Klassik ədibləri -ifşa edək-, yoxsa... - iki baxış

Yazıçı Əlisa Nicatın Səməd Vurğunla bağlı dedikləri ictimai platformada qalmaqala səbəb olub. Belə qalmaqallı, mübahisəli durumlar tez-tez olur. Vaxtaşırı olaraq kimsə klassik ədibləri aşağılayan, təhqir edən fikirlər bildirir və onların müdafiəçiləri də öz növbələrində qalmaqala səbəb olanları təhqir edirlər.
Mötədil düşüncəli ziyalılar nə fikirləşir: belə mübahisələr ziyanlıdır, yoxsa faydalıdır? Tarixi gerçəklər bütün çılpaqlığı ilə ortaya çıxarılmalı və mühakimə edilməldir, yoxsa artıq “keçənə güzəşt” deməli, mübahisəli keçmişi olan ədiblərin, şəxsiyyətlərin fəaliyyətini yaşadıqları ağır dövrün ayağına yazıb üstündən keçməliyik?
Mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışan yazıçı Əkrəm Əylisli Səməd Vurğunu dahi şair hesab etdiyini deyib: “O, Azərbaycan şeirinin zirvəsidir, ovqatıdır, ilhamıdır. Bunu danmaq ən böyük nadanlıq olar. Lakin 1937-ci il ərəfəsində və həmin ildə olan hadisələrdə fəal iştirakını müsbət hal kimi qəbul edə bilmərik. Həmin dövrdə çox fəal şəkildə hökumətin xoşuna gəlməyən ədəbiyyat adamlarına qarşı qəddar mübarizə aparıb. İnsanların taleləri məhv olub, ailələri dağılıb. Çox böyük fəlakətlər əmələ gəlib. Ona görə də o hadisələri unutmaq olmaz. Əgər unutsaq, həmişə və hər gün baş verə bilər.
Yazıçılarımızın 1937-ci ildəki mövqeyinə obyektiv qiymət verə bilsəydik, bizim ədəbiyyatda hava indikindən qat-qat təmiz olardı.
Əlisa Nicat çox mürəkkəb adamdır. Onun fikirlərini qəbul edən cəmiyyət sağlam ola bilməz. O deyir ki, Dostoyevski yazıçı deyil. Belə bir insanı ciddi qəbul etmirəm".
Yazıçı Anar isə Əlisa Nicatı atası, xalq şairi Rəsul Rzanı şərləməkdə günahlandırıb: “Əlisa Nicat mənim atam Rəsul Rza haqqında da ağzına gələni danışırdı, ona şər atırdı. Halbuki sağlığında atamın yanından əl çəkmirdi, ətrafında fırlanırdı. Həmin Əlisadır. İndi də Səməd Vurğunu şərləyir. Səməd Vurğun haqqında danışmaq üçün gərək adamın ləyaqəti olsun. Hər küçədən keçən böyük bir yazıçı haqqında ağlına gələni deyə bilməz. Təsadüfü adamların, cızma-qaraçıların böyük klassikləri təhqir etməsinə, küçə söyüşləri söyməsinə nə zaman son qoyulacaq?
Səməd Vurğunun oğulları həyatda yoxdur, mən sağam. İmkan verməyəcəm ki, Səməd Vurğun haqqında ağızlarına gələni danışsınlar.
Əlisa Nicata 1 il təqaüd verdik. Ona görə də Yazıçılar Birliyini söyür. Bu da nanəcibliyin nümunəsidir".
Sabir Rüstəmxanlı
Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı da mövzu ilə bağlı qəzetə danışıb: “Əlisa müəllim yaşa dolandan sonra elə bilir ki, dedikləri Quran ayəsidir. Çox arxayın danışır. Müxtəlif sistemlərin və ideologiyaların ədəbiyyat üzərində təsiri daima olub. Bu təsirlərə görə biz klassik ədəbiyyatımızdan imtina edə bilmərik ki. Buna görə də belə ehtiyatsız danışmaq olmaz. İndi sosial şəbəkələrdə Əlisa Nicatı, onun Səməd Vurğunu təhqir etdiyi kimi təhqir edirlər. Bu, yolverilməzdir. Ziyalılar haqqında ehtiyatsız danışmaq cəmiyyətin həyatında yaralar açır. Belə bir məsəl var: söymə nökər atamı, söyərəm bəy atanı. Əlisa Nicatın Səməd Vurğunu yaltaq adlandırması tamamilə yanlışdır, yolverilməzdir. Səməd Vurğun Stalinlə, kommunizmlə bağlı şeirlər yazıb, amma o, ədəbiyyatımızda silinməz izlər qoyub. Nazim Hikmət də kommunist ideologiyasını təbliğ edirdi. İndi ondan imtina edək? İllər keçdikcə o, türk ədəbiyyatında daha çox yer tutur, oxunur. Səməd Vurğun söz abidəsi kimi yaddaşlarda qalacaq”.
Aqil Abbas
Yazıçı Aqil Abbas bildirib ki, yazıçıları yaşadıqları dövrü nəzərə alaraq tənqid etmək lazımdır: “Səməd Vurğun Azərbaycan xalqının ən böyük şairidir. Səməd Vurğun bir ulduzdur, ona söz atmaq yolverilməzdir”.
Seyran Səxavət
Yazıçı Seyran Səxavət deyib ki, Səməd Vurğun ümumxalq məhəbbəti qazanmış sənətkardır: “Əlisa Nicatın söylədiklərinin heç cür bəraəti yoxdur. Bir adamı mühakimə və müzakirə edəndə onun yaşadığı dövr, zaman mütləq nəzərə alınmalıdır. Bilmək olmaz Əlisa Nicat repressiya illərində yaşasaydı və Səməd Vurğun kimi şöhrətli olsaydı, nələr edərdi.
Əlisa Nicatı 1964-cü ildən tanıyıram. İlyarım bundan öncəyə qədər aramızda səmimi münasibət olub. Lakin sonra bir müsahibəsində yaşına, başına yaraşmayan söz dedi. Ondan sonra Əlisadan ürəyim qırıldı. Jurnalist ondan Yazıçılar İttifaqı və yazıçı Anar barəsində soruşmuşdu. O isə bildirmişdi ki, guya Anar Əlisa ilə ədavət aparır və bütün qapıları onun üzünə bağlayıb. Bunu da onunla əsaslandırmışdı ki, guya 60 il bundan öncə Rəsul Rza Əlisadan balıq istəyib. O da gətirmədiyinə görə indi Anar Əlisadan acıq çıxır. Bu, heç uşağın da ağlına gəlməzdi. Bu hansı əxlaq, mənlik və kişilikdir? Rəsul Rza şəxsiyyətdə kişi Əlisa kimi kişidən heç vaxt balıq istəməzdi. Əlisa bunu özündən uydurmuşdu... Səməd Vurğun zirvədir, Əlisa ona binoklla da baxsa, görə bilməz".
Şahanə RƏHİMLİ,
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
9 iyul 2025 11:09
- Naxçıvana Ali Məclis sədri Bakıdan gətirilə bilər
9 iyul 2025 09:47
- Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
9 iyul 2025 00:27
- İran Prezidenti: İsrailin Azərbaycan ərazisindən İrana zərbə endirməsi yalandır
8 iyul 2025 23:33
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
8 iyul 2025 11:25
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
7 iyul 2025 23:08
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
7 iyul 2025 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
7 iyul 2025 15:42
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
7 iyul 2025 13:07
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
7 iyul 2025 10:55
- İki gün sonra ÖCALAN daha bir - Tarixi çağırış edəcək
09 iyul 11:42
- Dünyanın ən gülməli ölkələri açıqlandı: Zirvədə gözlənilməz ölkə yer aldı
09 iyul 11:16
- Paraşütlə tullanıb... ÖLMƏK neçəyədir?
09 iyul 10:08
- Naxçıvana Ali Məclis sədri Bakıdan gətirilə bilər
09 iyul 09:47
- Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
09 iyul 02:37
- Rusiyada büdcə kəsiri 6 dəfə artıb; Təhlükəsizlik yastığı sürətlə boşalır...
09 iyul 02:30
- Avropa ilə bağlı ŞOK RƏQƏMLƏR - Uşaqlı və uşaqsız ailələrin SAYI
09 iyul 01:27
- Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
09 iyul 00:27
- İran Prezidenti: İsrailin Azərbaycan ərazisindən İrana zərbə endirməsi yalandır
08 iyul 23:33
- Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - Siyahı
08 iyul 22:53
- Putinin Bakıya göndərdiyi general Kəmaləddin Heydərovla görüşdü
08 iyul 14:04
- Onları vəzifəyə Prezident təyin edəcək - İLK DƏFƏ
08 iyul 13:37
- Dana monopoliyası təkcə mal-qara, Teyyub məsələsi deyil, cənablar, MİLLİ TƏHLÜKƏSİZLİK məsələsidir..
08 iyul 13:05
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
08 iyul 11:25
- Paraşütlə qayaya çırpılıb ölən Nuranənin fotoları
08 iyul 11:11
- Abşeron Gənclər şəhərciyində partlayış - Yaralılar var
08 iyul 02:27
- Rusiyada intihar edən nazirlə bağlı şok məqamlar: Hamıdan birinci gəlib göz yaşı tökən gənc qadın kimdir?
08 iyul 02:17
- Xəlil Arslanova HÖKM oxundu - 17 İL
07 iyul 23:51
- Aztelekom-un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
07 iyul 23:08
- Putinin BU GÜN işdən qovduğu NAZİR özünü ÖLDÜRDÜ – ŞOK
07 iyul 18:06
- Prezident yeni REKTOR təyin etdi
07 iyul 16:03
- Qusar rayon Samur bələdiyyəsində nələr baş verib, yaxud Gülnarə Muradxanovanın şər-böhtan məktubları...
07 iyul 14:57
- Hər ay 500 min icаrə hаqqı аlаn Rəhim Rəhimov dövlətə nə qədər VERGİ ödəyir ?
07 iyul 13:07
- Bu 9 qidanı soyuducunun alt rəfində saxlamaq OLMAZ
07 iyul 12:31
- Sevindik Hüseynov Amerika dövlətini aldatdı: 137 milyon dollarlıq fırıldaq....
07 iyul 12:22
- KRAL şadlıq sarayında FACİƏ: ölən var
07 iyul 12:06
- İlham Əliyev Pakistan Milli Assambleyasının sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib
07 iyul 11:51
- 24 yaşlı gəlin öldürüldü, qayınanası yaralandı - Şübhəli qayınatadır
07 iyul 11:11
- Xaricdəki diplomatlarımız Bakıya çağırıldı
07 iyul 10:55
- Dəfninə 3 sevgilisi gələn, dəfələrlə həbs olunan Nazim Hikmətin HƏYATI - VİDEO
07 iyul 10:30