Sabah Gəncə qiyamından 30 il ötür....

Sabah - iyunun 4-də AXC hakimiyyətinə qarşı Gəncə qiyamının (1993) 30 ili tamam olur. İyun hadisələri heç şübhəsiz, Azərbaycanın ən yeni tarixinə silinməz möhürünü basıb. “4 iyun qiyamı” adlanan hadisələr illər keçdikcə yenə də müzakirə obyektidir.
Məlumat üçün qısaca deyək ki, həmin vaxt Gəncədə Azərbaycan Ordusunun keçmiş korpus komandiri Surət Hüseynovun başçılıq etdiyi hərbi qüvvələrlə hökumət qüvvələri arasında silahlı toqquşma baş verib. Keçmiş korpus komandiri olan Surət Hüseynovun nəzarətində olan 709 saylı hərbi hissənin tərk-silah edilməsi ilə bağlı həyata keçirilən əməliyyat uğursuz olub. Məlum hadisə nəticəsində qiyamçı hərbi qüvvələrlə hökumət qüvvələri arasındakı toqquşmada ümumilikdə 35 nəfər həlak olub. “Gəncə hadisələri” kimi tarixə düşən 4 iyun olayı Azərbaycanda Xalq Cəbhəsi hakimiyyətinin yıxılması ilə nəticələnib.
Hər il 4 iyun hadisələrinin ildönümü ərəfəsində məsələyə müxtəlif mövqelərdən münasibətlər bildirilir, müəyyən fikirlər söylənilir. Bu da 4 iyun hadisələrinin ölkənin ictimai rəyində maraq kəsb etməsinin sübutudur. Bəs 30 il sonra da həmin olaylarla bağlı cavabı tapılmayan sual qalırmı?
Aydın Mirzəzadə
Hakim partiyanın deputatı Aydın Mirzəzadə 30 il əvvəlki hadisələrə qiymət verərkən “Yeni Müsavat”a qeyd etdi ki, 4 iyun qiyamı həmin dövrün ağır xarakteristikalarından biridir. Onun sözlərinə görə, bir-birinin ardınca hakimiyyətə gələn siyasi komandalar ölkənin müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, dövlətçiliyin qorunub saxlanılmasında əhəmiyyətli problemləri həll etmək gücündə olmadılar: “Onların nə dövlətçilik, nə həyat təcrübləri var idi, nə də beynəlxalq proseslərdən xəbərdar idilər. Bu da vəziyyəti daha da çətinləşdirirdi. 1992-ci ildə AXC-Müsavat cütlüyü isə iqtidara gələndə öz üzərinə düşən siyasi məsuliyyətin ağır yükünü dərk etmədi, getdikcə siyasi böhran yarandı, ölkədə qarmaqarışlıq baş verdi, bu qüvvələr Azərbaycanın strateji xəttini müəyyənləşdirə bilmədi, nəticədə gərginlik daha artdı”.
A.Mirzəzadə xatırladır ki, o zaman həm hakim komandada olan siyasi qarşıdurma, həm ordudan ayrı-ayrı adamların öz siyasi məqsədləri üçün alət kimi istifadəsi nəticədə 4 iyun qiyamına gətirib çıxardı: “Hətta həmin dövrdə Azərbaycan dövlət müstəqilliyini itirməyə yaxın idi. Lakin o ağır vəziyyətdən çıxmağı Ulu Öndər Heydər Əliyevin qayıdışı həll etdi. Əgər 4 iyun hadisələri davam etsəydi, Heydər Əliyev faktoru olmasaydı, Azərbaycanın torpaqlarının bir hissəsi bu gün də işğal altında olacaqdı, sərvətləri böyük dövlətlər tərəfindən mənimsəniləcəkdi. Məhz Ulu Öndərin gəlişi ölkəni çox ağır problemlərdən xilas etdi və dövlətçiliyin möhkəmlənməsi prosesi getdi. Daha sonra cənab İlham Əliyev bu siyasi kursu davam etdirdi, ölkəmizin inkişafı, yüksəlişi sürətləndi, nəhayət, üç il əvvəl Vətən müharibəsi ilə torpaqlarımız işğaldan azad olundu və bu gün Azərbaycan beynəlxalq aləmdə öz yeri, sözü, nüfuzu olan bir dövlət olaraq qəbul edilir”.
Qulamhüseyn Əlibəyli
1992-ci ilin noyabrından 1993-cü ilin iyununadək mərhum prezident Əbülfəz Elçibəyin parlamentlə əlaqələr üzrə müşaviri vəzifəsində çalışmış Qulamhüseyn Əlibəyli isə qeyd etdi ki, qiyamı yatırmaq mümkün idi. Onun sözlərinə görə, 4 iyun hadisələri bir çox xarici ölkələrin kəşfiyyat orqanları tərəfindən hazırlanmışdı və aparıcı Rusiya idi: “Qiyamda iştirak edənlər də Rusiyaya bağlı adamları idi. Azərbaycanın o dövrkü hakimiyyəti barışdırıcı mövqe tutdu, qiyamı yatırmaq əvəzinə, amnistiya qəbul etdi. Ancaq qiyam silahlı qüvvələrdə olmuşdu və onu yatırmaq üçün elə silahlı qüvvələr cəlb edilməli idi. Təəssüf ki, bu məsələdə hakimiyyət qətiyyətsizlik göstərdi. Dövlətə və xalqa qarşı qiyam qaldırılıbsa, həmin silahla da qiyamçılar məhv edilməli idi”.
Q.Əlibəyli hesab edir ki, 4 iyun qiyamı nəticəsində demokratikləşmə prosesində geriləmə oldu: “Əgər bu hadisələr olmasaydı, neft müqavilələrinin bağlanması nəzərdə tutulurdu, artıq bp ilə kontraktlar hazır idi, əlverişli şərtlərlə sənədlər imzalanacaqdı. Əfsus ki, heç biri olmadı və xeyli geri düşdük...”
Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”
- Ərdoğan sabah Naxçıvana gəlir: Hansı məsələlər müzakirə olunacaq?
24 sentyabr 2023 12:58
- ABŞ-dakı 11 sentyabr terror aktlarından 22 il ötür- FOTOLAR
11 sentyabr 2023 10:57
- Azərbaycanda bu ərazilərə qar yağıb
10 sentyabr 2023 12:59
- Ziya Məmmədovun oğlu Londonda bu məşhurlarla qonşudur - FOTOLAR
28 avqust 2023 11:29
- Azərbaycanı Cümhuriyyət edən Fətəli xan Xoyski - Maraqlı faktlar
27 avqust 2023 21:17
- AAK-a 5 milyon 160 min manat rüşvət daxil olub
21 avqust 2023 14:27
- Qubad İbadoğlunun ailəsi ilə görüşünə icazə verildi
18 avqust 2023 19:01
- Ali Attestasiya Komissiyasında diplom alveri -ŞOK FAKTLAR
18 avqust 2023 12:37
- RUS ORDUSU BAKIDA (28 İYUL 1723-CÜ İL)
13 avqust 2023 15:53
- Sabah bazar günü 44° isti olacaq
12 avqust 2023 14:59
- Sabiq cra başçısının bu əmlakları müsadirə ediləcək
26 sentyabr 23:03
- Körpəsini binadan atıb öldürən qadına 3 il şərti iş - ev dustaqlığı
26 sentyabr 18:11
- Melkonyanın Xocavənddəki heykəli söküldü - Foto
26 sentyabr 16:23
- Sakinlər uçurumdakı məktəblə bağlı FHN-ə müraciət etdilər...
26 sentyabr 13:40
- AZADLIQ PARTİYASI dövlət qeydiyyatına alındı...
26 sentyabr 11:04
- Adapteri TOKA taxanda partlayış oldu - Ər-arvad öldü
26 sentyabr 10:41
- Nəcməddin Sadıkova hər sifarişdən nə qədər pul çatıb?
25 sentyabr 22:33
- Məktəbliyə zorakılıq edən məmur uşaq evinə direktor təyin olundu
25 sentyabr 18:33
- Naxçıvanda Ərdoğanı İlham Əliyev qarşıladı - Video - Fotolar
25 sentyabr 15:58
- Hərbçilərimiz minaya düşdü - 2 nəfər şəhid oldu
25 sentyabr 15:52
- Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadıldı
25 sentyabr 12:07
- Əsgərimiz Xocalıya Azərbaycan Bayrağını sancdı (VİDEO)
25 sentyabr 08:29
- Qazaxıstanda prezidenti öz iqamətgahını uşaqlara verdi ...
24 sentyabr 20:07
- Qənirə xanımın vəziyyəti hazırda çox ağırdır” - Mərkəzi Klinikanın baş həkimi
24 sentyabr 15:57
- Deputat Qənirə Paşayeva komaya düşdü
24 sentyabr 13:02
- Ərdoğan sabah Naxçıvana gəlir: Hansı məsələlər müzakirə olunacaq?
24 sentyabr 12:58
- Bunlar iki millət arasında ciddi fərqdir” - Ramiz Rövşən-Video
24 sentyabr 11:19
- Erməni əsilli sakinlərdən Azərbaycan vətəndaşlığı almaq üçün müraciətlər daxil olub” - DİN
23 sentyabr 23:45
- Nazir müavininin oğlu bir ildə 11 tenderi UDDU...
23 sentyabr 17:44
- Sədərək Yusifin qardaşı oğlu başıma silah dirəyib, zorladı- DƏHŞƏTLİ VİDEO
23 sentyabr 10:57
- İnterpol Qazaxıstandan çıxarılan kapitalın axtarışına qoşulacaq
23 sentyabr 10:45
- ABŞ Konqresinin nümayəndə heyəti Ermənistandadır
23 sentyabr 10:23
- General 143 MİLYONU necə mənimsəyib? - Dindirmə qapalı olacaq
22 sentyabr 22:26
- NARın bölgələr üçün “Yerlim+” tarifi ikiqat sərfəli oldu!
22 sentyabr 18:46
- Rüstəm Behrudi məhkəmə işindən xəbərsizdir- Qurban Məmmədovun evi adıma olub
22 sentyabr 16:45
- Məktəbdə külli miqdarda mənimsəmə aşkarlandı, cinayət işi açıldı
22 sentyabr 14:47
- Generalın yerinə təyin olunan şəxs əvvəllər bu nazirin işçisi olub
22 sentyabr 12:19
- 304 nəfər YAP-dan qovuldu
21 sentyabr 22:08
- Azərbaycan torpaqlarını geri qaytarır, Ermənistan əsarətdən xilas olur..
21 sentyabr 16:16
- Erməniləri Yevlaxda kim təmsil edir ?
21 sentyabr 13:02