19 yanvar – Bakı qırğınının başlanğıc günü

Aradan 35 il keçib. 1990-cı ildə doğulanlar bu il sırayla 35 yaşlarını tamam edəcəklər. Bu yarı yaş, ömrün ortası deməkdir. O şəxslər 20 Yanvar faciəsinin nə demək olduğunu yalnız dərs kitablarından, 20 Yanvara həsr olunmuş tədbirlərdən deyilənlərdən bilirlər.
Bir də var, həmin günlərdə 10, 15, 20, 25, 30, 35 yaşı olanların 20 Yanvar faciəsi yaşantıları.
Bu faciə millətin duyarlı, vətənpərvər, şüurlu kəsiminin sinəsində çalın-çarpaz dağ kimi, qövr edən yara kimi hələ də qalır və sona qədər qalacaq. Ağır gümlər idi. Xatırlayanda belə adam üşənir.
Əslində isə bu faciə tam olaraq 1990-cı ilin yanvar ayının 20-də olmamışdı, qətliam, gülləboran yanvarın 19-dan başlanmışdı. Sovet-rus tankları yanvarın 19-da hərəkətə gəlmişdi, dövlət televiziyasının enerji bloku yanvarın 19-da partladılmışdı (əhalini informasiyasız qoymaq üçün), xalq kütlələrinin şəhərin giriş-çıxışlarında qurduğu barrikadalar yanvarın 19-da yarılmışdı.
Sadəcə olaraq, biz yanvarın 20-də milli faciəmizin acı mənzərəsi ilə üz-üzə qalmışdıq. Bakının işğalı yanvarın 19-da başlanmış, 20-də başa çatmışdı. Ancaq işğalçılar situasiyaya hakim deyildilər. Onların şəhərin strateji obyektlərini nəzarətə götürmüş, qırğın törətmiş, küçə və meydanları isə etirazçı xalqa buraxmışdılar. Sovet-rus hərbçiləri komandaturalarda, qarnizonda oturub gözləyirdilər.
O zaman xalq şəhidlərinə sahib çıxdı, işğalçıların tələb və tövsiyələrinə məhəl qoymadı. Azsaylı və karyerist kompartiya fəalları istisna olmaqla bütün xalq milli müqavimətdə iştirak etdi, şəhidlər şəhərin ən yüksək nöqtəsində, görünməmiş bir mütəşəkkilik və ehtiramla dəfn edildilər. Respublika rəhbərliyinə yeni təyin olunmuş şəxslər situasiyanı nəzarətə almağa çalışsalar da, çox çətinlik çəkirdilər. Sanki onları da şəhidlərin qanı tutmuşdu.
İndi hamımız haqlı olaraq o zamankı dövlət rəhbəri Qorbaçovu lənətləyirik, vaxtilə ona verilmiş Nobel sülh mükafatının geri alınmasını tələb edirik. Ancaq bir incə məqamı unuduruq. 20 Yanvar faciəsinə görə bütün məsuliyyəti Qorbaçovun çiyninə yükləyəndə o biri Kreml canavarları yaddan çıxır.
Məsələnin məğzi isə belədir. 1990-cı ilin yanvar ayının ortalarında Siyasi Büroda Bakıya qoşun yeririlməsi məsələsi müzakirə olunanda qərar kollegial şəkildə qəbul olunub. Qorbaçov heç də yumruğunu masaya çırparaq, “Bakıya ordu yeritməliyik” deyə təkbaşına qərar verməyib. Bakıda vəziyyətin nəzarət altına alınmasının qatı tərəfdarları sovet dövlətinin digər rəhbərləri olub. Onlara baxanda Qorbaçov daha mülayim biri idi.
Bakıya qoşun yeridilməsi təşəbbüsünün əsas tərəfdarları SSRİ-nin güc strukturlarının rəhbərləri, partiyada sərt xəttin tərəfdarları olan şəxslər olublar. Onlar adbaad məlumdur: Yazov, Kryuçkov, Bakatin, Rıjkov, Liqaçov, Primakov və başqaları...
Bu şəxslər hesab edirdilər ki, yumşaq tərpənsələr, Stalinin, Xruşovun vaxtında olduğu kimi üsyana qalxmış kütlələrə amansız divan tutmasalar, sovet rejimi sarsıla bilər. Onlar kompartiyanın hakimiyyətinin, sovet hərbi-polis rejiminin qorunub saxlanması üçün əliyalın xalqı qırıb-çatmağa hazır idilər. Bir ildən sonra onlar Bakıda törətdikləri qırğının 10 dəfə kiçik miqyaslısını Litvanın paytaxtı Vilnüsdə etdilər. Bizdən bir il qabaq Tiflisdə, ondan da əvvəl Almatıda etmişdilər.
Bu şəxslər 1991-ci ilin avqustunda Qorbaçovu devirərək SSRİ-də hakimiyyəti götürməyə də çalışdılar. “QKÇP” adlanan qiyamın formal rəhbəri vitse-prezident Gennadi Yanayev olsa da, baş rolda Bakı qırğınının təşkilaçıları idi: Kryuçkov və Yazov. Sadəcə, bu dəfə onlar əliyalın Moskva xalqına silah qaldırmadılar. Eyni müqavimət digər 14 müttəfiq respublikanının birində olsaydı, yəqin ki, çoxunda tərəddüd etmədən xalqı qırardılar.
Maraqlıdır ki, Bakı qətliamında iştirak edən, həmin günlərdə Nəsimi rayonunun hərbi komendantı olan və Bakıdakı “rəşadət”inə görə general-mayor rütbəsi alan Aleksandr Lebed 1 il 8 aydan sonra Moskvada müdafiə nazirinin əmrinə itaət etməyərək, xalqa güllə atmadığına görə yenidən “qəhrəman” oldu.
Bu necə ola bilərdi? Bakıda xalqı qırırsan, “qəhrəman” olursan, Moskvada xalqı qırmırsan, yenə “qəhrəman” olursan.
Bu, Kremlin Azərbaycana və digər müstəmləkələrə qarşı yeritdiyi ayrı-seçkilik siyasətinin bariz nümunəsi idi. Sovet hakimiyyətinə müqavimətə, mərkəzin qərarlarının sabotajına, Kremlə qarşı qaldırılan şüarlara qalsa, bunu birinci və sürəkli olaraq edən Ermənistan idi. Məhz ermənilər kompartiyanın orqanı olan “Pravda” qəzetini tabutlara doldurub basdırmışdılar, mərkəzi televiziyanın “Zaman” proqramının translyasiyasını Ermənistan ərazisində dayandırmışdılar, İrəvan və Xankəndidə təşkil etdikləri mitinqdə SSRİ-dən ayrılmaq tələbi səsləndirmişdilər, ancaq Kreml onlara qarşı heç bir cəza tədbiri görmürdü. Bax, bu məsələdə Qorbaçovun və həyat yoldaşı Raisa Qorbaçovanın, eləcə də sovet dövlətinin başçısının baş köməkçisi və məsləhətçisi Georgi Şaxnazarovun böyük rolu vardı.
Bizim günahımız isə Qarabağı, ölkəmizin ərazi bütövlüyünü müdafiə etməyimiz, bunu necə edəcəyimizi doğru-dürüst bilməməyimiz idi. Təklənmiş durumdaydıq. Nə İrandan haray vardı, nə də həmin illərdə ABŞ-nin yedəyində gedən Türkiyədən. ABŞ isə birmənalı olaraq Qorbaçovun tərəfindəydi, onu islahatçı adlandırır, SSRİ-nin demontajını apardığı üçün həvəsləndirirdi. Başqa vaxt hansısa ölkədə adi bir mitinqin su şırnağı ilə dağıdılmasını “insan haqlarının tapdanması, demokratiyanın boğulması” adlandıran Qərb dövlətləri Bakıda 150-yə yaxın mülki insanın qətlə yetirilməsini “SSRİ-nin daxili işi” adlandırmışdı.
Biz bu günə o günlərdən keçib gəlmişik. İndinin özündə bəzən Rusiya rəhbərliyi tərəfindən ölkəmizə qarşı xoşagəlməz addımlar atılanda və milli vətənpərvər qüvvələr ona sərt reaksiya verəndə bəziləri deyirlər: “Nədən Moskvaya qarşı belə aqressivsiniz?”
Dərhal bilirsən ki, bu adamlar ya 20 yanvar 1990-cı ildə körpə olublar, ya da onlarda mili təəssübkeşlik hissi sıfırın altında-üstündədir.
- Bakılı Zorgenin həyat yoldaşının müəmmalı ölümü - onun məzarı hələ də tapılmayıb
15 fevral 2025 22:15
- HAQQ ƏDALƏT PARTİYASININ İCLASI- Əli İnsаnov - ZААRT ))
15 fevral 2025 19:49
- Zaur Hüseynovun dövründə - 4 milyonluq pozuntu olub
15 fevral 2025 15:07
- 4 nəfəri öldürüb yüngül cəza almışdı - Daha bir güzəşt istəyir- ŞOK
15 fevral 2025 12:54
- Səbail Bələdiyyəsinin namizədləri burada yaşamır. Hətta burada qeydiyyatları belə yoxdur..
14 fevral 2025 17:50
- Bu quruma agentlik statusu verildi
13 fevral 2025 13:08
- Аna tərəfdən Hacı Zeynalabdin Tağıyevin və ata tərəfdən Şəmsi Əsədullayevin NƏTİCƏSİ ...
12 fevral 2025 15:06
- Vahid Əziz: Ramiz Mehdiyev qoca kişidir, getsin...
12 fevral 2025 13:37
- Prezidentin Çin telekanalına müsahibəsi - MÜHÜM MESAJLAR VERDİ VİDEO
12 fevral 2025 11:08
- DTX Azər Bağırovu İordaniyada tutaraq Azərbaycana gətirdi - FOTOLAR
11 fevral 2025 10:43
- Bakılı Zorgenin həyat yoldaşının müəmmalı ölümü - onun məzarı hələ də tapılmayıb
15 fevral 22:15
- Toyuq yeyərkən diqqətli olun: GÖTÜNÜ YEMƏYİN
15 fevral 21:47
- HAQQ ƏDALƏT PARTİYASININ İCLASI- Əli İnsаnov - ZААRT ))
15 fevral 19:49
- İlham Əliyev Serbiya Prezidentini təbrik edib
15 fevral 17:36
- Deputаt Elşad Musayev vətəndaşları qəbul etdi
15 fevral 16:00
- Martda 18 GÜN iş olmayacaq
15 fevral 15:39
- Barak Obama məşhur aktrisa Cennifer Enistonla eşq yaşaması......
15 fevral 15:22
- Zaur Hüseynovun dövründə - 4 milyonluq pozuntu olub
15 fevral 14:39
- Bu, Nəcməddin Sadıkovun xəyanətlərindən biridir - 31 il keçdi
15 fevral 13:58
- Prezident Culanini təbrik etdi
15 fevral 13:34
- Xəzər Universitetinin rektoru istefa verdi - Yenilənib
15 fevral 13:20
- 4 nəfəri öldürüb yüngül cəza almışdı - Daha bir güzəşt istəyir- ŞOK
15 fevral 12:54
- Zaqatalada donan şəlalənin əsrarəngiz - Görüntüsü
14 fevral 18:35
- Səbail Bələdiyyəsinin namizədləri burada yaşamır. Hətta burada qeydiyyatları belə yoxdur..
14 fevral 17:50
- Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
14 fevral 16:42
- Keçmiş səfirimiz Londonda həbs olundu - SEKSUАL hərəkətlərə görə
14 fevral 14:58
- Ötən il Qazaxıstandan 15 TON at-qatır, Monqolustandan QOYUN -quzu əti, Braziliyadan 3 MİN TON HEYVАN DİLİ GƏTİRİLİB...
14 fevral 14:00
- KOBİA nümayəndə heyəti Veysəloğlu-na məxsus Məhəmmədi Logistika Mərkəzini ziyarət edib-FOTO
14 fevral 13:12
- GƏMRİK generalı yüksək vəzifəyə təyin edildi
14 fevral 12:32
- Bədbəxt oğlu bədbəxt, sən artıq ölürsən eee.... - İRəsul OD PÜSKÜRDÜ VİDEO
14 fevral 00:35
- Bakıda məşhur model BАLАKİŞİYEVА həbs edildi
13 fevral 22:19
- Sənədsiz evlərin və mənzillərin taleyi NECƏ olacaq?
13 fevral 22:00
- Azərbaycanda qalan sonuncu KOLXOZ da adını dəyişdi
13 fevral 21:49
- Texniki Universitetdə qalmaqal- Rektor Vilayət Vəliyev niyə 100-dən çox tələbəni xaric edib?
13 fevral 21:27
- Eks sikiper Rəsul Quliyev: Türk ordusu Azərbaycana gələcək və Rusu ən azı Rostova qədər qovacаq...
13 fevral 20:44
- AQTA benzin satır? - Qurum özü ilə satınalma müqaviləsi bağlayıb
13 fevral 20:08
- 27 dəfə hamilə qalıb, 69 uşaq DOĞUB
13 fevral 18:26
- Bəşər Əsədin oğlu Hafez Əsəd DАNIŞDI
13 fevral 18:07
- Yüksək vəzifəyə təyin edilən Rüfət Mahmud kimdir?
13 fevral 16:40
- Prezident Türkiyənin yeni səfirini qəbul etdi - Video - Fotolar - Yenilənib
13 fevral 16:07