Ekspertdən xəbərdarlıq: Bu çaylardan imtina edin!
Ürəyimiz yananda, başımız ağrıyanda ağırıkəsici kimi istifadə etdiyimiz bircə stəkan pürrəngi çay... Kimisi onu armudu stəkanda, kimisi fincanda, kimisi limonlu, kimisi yalnız qəndlə, kimisi mürəbbə ilə içməyi xoşlayır.
İçdikcə də içilir... Nahaq yerə deməyiblər ki, çayın biri qaydadı, ikisi cana faydadı. Üçü nəsdi, dördü bəsdi. Çatdı beşə, vur on beşə. Çay nədi, say nədi...
Modern.az xəbər verir ki, çay bitkisi ilk dəfə Qafqazda 19-cu əsrin 40-cı illərində Qafqaz canişini Vorontsovun göstərişi ilə Suxumidə əkilib. Təcrübələr uğurlu olduğundan1876-cı ildən onun Qafqazda artırılmasına başlanıb. Azərbaycanda 1892-ci illərdə təcrübə üçün gətirilmiş sortlar Lənkəran, Car-Balakən rayonlarında əkilib. SSRİ dövründə Azərbaycan çay plantasiyalarının genişliyi ilə fərqlənib.
Dünyada hər il təxminən 1120 ton hazır çay istehsal olunur. Çay istehsalına görə ilk yeri 500 min hektarla Çin tutur. Sonra Hindistan və Şri-Lanka gəlir. 2016-cı ildə Çində 880 min ton, Hindistanda 789 min ton, Şri-Lankada 303 min ton çay istehsal olunub.
Min illərdən bəri ayrı-ayrı xalqlar vazkeçilməz içki kimi qida rasionumuza daxil olan çayı müxtəlif cür dəmləyir. Məsələn, çinlilər çayı əvvəlcədən qızdırılmış çaynikə atır, üstünə qaynar suyu tökür, 3 dəqiqədən sonra farfordan hazırlanmış fincanlara süzüb, qaynar-qaynar, həm də qəndsiz içirlər.
Yaponlar çayı əvvəlcə xüsusi hazırlanmış həvəngdəstədə əzib, toz halına salırlar. Sonra əvvəlcədən qızdırılmış çaynikə atıb, üstünə hərarəti 70 selsidən yuxarı olmayan qaynamış su töküb, 2-3 dəqiqədən sonra içirlər. Yaponların dediklərinə görə, bu cür dəmlənmiş çay, öz müalicəvi əhəmiyyətini saxlamaqla yanaşı, həm də çox ətirli olur.
İsveçrəlilər qaynayan südə əvvəlcə qənd əlavə edirlər, onun ardınca, quru çayı atıb, odu söndürürlər. Tam soyuduqdan sonra içirlər.
Kalmıklar kiçik həcmdə suyu çaynikdə qızdırıb, üzərinə yaşıl çay əlavə edirlər. Daha sonra çayniki odun üzərinə qoyurlar. Su qaynamağa başlayanda üzərinə qaynar süd, ərinmiş yağ, duz əlavə edib, 15 dəqiqə qarışdırırlar. Qaynama müddətinin başa çatmasına 7-8 dəqiqə qalmış, çaynikə dəfnə yarpağı və mixək əlavə edib, odu söndürürlər. Və nəhayət, süzgəcdən süzüb içirlər.
Azərbaycanlılar çayı adətən, şüşə və ya saxsı çayniklərdə dəmləyirlər. Əvvəlcə, çayı çaynikə töküb və sonra üstünə qaynamış suyu əlavə edib, asta odda dəmləyirlər. Təxminən 5 dəqiqədən sonra çay hazır olur.
Sovet dövründə Azərbaycanda 17 min hektar ərazidə çay plantasiyaları salınsa da, hazırda ölkəmiz bu sahədə çox geriləyib.
Elə bu səbəbdən piştaxtaları daha çox xarici istehsal çayları bəzəyir. Əksər istehsalçılar çayın qiymətinin baha, keyfiyyətinin aşağı olması qənaətindədir.
Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov deyir ki, həftə ərzində istehlakçılar tərəfindən çayın keyfiyyətilə bağlı 3-4 şikayət daxil olur: “İstehlakçılar Azərbaycanda satışda olan çayların keyfiyyətindən şikayət edirlər. Əksəriyyət çayın tərkibinin keyfiyyətli olmaması və rəng amilini vurğulayır. Azad İstehlakçılar Birliyi bununla bağlı geniş araşdırmalar aparıb. Hətta Astarada çay zavodunda olmuşuq. Amma rəngləmə amilini qeydə ala bilməmişik. Araşdırma nəticəsində çaya çox sayda qatqının, aromatizatorların qatıldığının şahidi olmuşuq. Amma təəssüf ki, rəng amilini hələlik sübut edə bilməmişik. Əhali deyir ki, “qara çayı soyuq suya atırsan, rəng verir, bu nədəndir”, yaxud “çöküntü verir, sonradan rəngi bulanır” və s. Təəssüflər olsun ki, çay istehsalı ilə məşğul olan insanlar, şirkətlər insanları maarifləndirmirlər. Əhali bilməlidir ki, xırdalanmış və rəngi tünd olan çay keyfiyyətli deyil. Onlar çayın tozundan hazırlanır. Yumrulanmış çay tozu isə tez dəm alır və rəngi qaralır”.
Hüquq müdafiəçisinin sözlərinə görə, bütün hallarda yerli istehsal olan çaylara üstünlük verilməlidir: “Eyni zamanda, Azərbaycanda qida mədəniyyətinə üstünlük verilməlidir. Bizdə yeməkdən dərhal sonra çay içilir. Bu düzgün deyil. Çünki qidanın tərkibindəki dəmirin sorulmasına mənfi təsir göstərir. Əhali bu qida mədəniyyətindən uzaq olmalıdır”.
E.Hüseynov deyib ki, bir çox hallarda xarici istehsal çayları əhaliyə yerli məhsul kimi satılır:“Bildirmək istəyirəm ki, böyük çay istehsalçısı kimi tanınan “Azərsun Holding”in istehsal etdiyi bütün çaylar xaricdən idxal edilir. Çaylar xaricdə yığılır, qurudulur və Azərbaycana gətirilir. Ölkəmizdə yalnız qablaşdırma həyata keçirilir. Biz dəfələrlə o çay fabrikində olub rənglənmə məsələsini öyrənmək istəmişik. Həmin vaxt məlum olub ki, “Azərsun”un çayları Azərbaycanda qablaşdırılır. Ona görə də rənglənmə amilini araşdıra bilməmişik”.
AİB sədri Eyyub Hüseynov eyni zamanda, əhalini birdəfəlik istifadə üçün nəzərdə tutulmuş paket çaylardan imtina etməyə çağırıb: “Vətəndaşlarımız paket çaylardan imtina etsələr, daha yaxşı olar. Bəzi şirkətlər paket çay istehsalında daha az maddi vəsait xərcləmək məqsədilə, ləvazimatların seçimində keyfiyyətli deyil, sintetik materiallara üstünlük verirlər. Nəticədə paket çay içdiyimiz zaman rənglənmiş saman çöpləri və çayın sintetik örtüyü də orqanizmimizi zəhərləmiş olur. Xüsusilə də çay alarkən xırda yarpaqlı çayların arzuolunmayan olduğunu nəzərə alsınlar. Daha keyfiyyətli çaylar kolun uzun yarpaqlarından yığılanlardır”.
NUH.az
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 2024 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 2024 11:47
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 2024 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 2024 20:51
- İndi çiyələk yeməyin, zəhərlidir - Ekspertdən xəbərdarlıq
20 aprel 2024 20:31
- Avqustda Milli Məclisə seçkilər keçirilə bilər
20 aprel 2024 19:59
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 2024 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
15 aprel 2024 10:27
- Zakir Fərəcovun işlətdiyi və aldadaraq, milyonlarını vermədiyi bir qrup iş adamı bir daha Prezidentə üz tutdu
13 aprel 2024 09:29
- SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti Mikayıl İsmayılovun keçmiş gəlini dövlət başçısına müraciət etdi
10 aprel 2024 23:08
- Azərbaycanın biznes ictimaiyyəti Sahibkarlar Günü-nü qeyd etdi
26 aprel 12:24
- İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş - Yenilənib
26 aprel 11:50
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31