Ermənilər Sibirdə Hüseyn Cavidi bu cür öldürüb
Mədəniyyət24 oktyabr 2021 23:40
Hüseyn Molla Abdulla oğlu Rasizadə 24 oktyabr 1882-ci ildə anadan olub. Müəllim kimi, ziyalı kimi tarixə düşən Hüseyn Cavid sovet hökuməti qurulanda Əhməd Cavad, Mikayıl Müşfiqlə bərabər Türkiyəyə köçmək təklifi alsa da, "bu vətəni kimə qoyaq gedək” deyərək Azərbaycanda qalır.
Sovetlərin ilk hakimiyyət illərində Hüseyn Cavidə toxunmasalar da, onu daimi izləyiblər. Hüseyn Cavid 1926-cı ildə Almaniyaya gedir və 7 ay Berlində yaşayır. Həmin müddət ərzində oradan ziyalıların mənəvi iztirablarını özündə əks etdirən bir sıra siyasi- lirik və lirik-epik şeirlər yazır. Bu səfəri onun bolşeviklərin diqqət mərkəzində olmasına səbəb yaradır. İlkin ittihamlarda onun Berlində keçmiş müsavatçılarla görüş keçirməsi barədə donoslar olur. Sonradan Hüseyn Cavidin İranda hüquqları pozulan azərbaycanlılara aid yazdığı dəstək şeirləri sovet kəşfiyyatını narahat etməyə başlayır... Artıq 1936-cı ildə həbs olunacağı barədə xəbərlər ona çatmağa başlayır. O, Mircəfər Bağırova xəstə olması və heç bir günahının olmadığı barədə məktub yazır. Lakin.... onu digər ziyalılar kimi həbs edirlər.
Hüseyn Cavid NKVD təcridxanasında 39-cu kamerada saxlanılırdı. Cavidin istintaq prosesi iki il bir ay çəkir.
Nəhayət, 1939-cu il iyunun 9-da keçirilmiş müşavirədə Hüseyn Cavid antisovet təşkilatda iştirak etdiyinə, həmçinin Türkiyənin casusu, müsavatçı-pantürkist ittihamları ilə səkkiz il müddətinə azadlıqdan məhrum edilir. İttiham sənədində yazılırdı: "1892-ci ildə (əslində şair 1882-ci ildə dünyaya gəlib) anadan olmuş, azərbaycanlı, bitərəf, Azərbaycan SSR vətəndaşı, 1918-ci ildən "Müsavat” partiyasının üzvü, ali təhsilini Türkiyədə almış Hüseyn Cavid haqqında arayış. Şair, müsavat ədəbiyyatının təbliğçisi olan H.Cavid "Yaşıl qələmlər”in üzvü, teatr texnikumunda müəllimdir. Hazırda Azərbaycan SSR XDİK-nın IV şöbəsinə məlumdur ki, Hüseyn Cavid müsavatçılarla əksinqilabi əlaqələr yaradır, onlarla milli söhbətlər aparır. H.Cavid gənc şairləri ətrafına toplayıb, onları müsavat yönümdə hazırlayır”.
Hüseyn Cavidin son günlərini keçirdiyi islah əmək düşərgəsinin rəhbərləri Şemmel və Çıvayan soyadlı NKVD kapitanları idi. Bu ermənilər hər gün onu təhqir edir, alçaldır, ən dözülməz tapşırıq verirdilər. Hüseyn Cavidin qışın günü qarın içində saxlayan erməni zabitlər bəzən gecə belə onu çağırıb, qarın içində ayaqyalın gəlməsi tapşırığın verirdilər. Məhz bu cür təzyiqlərə görə Hüseyn Cavid sepsisdən – iki ayağının pəncəsinin donması və ürək iflicindən 1941-ci il dekabrın 5-də, gecə saat 22:30-da Sibirdə dünyasını dəyişdi.
Azərbaycanda Hüseyn Cavidin ölümü haqqında qeydiyyat 1948-ci il martın 31-də aparılıb, ölüm şəhadətnaməsi isə 1948-ci il mayın 4-də ailəsinə verilib. Ölüm tarixi dəqiq göstərilsə də, vafat etdiyi yer bildirilməyib. Şairin dəfnində Məhbus Əlillər Evində olan dustaq azərbaycanlılar iştirak edib. Onlar Cavidi üzü qibləyə, Şevçenko kəndinindəki məzarlıqda dəfn ediblər.
Zaur Əliyev
Oxşar xəbərlər
- "Xoxan" Zərdüşt Əlizadə: "Prezident ola bilərdim, xalq kal, onlar isə Şeyx Nəsrullah idi" (MÜSAHİBƏ)
29 mart 2024 16:26
- Hindistanın Baş naziri SSRİ-də Novruz Bayramını necə bərpa edib? –Bakıda ilk Novruz şənliyi Moskvanı nə üçün qorxudub?
25 mart 2024 00:52
- Bağanis-Ayrım soyqırımından 34 il ötür - VİDEO
24 mart 2024 19:54
- Ermənilər görkəmli cərrahımızın qardaşını öldürüb meyitini ata bağlayıblar - VİDEO
24 mart 2024 05:58
- Zümrüd gözlü Sərsəng dəryaçası daha da gözəlləşəcək
23 mart 2024 16:24
- Xankəndidəki erməni: 30 il əvvəl quldur ermənilər gəldi… - Video
22 mart 2024 19:29
- TƏCİLİ: Hazırlıq başladı – Tavuş boşaldılır
22 mart 2024 13:07
- Tarixdə adı olmayan xalq: Ermənilər kimlərdir? - Bilmədiyimiz faktlar açıqlandı
21 mart 2024 19:19
- Prezident Xankəndi ilə bağlı faktları açıqladı
18 mart 2024 21:06
- ŞOK! Erməni tarixçi Ezokyants: "Müasir ermənilər türk - müsəlmanların törəmələridir" - VİDEO
16 mart 2024 14:43
Xəbər lenti
- Nazir sabiq rəisə yeni vəzifə verdi - Polkovnik özünə xidməti maşın aldı
29 mart 16:41
- Nobel mükafatı laureatına Azərbaycanda vəzifə verildi
29 mart 16:35
- "Xoxan" Zərdüşt Əlizadə: "Prezident ola bilərdim, xalq kal, onlar isə Şeyx Nəsrullah idi" (MÜSAHİBƏ)
29 mart 16:26
- Papa qadın məhbusların ayaqlarını yuyub öpdü
29 mart 10:44
- Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
29 mart 10:29
- Şahmar Hüseynova yeni vəzifə verildi
28 mart 21:04
- Bu gün ilk Qədr gecəsidir
28 mart 17:37
- Baş redaktorun Ədliyyə naziri Fərid Əhmədova MÜRACİƏTİ
28 mart 15:56
- İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər
28 mart 15:46
- Prezident bu qanuna dəyişiklik etdi
28 mart 15:39
- Lifttəmir-in direktoruna şiddətli töhmət verildi
28 mart 15:31
- Azneft-in baş direktoru da vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28 mart 15:23
- Məşhur Azərbaycan filmlərində heyvanlara aktyorlardan çox qonorar verilirmiş
28 mart 11:31
- Hermosonu öpən prezident həbs oluna bilər
28 mart 11:26
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 11:05
- 2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir (SİYAHI)
27 mart 22:27
- Emin Əmrullayevdən daha bir təyinat
27 mart 22:20
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 22:12
- Namiq Abbasov vəfat etdi
27 mart 22:05
- Nazir Kamran Əliyevi təqaüdə göndərdi
27 mart 17:37
- BMU-ya yeni prorektor təyin olunub
27 mart 17:29
- Yüksək rütbəli keçmiş qırğız məmur Bakıda həbs olundu (TƏFƏRRÜAT)
27 mart 12:47
- Ərdoğan Ağ Evdə ilk dəfə Baydenlə görüşəcək
27 mart 12:27
- 7 günlük Novruz tətili başa çatdı
27 mart 08:37
- Biləsuvarda qadın qətlə yetirildi - Əri polisə təslim oldu+Yenilənib
26 mart 21:05
- Üç aydır ictimaiyyət qarşısına çıxmır
26 mart 20:32
- Küçədə satılan balıq və toyuq məhsulları təhlükəlidirmi? - ARAŞDIRMA - VİDEO
26 mart 10:49
- Sabahdan Azərbaycanda tətil başa çatır
26 mart 10:10
- Həkim əllərin titrəməsinin səbəblərindən danışdı
26 mart 10:05
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya