1919-cu ildə Azərbaycana gələn İran Şahını AXC adından kim qarşılayıb? –Britaniya arxivindən NADİR FOTOLAR

Böyük Britaniya Tarix Muzeyinin arxivində İranın Qacar xanədanın sonuncu hökmdarı Əhməd şahın Bakıya səfərini əks etdirən nadir fotolar saxlanılır.
Azpost.info bildirir ki, bu fotolarda Əhməd şah Qacarın şəhərə gəlişi və onun şərəfinə düzülmüş fəxri qarovulun önündən keçməsi əks olunub. Gəmidən enən şah onu qarşılayanlara hərbi salam verir.
İran şahı Bakıda 1919-cu ilin avqustunda olub. O, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədlərindən keçərək Avropa səyahətinə çıxıb.
Versal sülhünün şərtlərinə əsasən, Bakıda yerləşən ingilis ordusu Əhməd şah Qacarın qarşılanma mərasimində iştirak edib. Arxiv sənədlərində qeyd olunur ki, Əhməd şahı Qara dəniz ordusunun 83-cü piyada briqadasının komandiri, general Diqbi İnqlis Şattlvort qarşılayır. Fotolarda o, Əhməd şahla birgə görünür.
Əhməd şah Qacarı Azərbaycan hökuməti adından xarici işlər nazirinin müavini Adil xan Ziyadxanlı qarşılayıb. O, şahı qatarda Batuma qədər müşaiyət edib. Azərbaycanla İran arasında isti əlaqələrin qurulmasında bu səfər mühüm rol oynayıb. Əhməd şah Azərbaycan hökumətinə isti qarşılanmaya görə təşəkkür edib. Yolda Adil xan Ziyadxanlı İranın xarici işlər naziri Firuz Mirzə Nüsrətdövlə ilə müzakirələr də aparıb.
Firuz Mirzə, həmçinin Paris Sülh Konfransında İran nümayəndə heyətinin rəhbəri olub. Şahın Bakıda gördüyü və eşitdikləri, o cümlədən A.Ziyadxanlı ilə söhbətləri onda Azərbaycan haqqında obyektiv rəyin yaranmasında rol oynayıb. Çünki İran 1918-ci ilin mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını birmənalı qarşılamamışdı. Paris Sülh Konfransında irəli sürdüyü memorandumda İran Azərbaycanın keçmiş xanlıq olan ərazilərinə qarşı iddia qaldırmışdı. Lakin siyasi reallığı dərk etdikdən sonra iddiasından geri çəkildi.
İranla Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti arasında ilk diplomatik münasibətlər 1919-cu ilin yazında yaranıb. AXC höküməti Adil xan Ziyadxanlının qardaşı İsmayıl xan Ziyadxanlı başda olmaqla fövqəladə missiyanı Tehrana göndərib. Bu missiya İranla vacib məsələlər barədə ilkin danışıqlar aparıb. Bura Tehranda səfirliyin, Təbrizdə konsulluğun açılması daxil idi.
İsmayıl xan Ziyadxanlı həmin ilin aprelində Ənzəlidən keçməklə İrana gəlir. Rəsmi “İran” qəzeti bu səfərin şərəfinə “Bizdən olan qonaqlar…” başlığı ilə bu səfər barədə yazı hazırlayır. Yazıda qeyd olunur ki, “qonaqlar Qafqazın İslam millətinin nümayəndələridir”.
Daha sonra qəzet qeyd edir ki, “bu hörmətli qonaqlar 100 ildir İranda hökm edən tayfanın nəslindəndirlər. Cənab İsmayıl xan Ziyadxanlı bizim nəsildəndir (Qacar nəslindən…) O, Gəncədə rus işğalına qədər hakimiyyəti idarə etmiş hörmətli xan nəslindən sayılır”.
Adil xan Ziyadxanlı bir müddət xarici işlər naziri olub. Nəsib bəy Yusifbəylinin 1919-cu ilin aprelində qurduğu hökumətdə Məhəmməd Yusif Cəfərov xarici işlər naziri, Adil Ziyadxanlı isə onun müavini təyin edilib. Bu postda o, 1919-cu ilin avqustuna qədər işləyib.
16 iyul 1919-cu ildə AXC Nazirlər Kabineti İranda səfirlik açmaq barədə qərar qəbul edir. Oktyabrın 4-də ştat müəyyənləşir. Tehranda diplomatik nümayəndəliyin rəhbəri Adil xan Ziyadxanlı təsdiq olunur. Çar Rusiyasının Tehrandakı sabiq səfiri Etter ciddi-cəhdlə nümayəndə heyətinin İrana gəlməsinə mane olmağa çalışsa da, bacarmır.
Azərbaycan nümayəndə heyəti böyük hörmətlə İranda qəbul olunur. Əhməd çah Qacar AXC-nin Təbrizdə və digər şəhərlərdə daimi diplomatik nümayəndəliyinin açılmasına əmr verir. Şahın adından Azərbaycan nümayəndə heyətinin şərəfinə təntənəli ziyafət verilir.
23 sentyabr 1919-cu ildə A.Ziyadxanlı AXC-nin səfiri kimi Tehranda fəaliyyətə başlayır.
Əhməd şah Qacarın taleyi isə kədərli olub. Sultan Əhməd şah Qacarlar nəslindən olan sonuncu İran şahıdır. Sultаn Əhməd Mirzə Məhəmmədəli şah oğlu 1897-ci ildə Təbriz şəhərində dоğulub. Mükəmməl saray təhsili alıb. Sultаn Əhməd Mirzə 1909-cu ildə аtаsı кönüllü surətdə şаhlıqdаn əl çəкəndən sоnrа tахtа əyləşib. Əhməd şаh 1925-ci ildə şаhlıqdаn dеvrilib. Ondan sonra taxta Pəhləvi sülaləsi çıxıb.
Əhməd şah Qacar 1930-cu ildə Fransada vəfаt еdib.
Xaqani SƏFƏROĞLU

- Zeynəb Xanlarovanın oğlu bu qurumda YÜKSƏK VƏZİFƏDƏ İŞLƏYİR
23 iyun 2025 23:48
- Avropanın ƏN QISA BOYLU xalqı NECƏ ƏN UZUN BOYLU OLDU ? Möcüzə, yoxsa RİFAH ?
22 iyun 2025 23:37
- TƏCİLİ! İran parlamentindən Hörmüz boğazı ilə bağlı QƏRAR
22 iyun 2025 22:36
- Misir Mərdanov tapşırdı, Fərhad Bədəlbəyli Rəşid Behbudovun qızına iş vermədi - MÜSAHİBƏ
22 iyun 2025 20:11
- Rosqvardiyanın azərbaycanlı idarə rəis həbs edildi
22 iyun 2025 13:08
- Günəşdən 300 000 dəfə isti - 5 TRİLİYON DƏRƏCƏ İSTİ
22 iyun 2025 12:46
- Rusiyanın öz başına gəldi – Dağlıq Altay türkləri ÜSYAN EDİR
22 iyun 2025 11:12
- İran İsrailə 27 ballistik raket atdı 11 nəfər yaralanıb
22 iyun 2025 10:36
- Tramp İranın nüvə obyektlərinin bombalanmasını Ağ evdən CANLI İZLƏYİB - FOTO
22 iyun 2025 10:14
- Ərdoğandan : MÜSƏLMAN ÖLKƏLƏRİ BİRLƏŞMƏLİDİR
22 iyun 2025 09:17
- Prezident İlham Əliyev Yevlax pilot aqroparkının açılışında iştirak edib
24 iyun 01:40
- Zeynəb Xanlarovanın oğlu bu qurumda YÜKSƏK VƏZİFƏDƏ İŞLƏYİR
23 iyun 23:48
- Əhməd Orucun oğlu vəfat etdi - Foto
23 iyun 23:14
- Tramp zərbədən öncə hər kəsi belə aldadıb...
23 iyun 08:19
- İsrail qırıcıları Tehran və İranın qərbinə 30 bomba atıblar
23 iyun 08:07
- Yaqub Zurufçunun oğlu qırmızı diplom aldı
23 iyun 07:58
- Prezidentin nəvələri Rafael Fiziyev ilə görüşdü
23 iyun 07:46
- Sevil Əliyevanın oğlu bu məşhurların nəvəsi ilə ailə qurdu
23 iyun 00:42
- İsrail Tehrandakı hərbi obyektlərə zərbələr endirir
23 iyun 00:35
- Avropanın ƏN QISA BOYLU xalqı NECƏ ƏN UZUN BOYLU OLDU ? Möcüzə, yoxsa RİFAH ?
22 iyun 23:37
- TƏCİLİ! İran parlamentindən Hörmüz boğazı ilə bağlı QƏRAR
22 iyun 22:36
- Qarpız sevənlərə 4 XƏBƏRDARLIQ – Mütləq OXUYUN
22 iyun 20:33
- Misir Mərdanov tapşırdı, Fərhad Bədəlbəyli Rəşid Behbudovun qızına iş vermədi - MÜSAHİBƏ
22 iyun 20:11
- Türkan Şoray buna görə çox sevilir – Özü AÇIQLADI
22 iyun 14:49
- Rosqvardiyanın azərbaycanlı idarə rəis həbs edildi
22 iyun 13:08
- Günəşdən 300 000 dəfə isti - 5 TRİLİYON DƏRƏCƏ İSTİ
22 iyun 12:46
- Prezident Administrasiyasınında 25 il aparıcı MƏSLƏHƏTÇİ işləyən şəxs vətəndaşlara 100 MİN atıb və...2 İL CƏZA
22 iyun 12:02
- Rusiyanın öz başına gəldi – Dağlıq Altay türkləri ÜSYAN EDİR
22 iyun 11:12
- Ölkəyə külli miqdarda qeyri-qanuni SİQARET GƏTİRƏN....
22 iyun 10:49
- İran İsrailə 27 ballistik raket atdı 11 nəfər yaralanıb
22 iyun 10:36
- Tramp İranın nüvə obyektlərinin bombalanmasını Ağ evdən CANLI İZLƏYİB - FOTO
22 iyun 10:14
- Natanyahu ABŞ-ın İranın üç nüvə obyektini bombalamasının TARİXİ DƏYİŞƏCƏYİNİ deyib
22 iyun 09:56
- Ərdoğandan : MÜSƏLMAN ÖLKƏLƏRİ BİRLƏŞMƏLİDİR
22 iyun 09:17
- Hazırda İran şahının oğlu ABŞ Konqresinin üzvləri ilə MÜZAKİRƏ EDİR...
22 iyun 09:08
- ABŞ-nin İrana hücumundan sonra telefonla danışdılar
22 iyun 08:45
- ABŞ Prezidenti Donald Trampın XALQA MÜRACİƏTİ ...
22 iyun 08:16
- İranın FORDO-su yer üzündən SİLİNDİ – ABŞ 30 tondan çox bomba atdı
22 iyun 07:59
- ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşuldu! Tramp İranın NÜVƏsini vurdu! Fordo yer üzündən SİLİNDİ
22 iyun 07:43
- Netanyahu GEDƏCƏK , amma İran QALACAQ - Medvedev
22 iyun 02:29
- Dilqəm Əsgərov oğlunun ittihamlarına cavab verdi: Müalicəyə ehtiyacı var
22 iyun 02:16