“Facebook”da süni intellekt texnologiyaları üzrə işləyən azərbaycanlı
Müsahibə24 aprel 2022 15:36

İlqar Ramazanlı: "Cansız kompüterə öyrətməyi bacarırıqsa, canlı, dərrakəsi olan insanın öyrənə bilməyəcəyini necə iddia etmək olar?”
Öyrənməyin, peşəkarlığın insanın özündən asılı olduğuna inanır. Düşünür ki, insan səy göstərsə, səhvlərini analiz edib nəticə çıxararaq davam etsə, mütləq alınacaq. Ona görə, əgər cansız kompüterlər öyrənə bilirsə, dərrakəsi olan insan niyə bacarmasın? Müsahibimiz "Facebook”da süni intellekt texnologiyaları üzrə tədqiqatçı kimi çalışan İlqar Ramazanlıdır. 1992-ci ildə Bakıda anadan olub. Anası pediatr həkim, atası fizika elmləri mütəxəssisi və nanotexnologiya üzrə professor olub. Uşaqlıqdan riyazi və məntiqi düşüncəsi ilə yaşıdlarından seçilib. Onun bu istedadını ilk dəfə atası kəşf edib. Elə bu kəşf karyera yolunda ən böyük cığırı açıb.
"Çətin həlli çətin olan məsələlərə həmişə marağım olub”
- Ümumiyyətlə, həlli çətin olan məsələlərə həmişə marağım olub. Uşaqlıqdan həll edə bilmədiyim və cavabı barədə heç bir ideyam olmadığı suallar üzərində işləməyi çox sevmişəm. Məhz bu marağıma görə atam məni Bakı Dövlət Universitetinin tətbiqi riyaziyyat professoru ilə tanış etdi. Onun köməyi ilə 9-cu sinifdə riyaziyyat sahəsində məktəb proqramını tam, universitet proqramının isə bir hissəsini sürətli şəkildə başa çatdırdım. Bununla yanaşı, o vaxt Bakı Özəl Türk Liseyinin kiçik qrupdan ibarət beynəlxalq olimpiada hazırlıq bölməsi var idi. Hər yay orada dostlarım ilə həll edə bilmədiyimiz çətin məsələlər üzərində baş sındırırdıq. Beləliklə, analiz və dərin düşüncə qabiliyyətimizi inkişaf etdirirdik. Hətta çox vaxt suallar üzərində bir neçə gün düşünüb bir ideya tapmadan sualı tərk etmək məcburiyyətində qalırdıq. Amma əsas olan düşünmək idi.
- Bu gün uğurlu olma səbəbiniz valideyn istiqamətləndirməsidirmi?
- Uşağın bacarığının ortaya çıxarılmasında valideyn rolu 95 faizdir. Düzdür, əziyyəti uşaq çəkir. Amma istiqamət mütləq olmalıdır. Bir valideyn səhv istiqamətləndirib övladının həyatını məhv də edər, çox xırda istiqamətlənmə ilə müsbətə doğru dəyişə də bilər. Atam məni vaxtında düzgün istiqamətləndirməsəydi, böyük ehtimal ki, istedadım olmayan sahələrə gecə-gündüzümü sərf edib, uğursuz olacaqdım.
"Tədqiqat sahəmi süni intellektə yönəltdim”
- Beynəlxalq olimpiadalarda qalibiyyətləriniz də var. Üstəlik, olimpiadaya şagird də hazırlamısınız.
- Bəli. Uşaqlıqda ən çox sevdiyim fəaliyyət olimpiadalar ilə məşğul olmaq idi. Bir çox beynəlxalq və yerli olimpiadalarda qalibiyyətlərim olub. Məktəbi bitirdikdən sonra məktəblərarası beynəlxalq olimpiadalara qatılan şagirdləri də hazırlamağı sevmişəm. Bu şagirdlərin əksəriyyəti qalib olub.
- Türkiyə, İsveçrə və Amerikada kompüter və riyaziyyat sahəsində təhsilinizi davam etdirmisiniz. Daha sonra ixtisasınızı süni intellektə yönləndirdiniz. Bu necə baş verdi?
- Orta Doğu Teknik Universitetində (ODTU) kompüter mühəndisliyi oxuyurdum. Daha sonra ikinci ixtisas kimi riyaziyyatı seçdim. ODTU-də çox maraqlı 4 il keçirdim. Bundan sonra magistraturada təhsil almaq üçün İsveçrə Federal Texniki Universitetinin Lozanna (EPFL) şəhərindəki bölməsinə yönəldim. Burada dünya riyaziyyat və kompüter elmləri sahəsində iz qoyan bir çox görkəmli professor tanıdım və onlardan dərs almaq şərəfinə nail oldum. Məşhur professor Janos Pach ilə daha yaxından işləyib, onun referansı ilə Amerikada Karneqi Mellon Universitetinə doktoranturaya qəbul oldum. Bu universitet kompüter elmləri, süni intellekt və dram məktəbi sahəsində dünyaca məşhurdur. Doktorantura oxuduğum illərdə dünyada süni intellekt sahəsində böyük sıçrayış baş verirdi. Bu, məni də maraqlandırdı və tədqiqat sahəmi süni intellektə yönəltdim.
"Google” şirkətində təcrübə keçdim”
- "Google”da təcrübə keçmisiniz. "Google” ilə yolunuz necə kəsişdi?
- Doktoranturada oxuyarkən 2-ci ili bitirdikdən sonra "Google” şirkətində təcrübə keçdim. İlk dəfə orada gördüm ki, sənayedə tədqiqat sahəsində necə layihələr üzərində işləyirlər. Demək olar ki, orada nəzəriyyə ilə məşğul olan yoxdur. Üstəlik, bir çox insan maşın öyrənilməsi və süni intellekt üzərində işləyirdi. Universitetə qayıtdıqdan sonra mən də tədqiqat sahəmi nəzəri maşın öyrənilməsi və süni intellekt alqoritmləri sahəsinə dəyişdirdim. Hazırda "Facebook”un Nyu-York ofisində tədqiqatçı işləyirəm.
- İşinizin xüsusiyyətləri nədir?
- "Facebook” və "İnstaqram”ın əsas gəlir mənbəyi reklamlardır. Bu proqramların milyardlarla istifadəçisi var. Hər istifadəçinin hansı reklamı görməsi avtomatlaşdırılmaq məcburiyyətindədir. Bu avtomatlaşdırma mürəkkəb alqoritm vasitəsilə olur. Onun dizaynında isə yüzlərlə elmi işçi işləyir. Alqoritmin təxmini illik dövriyyəsi 100 milyarddan artıqdır. O qrupda bizim hər birimizin işi ondan ibarətdir ki, alqoritmi daha dəqiq hesablayaq. Bəzən "instaqram”da və "facebook”da sizə aid olmayan reklamlar görürsünüz. Onların aradan qaldırılması və insanların diqqətinə, marağına uyğun reklamların qarşısına çıxmasını təmin etməyə çalışırıq. Kənardan sadə reklam kimi görünsə də, bu çox çətin süni intellekt məsələsidir. Eyni məntiqi bir çox sahələrə tətbiq etmək mümkündür. Yəni bu alqoritmlər tək reklamla əlaqəli deyil.
"Sosial şəbəkələrdə reklamlar bunun nəticəsində qarşımıza çıxır”
- Sosial şəbəkələrdə bir çox hallarda istifadəçi hansısa məhsul haqqında düşünürsə, qarşısına çıxır. Bu, necə baş verir?
- Bəzi insanlar düşünür ki, onları dinləyirlər. Texnologiyanın hələ ki belə gücü yoxdur. Bunu bilmək üçün bir addım gerini düşünməliyik. Nəyisə haradasa gördükdən və ya kiminləsə o barədə danışdıqdan sonra düşünürük. Çox vaxt ünsiyyət qurduğumuz insanlar bu barədə artıq internetdə axtarış vermiş olurlar. Reklamlar bunun nəticəsində qarşımıza çıxır.
- "Google” və "facebook”un iş prinsiplərindən danışardınız.
- Ən əsası, kimin nə geyindiyi, kimin işə nə vaxt gəldiyi heç kimə maraqlı deyil. İstəyən istədiyi saatda gəlir, istədiyi saatda gedir. Şirkətə maraqlı olan verilən tapşırıqları yerinə yetirməkdir. Bu kənardan bəzən çox rahat və rəngarəng görünsə də, əslində, işçinin üzərinə qoyulan çox böyük məsuliyyətdir.
"Süni intellekti öyrənmək üçün "Facebook” ən yaxşı yerdir”
- "Facebook” sizin üçün zirvədir, yoxsa hələ yolunuz var?
- İşimi çox bəyənirəm. Süni intellekti öyrənmək üçün "Facebook” ən yaxşı yerdir. Dünya daim dəyişir və inkişaf edir. Hər bir şirkət, universitet bu dinamizmin bir parçasıdır. Ona görə də bu fəaliyyətlər axıntısında heç bir ünvanı zirvə adlandırmıram.
- Bir insanın əgər istəyərsə, hər şeyi bacaracağına inanırsınız. Bəs burada şans rol oynayırmı?
- Şans rol oynayır. Mənim şansım ailəm idi. Amma öyrənmək insanın özündən asılıdır. Apardığımız tədqiqat ilə cansız kompüterə öyrətməyi bacarırıqsa, canlı, dərrakəsi olan insanın öyrənə bilməyəcəyini necə iddia etmək olar? Əlbəttə, istədiyimiz hər şeyi əldə etməyəcəyik. Bəzən həyat istiqamətimizi bizdən asılı olmadan dəyişir. Yeni vəziyyətə tez adaptasiya olub, qaldığımız yerdən davam etməyi bacarmalıyıq.
Mənbə: "Kaspi" qəzeti
Oxşar xəbərlər
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 2025 23:03
- FSB Rusiyaya 7 milyard dollarlıq ziyan vuran polkovniki öldürdü. Qatillərdən biri 34 yaşlı azərbaycanlı qadındır?
13 iyul 2025 22:45
- Rusiyada azərbaycanəsilli polis rəisi saxlanılıb
13 iyul 2025 20:51
- Azərbaycanlı aktrisa anası ilə şokolad vannasına girdi - FOTOLAR
13 iyul 2025 10:19
- Rusiyada ƏMƏLİYYAT: İki azərbaycanlının malları əllərindən alındı
12 iyul 2025 10:48
- Pul üçün Rus ordusuna yazılan azərbaycanlı Əliquliyev peşmandır: Prezidentə deyin, məni qurtarsın
11 iyul 2025 00:36
- SON DƏQİQƏ: Putinin generalı və heyəti Bakıda! Bu gün nələr müzakirə ediləcək?
8 iyul 2025 11:25
- Dağıstan rəhbərinin azərbaycanlılara MÜRACİƏTİ
6 iyul 2025 21:26
- ABŞ-də öldürüldüyü deyilən azərbaycanlı müğənni...
5 iyul 2025 22:34
- Sərnişinlərin YAYDA kondisionersiz avtobus dərdi
5 iyul 2025 09:59
Xəbər lenti
- Fərhad Əhmədovdan 6 milyon dollar rüşvət istənilib - Gəmisinin həbsdən azad olunması üçün...
19 iyul 01:49
- Alimlər nəsli kəsilməkdə olan növləri xilas etməyin yolunu tapdı
19 iyul 01:29
- AMAZONİYA - Azərbaycanda qadın dövləti
19 iyul 01:17
- NAXÇIVAN hoteli sökülür
19 iyul 00:56
- Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19 iyul 00:24
- Proporsional seçki sisteminin bərpasına heç bir ehtiyac yoxdur - Əli Hüseynlidən SENSASİON MÜSAHİBƏ
18 iyul 23:50
- Azərbaycan MDB-dən çıxır? - Rusiyadan cavab
18 iyul 22:45
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya