sakinləri qadağa olunan zonadan kənara evakuasiya edilib. İnsanlar mütəşəkkil şəkildə toplanaraq daha da uzağa aparılıb, müvəqqəti olaraq böyük ordu çadırlarına yerləşdirilib. Onlara təlimlərin bütün müddəti üçün gündəlik müavinət ödənilib. Sınaqları başa vurduqdan sonra əvvəlki yerinə qayıtmaq istəməyənlərə Samara çayı üzərində evlər tikilib, qalanlarına isə köçmək üçün kompensasiya ödənilib. Lakin Baklanovka və İvanovkanın əhalisi təxliyə olunmayıb: onlara sadəcə olaraq sınaq günü zirzəmilərdə gizlənmək, hətta daha yaxşısı, bağda xəndək qazıb orada oturmaq tövsiyə olunub.
Təlimin ssenarisinə görə, şərti NATO ordusunun müdafiəsini yarmaq lazım olub. Bunun üçün iki saxta, biri real olmaqla üç atom bombası atılmalı idi. Əsl nüvə silahı Naqasakiyə atılandan iki dəfə güclü olub.
Hazırlıqlardan sonra təlimlər başlayıb. Təyyarədən 40 kiloton gücündə atom bombası atılıb. Partlayışın nəticələri hətta təcrübəli zabitləri də heyrətə gətirib. Ağacların əvəzinə kömürləşmiş dirəklər qalıb, çənlər əriyib. Təbii ki, episentrdən uzaqlaşdıqca nəticələr fərqli olub.
Daha sonra atom bombasının atıldığı əraziyə hücum təşkil edilib. Nüvə partlayışı zonasında 16 saat davam edən əməliyyatdan sonra hərbçilər guya sanitar müalicədən və avadanlıqların zərərsizləşdirilməsindən keçiblər. Rəsmi məlumata görə, partlayışdan 2 saat 30 dəqiqə sonra episentrdən 400 metr aralıda ərazinin çirklənməsi saatda 0,1 rentgendən çox olmayıb. Çirklənmiş ərazini orta hesabla saatda 4-5 kilometr sürətlə keçərək əsgər və zabitlər burada təxminən 0,02-003 rentgen, zirehli transportyorlarda və tanklarda isə 4-8 dəfə az radiasiya dozası ala biliblər.
Hər beş zabitdən üçü xərçəngdən ölüb
Təcrübənin insan sağlamlığına vurduğu ziyanla bağlı əsl mübahisə 1990-cı illərin əvvəllərində, nəhayət, hadisələrin iştirakçıları danışandan sonra ortaya çıxıb. Belə ki, iştirakçılardan biri deyib ki, bomba partlayışından sonra avadanlıq və formalar zərərsizləşdirilməyib. İstefada olan polkovnik M. Voronov etiraf edib ki, hadisə yerində radioaktiv şüalanmanın qəbul edilmiş dozasını ölçməyə imkan verən heç bir dozimetrik avadanlıq olmayıb.
Onun sözlərinə görə, əsgərlər həmin an sığınacaqda olduqları üçün nüvə partlayışını belə görməyiblər. Eyni zamanda, qoşunlar üçün az güclü yerüstü nüvə partlayışlarını xatırladan simulyasiya edilmiş partlayış təşkil edilib. Ona görə hərbçilər əsl nüvə partlayışından sonra təlimlərdə rahat olublar.
Hətta 1985-1993-cü illərdə nüvə partlayışı zonasında yerli əhali arasında xərçəng xəstəliyinin əhəmiyyətli dərəcədə artması qeydə alınıb - tənəffüs sisteminin bədxassəli törəmələri 225 faiz, qalxanabənzər vəz xərçəngi 260 faiz, dəri xərçəngi 131 faiz, limfa xəstəlikləri 670 faiz. Uşaqlarda xərçəng xəstəliyinin ümumi halları iki dəfə artıb, əhalinin ölüm səviyyəsi 1964-cü ildən 1991-ci ilə qədər 2,3 dəfə yüksəlib.
Gizli təcrübənin iştirakçısı Nikolay Rakeviç bildirib ki, sınaqlardan sonra, ilk beş ildə hər beş zabitdən üçü xərçəng xəstəliyinin müxtəlif növlərindən ölüb.
Sovet hökuməti əsgərlərin və yerli kəndlilərin sağlamlığına ağır zərər vurduğunu heç vaxt etiraf etməyib. Totski poliqonunda təlimlərin keçirilməsi hakimiyyətin Jukova münasibətinə heç bir təsir göstərməyib. Onun karyerasına hər cür siyasi təlatümlər daha çox təsir edib. Jukov 1955-ci ilin fevralında marşal Bulqaninin yerinə SSRİ müdafiə naziri təyin edilib.
XX əsrin son onilliyinin əvvəllərində baş verən geosiyasi dəyişikliklər təəccüblü dönüşlərə səbəb olub. 1994-cü ildə Totski poliqonunda hər tərəfdən 250 nəfərin iştirak etdiyi birgə Rusiya-Amerika təlimləri keçirilib.
İlkin Nəcəf
- Ali məktəblərdə boş qalan plan yerlərinə ixtisas seçiminin vaxtı məlum olub
23 avqust 2025 01:01
- Güləşçimiz ERMƏNİ rəqibinə qalib gələrək DÜNYA çempionu oldu
22 avqust 2025 22:02
- Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan liderlərinin iştirakı ilə sənədlər imzalandı - FOTO
22 avqust 2025 17:29
- Prezident bu hərbçiləri təltif etdi (SİYAHI)
22 avqust 2025 17:24
- Elçibəyin vəfatından 25 il ötdü
22 avqust 2025 10:32
- Dünyanın ən yaşlı insanının 116 yaşı tamam oldu
22 avqust 2025 09:54
- Fəlakət : Asteroid Rusiyada 80 MİLYON ağacı necə məhv etdi?
22 avqust 2025 09:33
- Dağıstanda 36 yaşlı azərbaycanlı saxlanılıb – guya Ukraynaya məxfi sənəd aparırmış
21 avqust 2025 16:43
- Hökumənin ailəsi də Kəlbəcərə köçdü (FOTO)
21 avqust 2025 16:21
- Şanslı kazak – 7 qat olimpiya çempionu müharibə zamanı 17 həbs düşərgəsindən sağ çıxıb
21 avqust 2025 13:56
- Ali məktəblərdə boş qalan plan yerlərinə ixtisas seçiminin vaxtı məlum olub
23 avqust 01:01
- Prezidentə verilən nadir hədiyyə - VİDEO
22 avqust 23:04
- Füzuli və Arxadağ şəhərləri qardaşlaşdı
22 avqust 22:48
- Güləşçimiz ERMƏNİ rəqibinə qalib gələrək DÜNYA çempionu oldu
22 avqust 22:02
- Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan liderlərinin iştirakı ilə sənədlər imzalandı - FOTO
22 avqust 17:29
- Prezident bu hərbçiləri təltif etdi (SİYAHI)
22 avqust 17:24
- Elçibəyin vəfatından 25 il ötdü
22 avqust 10:32
- Dünyanın ən yaşlı insanının 116 yaşı tamam oldu
22 avqust 09:54
- Fəlakət : Asteroid Rusiyada 80 MİLYON ağacı necə məhv etdi?
22 avqust 09:33
- Prezident Türkmənistanda işgüzar səfərə getdi
22 avqust 09:20
- Ağdamın Xıdırlı kəndinə növbəti köç karvanı yola salındı (FOTO)
22 avqust 09:13
- SOCAR Türkiyəyə 7 milyard dollar sərmayə yatıracaq
22 avqust 01:14
- Hər gün bal yeyirəm, qonaqlara göndərirəm - İlham Əliyev+Video
21 avqust 23:12
- Dağıstanda 36 yaşlı azərbaycanlı saxlanılıb – guya Ukraynaya məxfi sənəd aparırmış
21 avqust 16:43
- Hökumənin ailəsi də Kəlbəcərə köçdü (FOTO)
21 avqust 16:21
- Şanslı kazak – 7 qat olimpiya çempionu müharibə zamanı 17 həbs düşərgəsindən sağ çıxıb
21 avqust 13:56
- Ölkəyə ayaq açan bu oyuncaqlar ölüm saçır - XƏBƏRDARLIQ
21 avqust 13:46
- İlin ilk altı ayında 158 mindən çox şəxs sürücülük vəsiqəsi alıb
21 avqust 12:44
- 29 dəqiqə SU altında qaldı, yeni dünya REKORDU
21 avqust 10:25
- Prezident və birinci xanım Murovdağ tunelinin texniki açılışını etdi
21 avqust 09:45
- Xalq artistinin qızından təbrik - Sizlərin övladı olmaq fəxrdir
21 avqust 09:16
- Britaniyanın Azərbaycandakı səfirindən SENSASİON MÜSAHİBƏ
21 avqust 01:05
- Fransanın Bakıya göndərdiyi səfir barədə YENİ detallar
21 avqust 00:38
- Güləşçimiz dünya çempionatında finala yüksəldi
21 avqust 00:25
- Adəm Məmmədovun vəkilliyinə XİTAM verildi - Yenilənib
20 avqust 22:11
- Prezident və birinci xanım Gəncə stadionunda tikinti işlərinin gedişi ilə tanış oldu FOTOLAR
20 avqust 21:39
- Çin və Hindistan RAZILIĞA GƏLDİ
20 avqust 08:39
- Uzunömürlülüyün sirri: Alimlərin müəyyən etdiyi 5 əsas amil
20 avqust 08:26
- Qiyam günü əlləri əsənlər – 3 gündən sonra insanları qıranda kipriklərini də qırpmayacaqdılar
20 avqust 01:52
- Pezeşkian İrəvandan Minskə getdi
20 avqust 01:15