Kosmosa uçmaq istəyən məşhur azərbaycanlı jurnalistə nə mane oldu...
Türkiyəli astronavt Alper Gezeravcının kosmosa uçuşu bir neçə gündür kosmonavtika mövzusunu gündəm edib. Həm Türkiyə, həm də Azərbaycan mediası, eləcə də sosial şəbəkələr mövzuya dair müxtəlif müzakirələr açır, yazılar dərc edirlər.
Modern.az saytı oxucular üçün maraqlı ola biləcəhyini nəzərə alaraq kosmonavtika mövzusuna dair araşdırma yazısını təqdim edir.
Yəqin ki, çoxları keçmiş Sovet İttifaqı dövründə hansı azərbaycanlı qadının kosmosa uçmaq istəməyindən, bunun üçün hətta təlim mərkəzində olmağından, tibbi komissiyadan keçməyindən xəbərsizdir. Amma belə bir hadisə olub və söhbət sıradan bir şəxsdən deyil, məşhur jurnalist xanımdan gedir.
Bu məşhur jurnalist xanım Elmira Əmrahqızı (Əhmədova) olub. O Elmira Əmrahqızı ki, Bakıda törədilmiş qanlı 20 Yanvar qırğını barədə həqiqətləri "Azadlıq" radiosu vasitəsilə ilk dəfə hayqıraraq dünyaya çatdıran azsaylı jurnalistlərdən biri olub.
Bəs Elmira Əmrahqızının kosmosa uçmaq istəyi necə yaranmışdı...
Hər şey 1989-cu ilin aprelində, keçmiş SSRİ-nin Baş Kosmos İdarəsi ilə Yaponiyanın Ti-Bi-Es televiziyası arasında bir yapon jurnalistin sovet kosmik gəmisində kosomosa uçuşu ilə bağlı qeyri-hökumət müqaviləsinin imzalanmasından sonra başladı.
Bu yapon jurnalist dünyadakı bütün həmkarları arasında Yeri kosmosdan görəcək birinci KİV nümayəndəsi olacaqdı.
Amma o zaman sözügedən müqavilə sovet ictimaiyyətinə elan olunanda SSRİ məkanında böyük hay-küy, qısqanclıq yarandı: axı niyə ancaq yapon jurnalist?
SSRİ-nin Mərkəzi Televiziyasında isə “bəs bizim jurnalistlər” sualı da səsləndirildi. Bu, ölkənin güc strukturlarına müəyyən təsir göstərdi
Nəticədə SSRİ Jurnalistlər Birliyində kosmos komissiyası yaradıldı. Sovet jurnalistlərinə də kosmosa uçuşa hazırlaşmaq üçün namizədlər irəli sürmək təklif olundu. Bununla bağlı yaradıcılıq müsabiqəsinə start verildi və 300-ə yaxın jurnalist müsabiqəyə müraciət etdi.
Müraciət edənlər arasında azərbaycanlı jurnalist Elmira Əmrahqızı da vardı.
Uçuş üçün 2 sovet jurnalisti seçilməliydi - həm əsas, həm də ehtiyat.
Kosmosa uçuş üzrə Ümumittifaq jurnalist müsabiqəsinin ilkin mərhələsi çətin keçdi və 300 nəfərdən cəmi 20-si seçildi.
1989-cu ilin sentyabrında qaliblərin Baykonur şəhərindəki kosmodroma işgüzar səfəri təşkil olundu. Onların arasında Elmira Əmrahqızı da vardı.
Baykonurdan sonra Moskvaətrafındakı Uçuşları idarə edən mərkəzlə tanışlıq oldu və ardınca da Tibbi-Bioloji Problemlər İnstitutunda ilkin tibbi müayinələr həyata keçirildi.
Bu, iştirakçılar üçün çox çətin tibbi sınaq idi. Ən ciddi sınaq isə KUK testi sayılırdı.
Bu müayinə zamanı komissiya əksər qalib jurnalistlər kimi Elmira xanımın sağlamlıq nöqteyi-nəzərdən kosmosa uçuşunu məqbul saymadı.
Müsabiqədə iştirak etmiş Rusiyanın “Hərbi dənizçi” qəzetinin jurnalisti Valeri Qromak xatirələrində yazır:
“Bütün bunları necə unuda bilərəm? Mənimlə yanaşı, bakılı Elmira Əhmədova, lvovlu Jenya Sklyarenko, cezqazqanlı Seryoja Jukov kimi “Sovet qələminin akulaları” kosmos müsabiqəsinin qalibləri arasında idilər...
Biz ünsiyyətcil və təmkinli, iddialı və təvazökar, bilikli və həm də olacaqlardan xəbərsiz idik. Bizi “kosmik müsabiqənin finalçılar qrupu” adlandırırdılar”.
Rusiyalı jurnalist Valeri Qromakın sözlərinə görə, çətin KUK testi zamanı jurnalist Elmira Əhmədovanın Koriolis sürətləndirici kreslosundan yıxılmağı komissiyadakı bütün tibb işçilərini çox təşvişə salmış, müsabiqənin digər iştirakçılarında isə qorxu hissini artırmışdı.
Bu test zamanı gələcək astronavt kresloda oturur və yavaş-yavaş fırlanmağa başlayır. Sonra fırlanma o qədər sürətli olur ki, dövrə hər iki saniyədən bir təkrarlanır. Bu məşq sayəsində bədən çəkisizlik zamanı baş verən hərəkət xəstəliyinin öhdəsindən gəlməyi öyrənir.
Elmira Əmrahqızının ardınca “Komsomolskaya pravda”dan Yaroslav Qolovanov, “Stroitelnaya qazeta”dan Aleksandr Fyodrov, “Pravda”dan Vladimir Snegirev və Andrey Tarasov, "Texnologiya və iqtisadiyyat" jurnalından Sergey Jukov, eləcə də digər jurnalistlər də tibbi komissiyada “ilişdilər”.
Birinci və “çox yumşaq” tibbi müayinədən sonra 16 nəfər qaldı. Daha sonra 10 nəfər də çıxdaş edildi. Yekunda 2 nəfər qalmalı idi...
Amma Sovet jurnalistlərilə bağlı müsabiqənin yekunu onunla nəticələndi ki, SSRİ-nin Baş Kosmos İdarəsi onlardan heç birini tibbi nöqteyi-nəzrdən kosmosa göndərməyi məqbul saymadı.
Yaponiya tərəfi öz jurnalistini kosmosa göndərə bildi - bu, Ti-Bi-Es televiziyasının 48 yaşlı əməkdaşı Toyohiro Akiyama idi. O, Ti-Bi-Es telekanalının Vaşinqton bürosunun rəhbəri idi.
Toyohiro Akiyama Yaponiyadakı tibbi müayinələrdən tam sağlam olaraq çıxmışdı.
2 dekabr 1990-cı ildə "Mir" orbital stansiyasının 8-ci əsas ekspedisiyasının ekipajının tərkibində gəmi komandiri Viktor Afanasyev və bort mühəndisi Musa Manarovla (bakılı-red.) birlikdə jurnalist Toyohiro Akiyama da tədqiqatçı kosmonavtı kimi "Soyuz TM-11" gəmisində kosmosa buraxıldı.
Toyohiro Akiyama kosmosa uçan 239-cu insan və ilk yapon oldu. O, həm də kosmosa uçan ilk peşəkar jurnalist kimi tarixə düşdü.
Kosmik stansiyada işlədiyi 7 gün ərzində o, yapon tamaşaçıları üçün bir neçə canlı reportaj hazırladı, yapon məktəbliləri üçün televiziya dərsləri keçdi.
10 dekabr 1990-cı ildə jurnalist Toyohiro Akiyama “Soyuz TM-10” kosmik gəmisində Yerə qayıtdı. Onun kosmosa uçuşunun müddəti 7 gün 21 saat 54 dəqiqə oldu.
Azərbaycanlı jurnalist - “Bakı”, “Baku”, “Nezavisimaya qazeta”, “Azərbaycan gəncliyi”, “Ulduz”, “Azərbaycan qadını”, “Azadlıq” kimi qəzet və jurnallarda, 1990-cı ildən sonra isə “Azadlıq” radisonunun Bakı bürosunda işləyən Elmira Əmrahqızı kosmosa uça bilməsə də, jurnalistikada özünəməxsus parlaq iz qoyaraq bu dünyadan köçdü.
Elmira Əmrahqızının oğlu Abdulla Abdullayev Modern.az-a müsahibəsində anasının kosmosa uçmaq istəyindən danışarkən bunları deyib:
“O müsabiqə "Kosmos - uşaqlar üçün məkan" adlanırdı. Anam da layihəyə cəlb olunmuşdu, kosmosa uçmaq istəyirdi. Anamın ikicə səhifəlik məqaləsi onu qaliblər sırasına çıxarmışdı. O, Moskvaya getdi, hətta bəzi tibbi sınaqlarda da iştirak etdi.
O vaxt SSRİ-dən də bir jurnalistin kosmosa göndərilməsi planlaşdırılmışdı. Sonradan kosmosa yalnız yapon jurnalist göndərildi”.
"Qızıl qələm", "Həsən Bəy Zərdabi" və "İlin qadını" mükafatlarına layiq görülmüş jurnalist 27 fevral 1998-ci ildə xərçəng xəstəliyindən vəfat etdi. Mərhum Prezident Heydər Əliyevin göstərişi ilə Elmira Əmrahqıznın nəşi II Fəxri xiyabanda dəfn olundu.
E.Əmrahqızının iki oğlu yadigar qalıb. Nəvələrindən biri isə onun adını daşıyır.
Əfqan Qafarlı
Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin, milli adət-ənənələrinin, elm və mədəniyyətinin təbliği" mövzusunda dərc olunub.
- Azərbaycan nazirləri hansı universitetləri bitirib? (SİYAHI)
13 iyun 2024 19:27
- Aqil Abbas - Əmim qızını sevirəmsə, molla kəbini ilə evlənəcəm
13 iyun 2024 18:55
- Sumqayıtın icra başçısından sensasion şikayət - 3 milyonluq borc...
13 iyun 2024 11:09
- Misir Mərdanov imtahandan kəsilən müəllimlər barədə - Bu, onları cəmiyyətin gözündən salmaqdır
12 iyun 2024 22:11
- Bakıda məşhur klinikada BİABIRÇILIQ: Əməliyyat etdiyi qızla sevgili oldu, onunla evlənmədiyi üçün başına oyun açdı
11 iyun 2024 14:48
- 32 yaşında Danimarkada zavod müdiri olan azərbaycanlı
11 iyun 2024 11:55
- Sumqayıtın icra başçısından dəhşətli şikayət - 3 milyonluq borc...
10 iyun 2024 22:57
- Adamlar elə bilir jurnalist ancaq hakimiyyəti tərifləməlidir - Ədil Hüseynov
9 iyun 2024 18:24
- Mən bu qanunu ziyanlı hesab edirəm və səs verməyəcəyəm
7 iyun 2024 15:23
- Elxan Nəcəfov nazir oldu
31 may 2024 12:38
- Xudayar bəy kimin babasıdır ...?
14 iyun 11:42
- Milli Məclis İlham Əliyev və Mehriban Əliyevaya təbrik məktubu ünvanladı
14 iyun 11:10
- Tumu meyvəsindən də faydalı imiş
14 iyun 10:05
- Sabahdan bayram tətili başlayır
14 iyun 09:56
- Azərbaycan nazirləri hansı universitetləri bitirib? (SİYAHI)
13 iyun 19:27
- Nazir generalın həbsdən azad olunan bacı oğluna vəzifə verdi (FOTO)
13 iyun 19:05
- Aqil Abbas - Əmim qızını sevirəmsə, molla kəbini ilə evlənəcəm
13 iyun 18:55
- Vəkil Adəm Məmmədov Fidan Abbasovanı məhkəməyə verdi - 50 min təzminat...
13 iyun 17:36
- Oğlanın boğazına ip bağlayıb gəzdirdilər - 3 nəfər tutuldu
13 iyun 11:14
- Sumqayıtın icra başçısından sensasion şikayət - 3 milyonluq borc...
13 iyun 11:09
- Porsche-dən oğurlanmış 94 minlik Rolex saatı Etibar Pirverdiyevindir?
13 iyun 10:56
- Yasamalda Milli Qurtuluş Günü qeyd edildi - Fotolar
13 iyun 10:51
- Misir Mərdanov imtahandan kəsilən müəllimlər barədə - Bu, onları cəmiyyətin gözündən salmaqdır
12 iyun 22:11
- Azərbaycan bu ölkələrlə ticarət əlaqələrindədir - Siyahı
12 iyun 17:49
- Adil Əliyevin qardaşı vəfat etdi - Foto
12 iyun 17:38
- Zamirə Hacıyeva Bakıda necə qaçırılmasından danışdı
12 iyun 13:35
- Deputatın qaldırdığı məsələ həllini tapmırsa, biz niyə bu məsələni qaldırmalıyıq?
12 iyun 12:16
- Tənzilə xanım namizəd olsa, mən seçkilərdə iştirak etməyəcəyəm
12 iyun 10:23
- Rusiya sülhməramlıları Xocalını tərk edir
11 iyun 23:04
- Bakıda məşhur klinikada BİABIRÇILIQ: Əməliyyat etdiyi qızla sevgili oldu, onunla evlənmədiyi üçün başına oyun açdı
11 iyun 14:48
- 32 yaşında Danimarkada zavod müdiri olan azərbaycanlı
11 iyun 11:55
- 7 yaşlı uşaq döyülərək öldürüldü - Dayısı saxlanıldı
11 iyun 11:43
- Abel Məhərrəmovun adı keçən torpaq qalmaqalı ilə bağlı məhkəmə niyə təxirə salınıb?
10 iyun 22:50
- İlham Əliyev Türkiyəyə getdi - Fotolar
10 iyun 22:37
- Sumqayıtın icra başçısından dəhşətli şikayət - 3 milyonluq borc...
10 iyun 22:10
- Uşaqpulu verilsin! - demək asandı, sənəd, FAKT qoyun ortaya... - YAP-çı deputatdan TƏLƏB
09 iyun 20:59
- Adamlar elə bilir jurnalist ancaq hakimiyyəti tərifləməlidir - Ədil Hüseynov
09 iyun 18:24
- Sabirabad rayonunda gənc müəllimlər üçün təlim keçirilib...
09 iyun 16:40
- Müstəqil Fələstin dövləti qurulmalıdır, paytaxtı da Şərqi Qüds... - Prezident
09 iyun 16:25
- DSX-nin 2 hərbi qulluqçusunu ildırım vuraraq öldürüb
09 iyun 13:18