"Qiymət artımı beynəlxalq təşkilatların təzyiqi ilə əlaqədardır" (EKSPERT)
Tarif Şurası tərəfindən "Aİ-92" markalı avtomobil benzininin pərakəndə satış qiymətinin artırılması qərarı ölkədə ajiotaja səbəb olub. Benzinin bahalaşmasının başqa sahələrdə də qiymət artımı üçün əsas olacağı ilə bağlı ciddi narahatlıq var. Hökümət bahalaşmaya qarşı hansı tədbirlər görə bilər?
Məsələni "Qaynarinfo"ya şərh edən iqtisadçı-ekspert Nazim Bəydəmirli sosial vəziyyətin yaxşılaşdırılması yollarından danışıb, indiki vəziyyətdə atılan heç bir addımın köklü dəyişikliyə səbəb olmayacağını bildirib:
"Hökümətin əlində olan instrumentlər sosial vəziyyətin qorunması üçün ancaq sosial müavinətlər və maaşların artırılması olur. Güman etmirəm ki, bu addım atılacaq. Çünki, dövlət büdcəsindən maliyyələşənlərin maaşlarının artırılması, müavinət və təqaüdlərin qaldırılması üçün maliyyə mənbələri yoxdur. Dövlət büdcəsinin icrası onu göstərdi ki, kifayət qədər kəsr var. Ona görə güman etmirəm ki, hökumət bu yolla aztəminatlı ailələri qoruya biləcək. Ola bilər ki, hansısa bir addımlar atılacaq, amma bu da köklü dəyişikliklərə gətirib çıxarmayacaq. Fikrimcə, hökumətin yeganə çıxış yolu inhisarçılığın ləğvi və rəqabət mühitinin stimullaşdırılması, sahibkarlığa dəstək göstərilməsi və məmur sahibkarlığından imtina edilməsi olardı. Bu şəkildə iqtisadi fəaliyyət arta bilər, təbii ki, rəqabət yüksək olsa, daxildə istehsal olunan məhsulların qiyməti kəskin artmaz. İndiki durumda enerji daşıyıcılarının qiymətinin artması zəncirvari qiymət artımın gətirib çıxaracaq və əhalinin pis olan vəziyyəti daha da pisləşəcək. Ölkədə 1 milyon 500 minə yaxın muzdla çalışan, 1 milyon 300 minə yaxın isə təqaüd alan var. Bunların 900 mini dövlət sektorundadır və hazırkı vəziyyətdə maaşların artırılması qeyri-mümkün görünür. Əgər yığılan vəsaitlərin bir qismini bu yöndə istifadə etsələr, belə bu, çıxış yolu deyil. Unutmayaq ki, özəl sektor da var. Əgər onların gəlirləri aşağı düşsə, işçilərinin maaşını artıra bilməyəcək və sahibkar belə vəziyyətdə ayaqüstə qalmaq haqqında fikirləşəcək".
Ekspert gec-tez dizel yanacağının da qiymətinin artırılacağını istisna etməyib:
"Təbii ki, bu da artacaq. Adətən elə olur. Dizel yanacağı ilə benzin arasında kəskin fərq olması mümkün deyil, çünki heç bir ölkədə belə bir vəziyyət müşahidə olunmur. Bu, SOCAR-ın nə qədər benzin və ya nə qədər dizel istehsalından asılı olacaq. Bazara nə qədər dizel yanacağı çıxarıldığı, nə qədər təmin edə bilir və ya öhdəlikləri tam açıqlansa, o zaman qəti söz deyə bilərik. İqtisadi göstəricilər onu göstərir ki, dizelin qiymətini artırmağa məcbur olacaqlar. Ehtimal edirəm ki, gec-tez bu, baş verəcək".
Nazim Bəydəmirli artımın səbəbini daxili proseslərlə deyil, xarici təşkilatlardan alınan kreditlərə qoyulan şərtlərlə və həmin beynəlxalq qurumların təzyiqləri ilə əlaqələndirib:
"Mən qiymət artımını doğru addım saymıram. Görünür hökumətin beynəlxalq təşkilatlardan aldığı kreditlər səbəbindən bu addımları atıb. Beynəlxalq qurumlar kreditlər verən zaman ölkədəki tariflərinin hansı dərəcədə olduğunu və ən etibarlı mənbə olaraq kommunal xidmətlərə görə əhalidən nə qədər vəsait toplandığını araşdırır. Görünür onlar bizim iqtisadiyyatımıza etibar etmir deyə, daha çox həmin tariflər hesabına vəsaitləri geri qaytarmağa yetərli olduğunu düşünürlər və hökumətlərə də bu tariflərə "əl gəzdirməyi" tövsiyyə edirlər. İlkin olaraq kreditlərin geri qaytarılmasının ən asan yolunu borc verilən ölkədə tariflərin, vergi və rüsumların artırılmasında görürlər. Bu da istənilən halda iqtisadi fəallığı azaldır və ölkəni beynəlxalq qurumlardan asılı vəziyyətə salır. Ona görə hesab edirəm ki, hökumət xaricdən cəlb edilən kreditlərin müqabilində həmin qurumların verdiyi tövsiyyələri yerinə yetirməyə məcbur ediliblər. Çünki, bu gün ölkədə qiymətin artırılmasına heç bir iqtisadi səbəb yoxdur. Qeyd etdiyim ki, bunun yeganə səbəbi beynəlxalq qurumların diktəsidir ki, deyirlər "kredit istəyirsənsə, bunu etməyə məcbursan".
Ekspert həmçinin qiymət artımının heç bir məntiqə sığmadığını bildirib:
"Qiymətlərin artırılmasının qonşu dövlətlərlə müqayisəsini qüsurlu sayıram. İqtisadiyyatı stimullaşdırmaq üçün digər addımlar atıla bilərdi. Heç kim bizim ölkədən başqa ölkəyə maşınlarla ucuz benzin daşımır ki, bunun qarşısı alınacaq deyək. Ona görə xam neftə tələbat azaldığından normal məntiqlə enerji daşıyıcılarının qiyməti aşağı düşməli idi. Qonşu ölkələrlə müqayisə aparılırsa, əhalinin gəlirləri və digər faktorlar da nəzərə alınmalıdır. Digər bir tərəfdən isə qonşu ölkələrdə əhalinin gəlirlərinin artması qiymətin qaldırılmasına gətirib çıxartmır. Adətən həmin ölkələrdə bu və ya digər tədbirləri vergi və rüsumların artırılması hesabına, iqtisadiyyat çox inkişaf edirsə, ekologiyanı qorumaq üçün insanların bundan daha az istifadəsini təmin etmək məqsədilə edirlər. Yəni, müxtəlif ölkələr müxtəlif məqsədlərlə bunu edir, amma bizdə bu qərar məntiqlə o iqtisadi məsələlərin heç biri ilə uyğunluq təşkil etmir".
- Ziba Osmanova iki azyaşlını maşınla vurdu
11 may 2024 19:19
- Sənədsiz evi olanlara şad xəbər
9 may 2024 23:29
- Prezidentlə xanımı Həzi Aslanovun məzarını ziyarət etdi
9 may 2024 12:11
- Bolqarıstan Prezidenti Azərbaycandadır
7 may 2024 20:42
- Füzulidə dağıntıların miqyasını görəndə çox təsirləndim - ABŞ səfiri
7 may 2024 02:13
- Saqqallı tələbə QALMAQALI böyüdü- Təhsil eksperti od püskürdü -VİDEO
3 may 2024 21:47
- Ölmüş adamla ailə qurmağa qanunla haqqı olan fransızlar - Elbəyi Həsənli Parisdən yazır
3 may 2024 19:57
- Cahangir Hacıyev aclıq aksiyasına başladı
3 may 2024 13:17
- İndiki nazirlərin çoxunu tanımıram - Elmar Məmmədyarovla müsahibə
3 may 2024 11:51
- Sənədsiz evlərlə bağlı yenilik (VİDEO)
2 may 2024 10:47
- Anası ayrılmaq istəyib, məşqçi də hirsini Fəriddən çıxıb – Şahid DANIŞDI
13 may 11:42
- Prezident qəbul keçirdi - Fotolar
13 may 11:13
- Prezident məni bağrına basdı, çox həyəcanlı idim - Fotolar
12 may 12:09
- Zakir Fərəcov məhkəməyə verildi
11 may 19:34
- Ziba Osmanova iki azyaşlını maşınla vurdu
11 may 19:18
- Ramiz Tahirov vəzifəsindən azad olundu - Foto
11 may 16:54
- Güllələnən icra başçısının qızına da Şuşada ev verildi - Foto
11 may 16:39
- Prezident Füzulidə açılış etdi - Fotolar - Yenilənib
10 may 16:17
- Müşfiq Atakişiyevə 14 il 6 ay həbs cəzası verildi
10 may 16:10
- İnsan dərisindən əşya hazırlayan, məhbuslara cəhənnəm əzabı yaşadan ər-arvad (VİDEO)
10 may 12:27
- Prezident Zakir Fərəcovla Gündüz Əliyevin işini nəzarətə götürsə... - Sahibkarlar xahiş etdi
10 may 12:20
- Prezidentlə xanımı Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdi - Fotolar
10 may 12:00
- Sənədsiz evi olanlara şad xəbər
09 may 23:29
- Rusiya sərhədçiləri Ermənistanın hansı bölgəsində qalacaq?
09 may 23:20
- Alman ayaqqabısı - Daşqın Məmmədovun hekayəsi
09 may 23:03
- Prezidentlə xanımı Həzi Aslanovun məzarını ziyarət etdi
09 may 12:11
- Bu ölkədə ilk dəfə qadın prezident seçildi
09 may 12:06
- Azərbaycanda Qələbə Günü qeyd olunur
09 may 11:57
- Bakıda kanalizasiya daşdı, evlər su altında qaldı - Video
08 may 16:23
- Azərbaycanda yeni idman növü yaradıldı
08 may 12:50
- Prezidentlərin geniş tərkibdə görüş keçirilir (YENİLƏNİB)
08 may 12:25
- İşdən çıxarılan məşhur cərrah danışdı
08 may 10:22
- Hitlerin dağıdılmış bazasında tapılan qolları və ayaqları olmayan skeletlər arxeoloqları dəhşətə gətirdi (FOTO)
08 may 00:22
- Bolqarıstan Prezidenti Azərbaycandadır
07 may 20:42
- Putin and içdi - Video - Yenilənib
07 may 16:18
- Novruz Məmmədov vəzifəsindən azad edildi
07 may 15:58
- İlham Əliyevin Robert Fitso ilə geniş tərkibdə görüşü başlayıb
07 may 14:24
- Bakıda 41 yaşlı prokuror yol qəzasında vəfat etdi
07 may 14:18
- Allahverdi İsrafilov və qohum-əqrəbası BakI Dövlət Sirkini zəbt edib…
07 may 12:14
- Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
07 may 11:42