Bu ölümcül macəranın “bilet qiyməti” cəmi 100 manatdır; bəs təhlükəsizlik təminatı varmı?

Siyəzən rayonu Zarat kəndində yerləşən Beşbarmaq piri adlanan ərazidə gənc qadının faciəli ölümü bir çox suallar doğurub. 1989-cu il təvəllüdlü Nuranə Məcidova paraşütlə tullanarkən qayaya çırpılıb və yerindəcə keçinib. Nuranə Məcidova paraşütlə tək uçuş edib. Solo uçuş edən qadının paraşütü özünə məxsus olub. Onun paraşütlə uçuş edərkən havada idarəetməni itirdiyi bildirilir. Uçuşun 500 metr hündürlükdən icra edildiyi qeyd olunur. Qeyd edək ki, Nuranə Məcidova ailəli idi, bir övladı var.

İyulun 7-də Bakı şəhər sakini 1989-cu il təvəllüdlü Nuranə Məcidovanın Siyəzən rayonu Zarat kəndində yerləşən “Beşbarmaq” piri adlanan ərazidə dağdan paraşüt vasitəsilə atlanarkən yıxılaraq ölməsi faktı üzrə Siyəzən Rayon Prokurorluğunda araşdırma aparılır. Bu barədə Baş Prokurorluğun mətbuat xidmətindən bildirilib.

Hadisənin baş vermə səbəbi tam, hərtərəfli və obyektiv araşdırılmaqla nəticəsi barədə müvafiq qərarın qəbul edilməsi təmin olunacaq.

Bəs bu faciəvi ölümün məsuliyyəti kimlərin üzərindədir? Günah öləndədirmi, yoxsa bu macəra biznesində belə ölüm təbii hesab edilir?

Azərbaycanda paraşütlə tullanma son illər dəbdədir. Sosial şəbəkələrdə yüksəkdən çəkilən “uçan” fotolar, 15 saniyəlik videoçarxlar minlərlə baxış toplayır. Gənclər arasında “adrenalin” vazkeçilməz kimi təqdim olunur. Paraşüt təlimlərinin qiyməti isə bu hissləri yaşamaq istəyənlərin cibinə uyğunlaşdırılıb:

Qrup təlimi: 500 manat

Fərdi təlim: 1 000 manat

Təcrübəsizlər üçün pilotla birlikdə uçuş Qubanın Qırızdəhnə kəndində 150 manat, Siyəzəndə, Beşbarmaq dağında 100 manatdır. Yəni bu ölümcül macəranın “bilet qiyməti” cəmi 100 manatdır...

Bəs təhlükəsizlik təminatı varmı? Bu xidmətləri kim təqdim edir və təhlükəsizlik necə təmin olunur? Hava proqnozu necə idi və nəzərə alınmışdımı? Beşbarmaqda uçuş təşkil edən firma hansıdır və rəsmi lisenziyası varmı? Paraşüt klublarının fəaliyyətində sertifikatlaşdırma və sığorta qaydaları tətbiq olunurmu? Suallar çoxdur...

Sorğuladığımız paraşütlə tullanma üzrə təlimçilər deyirlər ki, bu növ idman ekstrim kateqoriyasına aiddir və risklər də az deyil. Paraşütlə tullananlar riskləri də özləri nəzərə almalıdırlar. Yəni paraşütlə tullanan həyatına özü cavabdehdir. Lisenziya məsələsinə gəldikdə isə bu xidmətləri göstərən şirkətlər Dövlət Aviasiya Agentliyinə müraciət edirlər. Lisenziya təsdiqlənirsə, fəaliyyətə icazə verilmiş hesab olunur.  

2019-cu ildə də Qusarda bir gənc paraşütlə uçarkən sərt eniş etmiş, ağır bədən xəsarətləri almışdı. O zaman da suallar cavabsız qalmışdı. Yenə də eyni səhnə, eyni sükut...

 

Natiq Ələsgərov 

 “Bakı” Hüquq Şirkətinin rəhbəri Natiq Ələsgərov “Yeni Müsavat”a deyib ki, bu hadisə peşəkar təşkil edilməyən, sığortasız və standartlara uyğun olmayan aviasiya-turizm fəaliyyəti nəticəsində baş verən faciəyə daha yaxın görünür: “Paraşütlə tullanma ciddi risk daşıyır. Bu sahədə pilotlar, avadanlıq və təhlükəsizlik təlimləri mütləq peşəkar sertifikatlar əsasında aparılmalı, hər bir uçuş sığortalanmalıdır. Yoxsa adventürist əyləncə adı altında insan həyatı bahasına "qiymət" təyin edilməsi, yəni qəza ehtimalının uçuş bileti qədər olması qəbuledilməzdir. Paraşüt fəaliyyətini həyata keçirən hər bir şəxs və ya klub mütləq Dövlət Aviasiya Agentliyi və ya müvafiq qurumlar tərəfindən tanınmış olmalı, həmçinin pilotların beynəlxalq və ya yerli sertifikatı olmalıdır. Sığorta məsələsi də heç vaxt unudulmamalıdır. Qadının ölüm faktı ciddi sığorta mexanizminin olmadığını göstərir. Bu cür ekstremal idman növlərində həyat və məsuliyyət sığortası mütləqdir. Təhlükəsizlik prosedurlarının formalaşması da ən ciddi şəkildə gerçəkləşdirilməlidir. Təlimlər, avadanlıq yoxlamaları, hava şəraitinə uyğun qərar qəbuletmə prosesi  yazılı, sənədli şəkildə olmalıdır. Qayaya çırpılma faktı bu prosedurların yoxluğu ehtimalını doğurur".

Natiq Ələsgərov deyib ki, hüquqi məsuliyyət açıq olmalıdır: “Ölüm və ya zədələnmə zamanı məsuliyyət daşıyan hər kəsin siyahısı müəyyən edilməlidir. Pilot, klub, təşkilatçı, sığorta şirkətinin cavabdeh olması açıq olmalı, hər kəsə bu məlumatla tanış olmaq imkanı yaradılmalıdır. Bu ölüm cinayət, inzibati və ya mülki iddia, yəni hansı çərçivə ilə davam edəcək, hamısı qeydə alınmalıdır. Natiq Ələsgərov deyir ki, bu kimi hadisələr yalnız "faciə" səviyyəsində qəbul olunmamalıdır. Belə riskli fəaliyyətlər qanunlara uyğun şəkildə hüquqi tənzimlənməlidir. Yoxsa "adrenalin" biletinin dəyəri insan həyatı olacaq. Əgər ölüm hadisəsi peşəkar məsuliyyətsizlikdən yaranıbsa, bu zaman operator-firma istintaqa cəlb olunmalıdır. Ölkəmizdə aviasiya-turizm sahəsində peşəkar qurumların formalaşması, sığortanın mütləq tətbiqi və bu növ fəaliyyətlərin tənzimlənməsi üçün qanunvericilik səviyyəsində islahatlar zəruridir. Hazırda belə görünür ki, belə “adrenalin” uçuşun arxasında həyat üçün təhlükəsiz və qeyri-sağlam variantları ehtiva edən əlverişsiz bir sistem dayanır. Təhlükəsizlik tədbirləri və sığorta mexanizmləri gücləndirilmədən bu cür uçuşlar böyük risklər doğurur".