Türkün qanının su yerinə axdığı çay

Qırğızıstan və Tacikistan SSRİ-dən miras qalan daha bir münaqişənin həllinə razılaşdılar
Qırğızıstan və Tacikistan sakinləri bundan sonra iki ölkənin sərhədyanı ərazilərində yerləşən su təsərrüfatı və enerji infrastrukturu obyektlərindən birgə istifadə edəcəklər. Martın 26-da Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov Tacikistanla sazişin ratifikasiyası haqqında qanunu imzalayıb.
Musavat.com xəbər verir ki, Qırğızıstan və Tacikistan başçıları martın 13-də Bişkekdə imzalanmış sazişə görə hər iki ölkə taciklərin farsca İsfara, qırğızların isə A(k)ğ-su dedikləri çaydan birgə istifadəni rəsmiləşdiriblər. Bu razılaşma sərhədin ümumi hissəsinin delimitasiyası çərçivəsində əldə edilib. Qeyd edək ki, İsfara çayı üzərində yeddi böyük suvarma kanalı və onlarla kiçik arxlar çəkilib.
Bundan əvvəl Qırğızıstan və Tacikistan eyni İsfara çayı üzərində yerləşən Qolovnoy suqəbuledicisinin birgə idarə olunmasına dair razılığa gələ biliblər. Isfara çayı Tacikistan və Qırğızıstanın 400 min sakini xüsusən də kənd təsərrüfatında çalışanlar üçün həyat mənbəyidir. Qırğızıstanda transsərhəd istifadə üçün tikilmiş Toktoqul su anbarı ilə birlikdə çay bu ölkələrin əhalisinin əhəmiyyətli hissəsinin rifahını təmin edir. Xüsusilə əhalinin artımı və Fərqanə vadisində yeni torpaqların mənimsənilməsi kontekstində su təchizatı kritik əhəmiyyət kəsb edir. İllərdir iki ölkə məhz bu su üstündə yüzlərlə insanın öldüyü toqquşmalar baş verib. İlk belə toqquşma hələ 1989-cu ildə olub. Əvvəl daşdan istifadə edilən toqquşmalardan ağır silahlardan, o cümlədən artilleriya və aviasiyadan istifadəyə qədər gərginləşib. İki ölkə prezidentlərinin İsfara çayında suyun bölünməsi ilə bağlı imzaladığı sazişlərə əməl olunması Mərkəzi Asiyada sülhün və sabitliyin təminatına çevrilir. İstənilən pozulma regiondakı kövrək tarazlığı təhdid edə bilər.
Tacikistanlı ekspert Neqmatullo Mirsaidov “Nezavasimaya qazeta”ya müsahibəsində bu qərarı gözlənilən adlandırıb. “Biz sərhəd məsələlərində ardıcıl qərarlar qəbul edən qonşu dövlətin parlamentinin və onun prezidentinin mövqeyindən məmnunuq. Əminəm ki, Tacikistanın yeni parlamenti yaxın vaxtlarda Tacikistan dövlətinin başçısının Bişkekə səfəri zamanı tərəflərin imzaladığı bütün sənədləri ratifikasiya edəcək. İqlim dəyişikliyi və su ehtiyatlarının azalması kontekstində, xüsusən də son münaqişələr zonasında yerləşən kiçik transsərhəd çaylar İsfara və Xoca Bakırqanda yeni münaqişələrin yaranma riski qalmaqdadır. Ona görə də su hövzəsinin və standartlara əməl olunmasına nəzarətin effektiv mexanizminin tətbiqi aktualdır və ratifikasiya olunmuş sənəd mümkün münaqişələrin qarşısının alınması baxımından daha böyük əhəmiyyət kəsb edir”, - deyə Mirsəidov vurğulayıb. Ekspert xatırladıb ki, Tacikistan-Qırğızıstan sərhədinin coğrafiyası elədir ki, çayların bir çoxu həm Tacikistan, həm də Qırğızıstan ərazilərini eyni vaxtda su ilə təmin edir.
Oy Ordo Ekspert Təşəbbüsləri Mərkəzinin direktoru İqor Şestakov hesab edir ki, Qırğızıstan-Tacikistan sazişi regional münaqişələrin həlli üçün potensial modeldir, iki ölkə arasında uzun müddət davam edən mübahisələr, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra güclənən su ehtiyatlarının reallaşması üçün bir nümunə ola bilər: "Lakin müqavilənin imzalanması ilk addımdır. Qırğızıstanda keçiriləcək parlament və prezident seçkiləri sudan istifadə və torpaq mübadiləsi məsələlərinin siyasiləşməsinə səbəb ola bilər. Hökumət əldə olunmuş razılaşmaların əhəmiyyətini əhaliyə çatdırmaq üçün siyasi səy göstərməli olacaq. Bu gün Qırğızıstan və Tacikistan arasında imzalanmış saziş artıq sosial şəbəkələrdə qızğın müzakirə olunur." Politoloqun fikrincə, saziş regional inteqrasiyada aparıcı rol oynayan Özbəkistan üçün də vacibdir: “Qırğızıstan-Tacikistan probleminin uğurlu həlli Mərkəzi Asiya əməkdaşlığının möhkəmlənməsinə töhfə verə bilər”.
İsfara (tacikcə), yaxud Isfara (özbəkcə) Qırğzıstanın Batken, Tacikistanın Soğdi və Özbəkistanın Fərqanə vilayətləri arasında Sırdərya çayı hövzəsində yerləşir. Bu ərazidə əvvəl Tacikistan adlı dövlət olmayıb. Bütün bu ərazilər Türküstan diyarına məxsus olub. 1924-cü ildə bolşeviklər bu bölgədə Tacikistan adlı respublika, Düşənbə adlı şəhər salıblar. Şəhərin əvvəlki adının Göytəpə olduğu bildirilir. 1929-cu ilin oktyabrında İsfara çayı da Xocacənd dairəsinin tərkibində Tacikistan SSR-in tərkibinə daxil edilib.
Musavat.com
- Zelenski Trampla görüşmək üçün ABŞ-a yola düşdü
18 avqust 2025 00:06
- Putinin qrup yoldaşını öldürüblər ?
17 avqust 2025 17:29
- Biz yenidən uçurum qarşısındayıq –Heydər Əliyev 50 il əvvəl Oljas Süleymanova nə deyib?
17 avqust 2025 12:26
- Vladimir Putin və Donald Tramp Alyaskada görüşdü FOTO
15 avqust 2025 23:28
- Çilingərin milyarder oğlu: -Razin uşağı- dünyanı necə fəth etdi?
15 avqust 2025 17:13
- Qazaxıstanın yarısını Rusiyaya verin! : Türk torpaqlarını satan və qoruyan liderlər
14 avqust 2025 16:21
- Putinin anası təkgöz olub- Atası anasının GÖZÜNÜ YABA İLƏ ÇIXARIB
14 avqust 2025 11:13
- Saleh Məmmədov idarə rəisini işdən çıxardı - Yeni təyinat
12 avqust 2025 21:03
- Pezeşkian : HİCAB MƏSƏLƏSİNİ ZORLA ETMƏK OLMAZ - ŞOK
10 avqust 2025 21:39
- Putinin ölümündən sonra Ukraynada savaş bitəcəkmi? -Yuşşenko cavab verir...
10 avqust 2025 10:28
- Ən böyük QIZIL ehtiyatı olan 10 ÖLKƏ - SİYAHI
18 avqust 12:22
- Azərbaycanın bütün bölgələrində və Bakıda QOYUN və KEÇİ-lər AZALIB
18 avqust 11:30
- 100 il əvvəl ORTA ÖMÜR 50 İL, indi 70 İL, bəs 100 il sonra ?
18 avqust 10:16
- Yeməklərə qonan milçəklərdən bezmisiniz? - ən sadə üsul, həşəratlar birdəfəlik QAÇACAQ
18 avqust 09:58
- Şəhidlər xiyabanında qeyri-etik videolar çəkən ərəblər saxlanıldı
18 avqust 09:43
- Azərbaycan illər sonra həmin müsabiqəyə qayıdır
18 avqust 09:30
- Zelenski Vaşinqtondan ilk açıqlama verdi: Krımdan imtina etməyə dəyməzdi...
18 avqust 09:09
- Zelenski Trampla görüşmək üçün ABŞ-a yola düşdü
18 avqust 00:06
- Azərbaycan illər sonra həmin müsabiqəyə qayıdır
17 avqust 21:53
- Putinin qrup yoldaşını öldürüblər ?
17 avqust 17:29
- Sabah Avropa liderləri Trampla görüşəcək
17 avqust 17:24
- Balakəndə camış sahibini vurub öldürdü
17 avqust 17:18
- Rəqsanə Moskvada həbsdə olan azərbaycanlı iş adamını azadlığa buraxdıracağını vəd edərək 520 MIN DOLLAR
17 avqust 17:05
- Daha bir rayonda dəbdəbəli yas verilməsi ləğv edildi
17 avqust 16:58
- İlk 7 ayda 127 milyondan çox insan metrodan istifadə edib (SİYAHI)
17 avqust 16:52
- Biz yenidən uçurum qarşısındayıq –Heydər Əliyev 50 il əvvəl Oljas Süleymanova nə deyib?
17 avqust 12:09
- Müslüm Maqomayevin SSRİ-də göstərilməyən konserti –Almaniya TV-sının 1973-cü ilə aid unikal görüntüləri (VİDEO)
17 avqust 11:07
- Zelenski: Bazar ertəsi Trampla görüşə hazırlaşırıq
17 avqust 10:24
- 15 milyona torpaq sahəsi aldı
17 avqust 09:50
- Bu ölkəni kütləvi etirazlar bürüdü - SON DƏQİQƏ
17 avqust 09:30
- Ərdoğanın oğlu Azərbaycana gəldi
17 avqust 09:02
- Putindən Trampa ŞOK TƏLƏB - Rus dili RƏSMİ dil olsun
17 avqust 00:45
- Tatarıstanlı nazir Talibanı -mehriban quldurlar- adlandırıb
16 avqust 23:25
- Zelenski Putinin tələbini rədd etdi
16 avqust 22:59
- Müğənni Rəqsanə HƏBS EDİLDİ
16 avqust 19:46
- Vidadi Babanlı vəfat etdi
16 avqust 19:38
- Birgə səylər beynəlxalq ictimaiyyət üçün müsbət nəticələr verə bilər
16 avqust 10:46
- Avropanın tərk edilmiş ən qorxulu 4 kəndi (FOTO)
16 avqust 10:29
- Trampdan Zelenskiyə məsləhət: Rusiya çox böyükdür, siz isə yox – razılaşma bağlayın
16 avqust 09:23
- Putin və Trampın görüşü ilə bağlı ilginc detallar
16 avqust 01:03