İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...

Dünyanın terror coğrafiyasında ermənilərin xüsusi bir mövqedə olması danılmaz faktdır. Artıq neçə onilliklərdir ki, erməni terroru sərhəd tanımayaraq insanlığa qarşı törətdikləri cinayətlərini “peşəkarlıq”la davam etdirirlər. Bu da heç kimə, o cümlədən dünya ictimaiyyətinə sirr deyil ki, erməni terrorizmi mütəşəkkilliyi, planlı şəkildə təşkilatlanması ilə beynəlxalq terrorizminin əsas şəbəkələrindən birinə çevrilib. Tarixə nəzər salsaq sübut və faktlarla şahidi olarıq ki, erməni terror təşkilatları ilə yanaşı ermənilər fərdi şəkildə də silsilə terror aktlarına  imza atıblar. Belə fərdlərdən biri də Qurgen Ayrikyan olub.

1895-ci ildə Ərzurumda anadan olan Ayrikyan ixtisasca mühəndis olub, ali təhsilini Moskvada alıb. Hələ tələbəlik illərindən milli məsələlərlə bağlı yaratdığı münaqişələrə görə o, təhsil aldığı universitetdən qovulub. Amma Moskvada yaşayan tanınmış ermənilər gələcəyin ən qatı cinayətkarını müdafiə edərək onu ali təhsil ocağına yenidən bərpa etməyə nail olublar.

Ayrikyan qazanc əldə etmək, hansısa bir dairədə tanınmaq, vəziyyətə uyğun olaraq sərfəli mövqe tutmaq üçün  özünü istənilən formada təqdim etməkdən çəkinməyib. Amma onun bu hiyləgərliyi heç də həmişə effektli alınmayıb. Elə ali təhsilini başa vurduqdan sonra Moskvada “böyük” planlarını həyata keçirə bilməyəndə, o, 1930-cu ildə İrana mühacirət edib, bir müddət bu ölkədə yol mühəndisi kimi çalışıb.

Özünü böyük siyasətçi sayan Ayrikyan İranda olarkən Türkiyənin və türklərin əleyhinə yazılarla çıxış edib, hətta türk əleyhinə bir təşkilat yaratmaq arzusuna da düşüb. Ancaq İran rəsmiləri Ayrikyanın təşkilat yaratmaqla bağlı müraciətlərini rədd edib və Ayrikyanın siyasi gərginlik yaratmaq arzusu elə yerindəcə boğulub. İran qanunlarına tabe olmaq istəməyən erməni millətçi xislətinə uyğun olaraq səs-küy yaratmaq istəyəndə, yerli orqanlar ona ölkəni tərk etməyi “məsləhət” biliblər. Ayrikyan bu ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qalıb.

Beləliklə, 1946-cı ildə Ayrikyan ailəsi ilə birlikdə Fransaya köçməyi qərara alıb.  Onu İrandan gül-çiçəklə yola salmayıblar. Ölkədən çıxdıqda Ayrikyanın İran banklarındakı hesabları dondurulub və o, pullarını İrandan çıxara bilməyib.

Böyük ümidlərlə Fransaya üz tutan Ayrikyan bu ölkədə daha böyük problemlərlə üzləşib. Onun iş tapmaqla bağlı bütün cəhdləri boşa çıxıb və ən adi ehtiyaclarını ödəyə bilməyən Ayrikyan “doğma” Fransada səfil vəziyyətinə düşüb.

Ayrikyan Fransadan getmək üçün bütün mümkün variantlara əl atıb, xaricdə yaşayan tanıdığı və tanımadığı ermənilərə saysız-hesabsız müraciətlər ünvanlayıb. Nəhayət, ABŞ-da yaşayan ermənilər ona sahib çıxıblar. Ayrikyana və ailəsinə Amerikaya köçməyə şərait yaradıblar. O, əvvəlcə Nyu-Yorkda, sonra isə Kaliforniya ştatının Beverli-Xilz şəhərində məşkunlaşıb.

Ayrikyan Amerika həyatına yeni statusda başlayıb, özünü yazıçı və dramaturq kimi tanıtdırıb. Hətta o, zəngin ermənilərin dəstəyi ilə  Beverli-Xilz şəhərində “Ayrikyanın teatrı” adlı teatr da yaradıb. Amma bu teatr heç bir tamaşaçı və uğur qazanmayaraq qısa müddətdən sonra fəaliyyətini dayandırıb.

Ayrikyanın “yazıçılıq” fəaliyyəti əsasən türk əleyhinə təbliğatın üzərində köklənib, o, öz cızma-qaralarında “erməni soyqırımı” məsələsini qabardaraq ABŞ-da yaşayan erməniləri səfərbər olmağa çağırıb, qisas almağın vaxtının yetişdiyini təbliğ edib.

Özünü dünyanın ən vətənpərvər ermənisi adlandıran Ayrikyan öz əsl simasını, cəlladlığını, türk qanına susadığını, qanında terrorçu qanı olduğunu çox da gizlədə bilməyib. Türklərdən qisas almaq üçün o, çox planlar cızıb. Nəhayət, əsl ermənilərə xas olan namərdliyə, hiyləgərliyə əl atıb.

1973-cü ilin yanvar ayında, 77 yaşında olarkən Ayrikyan bir neçə il ərzində düşündüyü planı həyata keçirib. O, Türkiyənin Los-Ancelesdəki konsulu Məhmət Baydur ilə telefon əlaqəsi yaradıb. Özünü tarixçi-etnoqraf kimi təqdim edən Ayrikyan  konsula bildirib ki, onda olan Sultan Əbdülhəmidin nadir portretlərindən birini Türkiyəyə hədiyə etmək istəyir. Daha inandırıcı görünmək üçün, Ayrikyan konsulun qarşısında şərt də qoyub, bildirib ki, portreti onlara hədiyyə etməklə Türkiyədən dövlət təltifi istəyir.

Sözsüz ki, türkiyəli konsul üçün bu təklif maraqlı gəlib. Telefon danışığında tərəflər razılığa gəliblər, görüş yeri kimi Santa-Barbara şəhərində yerləşən “Baltimor” oteli müəyyənləşdirilib. Bu yerin seçimi Ayrikyanın təşəbbüsü və arzusu ilə olub.

27 yanvar 1973-cü ildə konsul Məhmət Baydur və vitse-konsul Bahadur Demir görüş yerinə, “Baltimor” otelinə gediblər. Ayrikyanın çoxdan gözlədiyi məqam yetişib. Erməni cəllad qonaqlarını silahla qarşılayıb. İki dəfə havaya atəş açdıqdan sonra o, türk diplomatlarına tapança ilə qətlə yetirib.

Qatil elə həmin andaca həbs edilib, cinayət işi açılıb, istintaq başlanıb. Məhkəmə prosesində Ayrikyan həyasıscasına “erməni soyqırımı” məsələsini qaldıraraq cəzadan yaxa qurtarmağa çalışıb. Amma bu dəfə onun bu oyunları heç nəyi dəyişməyib. Heç Amerikada yaşayan zəngin ermənilər də qoca qatilin köməyinə çata bilməyiblər.

Məhkəmənin hökmü ilə Ayrikyan ən ağır cəzaya, ömürlük azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilib. Həbsxanada çəkdiyi cəzasının 11-ci ilində 88 yaşlı Ayrikyanın səhhətində o dərəcədə ciddi problemlər yaranıb ki, o, ölümcül vəziyyətə düşüb. Erməni qatil bu vəziyyətdə yuxarı instansiya məhkəmələrinə müraciət edərək azadlığa buraxılmasını xahiş edib. Düzdür, rəsmi qurumlar vəziyyəti nəzərə alaraq onu həbsxanadan azad ediblər. Amma Ayrikyan azadlıqda yaşaya bilməyib, həbsxanadan çıxdıqdan bir ay keçməmiş kimsəsiz və acınacaqlı vəziyyətdə ölüb.

İlham Cəmiloğlu, Musavat.com