- Bu şəxslərə birdəfəlik 500 manat veriləcək
- Cəlilabadda məktəbli sinif yoldaşını bıçaqla öldürdü
- Veysəloğlu-Distribusiya ucqar kəndlərdə məktəblilərə dəstəyini davam etdirir - Xoşbəxtlik Çantası layihəsinin növbəti mərhələsi baş tutdu
- Azərbaycan təhsil xərclərini 1 % artırır
- Bakcell Bilik Günü münasibətilə Müasir Təhsil Kompleksinin şagirdləri ilə görüşdü
Leninin ölümünün indiyədək gizli saxlanılmış detalları...
Müsahibə20 iyun 2023 17:28

Ömrünün son iki ilində Lenini müalicə edən həkimlər senzurasız gündəlik tuturdular.
Bu gündəlikdən rəhbərin ölümü ilə bağlı sonralar heç bir sənəddə görünməyən aydın diaqnoz var. Gündəlik 2024-cü ilə qədər bağlı qalıb, lakin M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində MOİP-in gerontologiya bölməsinin sədri, doktor Valeri Novoselov onun məzmunu ilə tanış ola bilib.
Qaynarinfo xəbər verir ki, O, "Gazeta.Ru”ya 1922-ci ildən 1924-cü ilə qədər "pasiyent Ulyanov”un həyatında həqiqətdə nə baş verdiyindən danışıb.
- Valeri, məxfi sənədlərə giriş əldə etməyi necə bacardınız?
- Bu, uzun proses oldu. Əvvəlcə FSB-yə müraciət etdim. Dedilər ki, Lenin sənədləri fondu arasında Leninlə bağlı çoxlu gizli şeylər var, amma həkimlərin gündəliklərini "bağlamamışdılar”. Bununla belə, sənədin 2024-cü ilə qədər tədqiqatçılardan qapalı olduğu, xüsusi anbarda olduğu ortaya çıxdı. Bu, məhdud giriş rejimi adlanır, yəni sənəd gizli deyil, lakin onu əldə etmək mümkün deyil. 2017-ci il - inqilabın 100 illiyi olduğu üçün gözlənilmədən mənə bu sənədi verdilər, amma fotoşəklini çəkəməyə izn verilmədi. Videomüşahidə altında və üstümdə telefon olmadıqda işləyirdim.
- Niyə sənəd hələ də məhdud istifadədədir?
- Belə oldu ki, 1999-cu ildə Leninin qardaşı qızı Olqa Dmitrievna Ulyanova Rusiya Dövlət İctimai-Siyasi Tarix Arxivinə (bu gün RQASPI adlanır, sonra isə RTSKhIDNI adlanırdı) sənədə məhdud girişin daha 25 il uzadılması xahişi ilə məktub yazdı. Və onu fantastik ifadələrlə uzatdılar:
"Xəstəliklə bağlı hər şeyin artıq dərc edildiyini və məlum olduğunu əsas götürərək, məxfilik müddətinin uzadılmasını mümkün hesab edirik”.
Buna oksimoron deyilir...
- Ona görə də mən Rosarxivi məhkəməyə verdim. Mən təkcə tarixi sənədlərlə deyil, tibbi sənədlərlə də işlədiyim üçün 1920-ci illərin tibbi sənədlərinə, dərsliklərinə, monoqrafiyalarına daim baxmaq məcburiyyətində idim. Çünki bütün formullar və təyinlər fərqlidir. Fotoşəkil çəkməyin qeyri-mümkün olması bu işi xeyli uzatdı.
Məsələn, o zaman bu xəstəlik arterioskleroz adlanırdı, bu gün isə ateroskleroz adlanır. Və arterioskleroz bu gün bütün damarlarda yaşla bağlı dəyişikliyin adıdır. Alimlər və həkimlər bu gün də bu terminləri qarışdırırlar. Neyrosifilis parasifilis adlanırdı. Üstəlik, həkimlər gündəliklərində şifrələrdən və abbreviaturalardan istifadə edir, istifadə olunan dərmanların ümumi dozalarının qeydlərini aparırdılar. Mən məhkəmə vasitəsilə xahiş etdim ki, mənə bu sənədə tam giriş imkanı versin.
- Bəs, Leninin ölümü ilə bağlı əvvəllər çoxu nə bilirdi? Diaqnoz nə idi?
- Ölümün bilavasitə səbəbi quadrigeminada (beyində görmə və eşitmənin subkortikal mərkəzlərini əhatə edən zona) qanaxma idi.
Bədəni açan komissiya bu qanaxmanın rəsmi səbəbi kimi Abnutzungssklerozu göstərdi.
Bu alman sözüdür, özü də təəccüblüdür. Baxmayaraq ki, rus təbabəti və alman təbabəti bir-biri ilə sıx bağlıdır və Leninin məsləhətçi həkimləri arasında 9-a qədər xarici vətəndaş var idi.
- Diaqnozun əsas sözü niyə alman dilində yazılıb?
- Mənim fikrimcə, konkret olaraq yeni tipli dövlətin adamlarını çaşdırmaq üçün.
- Bu nə üçün lazım idi?
- Üç həkimin tutduğu gündəliyin mövcudluğu kimi izah etmək çətindir. Həkimlər adətən gündəlik tutmurlar.
Nəticə belə görünür: "Mərhumun xəstəliyinin əsasını damarların vaxtından əvvəl aşınması səbəbindən geniş yayılmış arterioskleroz təşkil edir”. İndi isə mötərizədə: "Abnutzungssclerose". Daha sonra: "Beynin arteriyalarının lümeninin daralması və qeyri-kafi qan axınından qidalanmasının pozulması ilə əlaqədar olaraq, xəstəliyin bütün əvvəlki əlamətlərini (iflic, nitq pozğunluqları) izah edən beyin toxumalarında fokus yumşalma meydana gəldi. Ölümün bilavasitə səbəbi: 1) beyində qan dövranının pozulmasının artması; 2) quadrigemina bölgəsində pia materində qanaxma. On nəfərin imzası. Xahiş edirik, unutmayın: komissiya on bir nəfərdən ibarətdir, lakin yalnız on imza.
- Kim imzalamayıb?
- Ailənin şəxsi həkimi Fyodor Aleksandroviç Getye imza atmayıb. Üstəlik, qanaxmaya istinad edən bülleten Getye tərəfindən imzalanıb. Məlum olur ki, o, ölümün bilavasitə səbəbi ilə - damarın qopması, qanaxma ilə razılaşır. Amma bu boşluğun nədən qaynaqlandığı ilə razı olmayıb.
- Bəs buna nə səbəb olub?
- Neyrosifilis. Ona verilən həmin xüsusi dərmanlar o zaman yalnız bu xəstəliyin müalicəsi üçün istifadə olunurdu. Gündəlikdə yazıldığı kimi, vaxtaşırı Leninə Vasserman reaksiyası verilir, onda solğun spiroketin - sifilisin törədicisi olub-olmadığını öyrənirdilər.
- O, nə vaxt yoluxub?
- Məncə, Samara dövründə (1889-1893) baş verib. Sifilis yoluxucu xəstəlikdir, onun törədicisi ilk növbədə cinsi əlaqə yolu ilə ötürülür. Uzun müddət hesab edirdilər ki, o, məişət yolu ilə ötürülə bilməz. Vəziyyəti öyrəndikdən sonra bunu deyə bilərəm: çox miqdarda yara səthinin olduğu o illərdə nəinki isti, üstəlik təmiz su da yox idi - sifilis başqa bir şəkildə ötürülə bilərdi. Üstəlik, bu gün təsəvvür etmək mümkün olmayan xüsusi ötürmə yolları var idi.
- Məsələn, hansı?
- Birinci Dünya Müharibəsi və Vətəndaş Müharibəsi çoxlu kişilərin ölümünə səbəb olmuşdu, bir çox uşaq evsiz qalmışdı. Onların hamısı sifilisə yoluxmuşdu, çünki hamısı zorlanmışdılar. Səfillər cəmiyyət çox sərt olur, bu, ümumbəşəri miqyasda faciə idi. Onlar sadəcə pul istəmir, həm də deyirdilər: "Mənə pul ver, yoxsa səni dişləyəcəm – sifilisəm”. Və dişləyirdilər. Onların tüpürcəyi yoluxucu idi.
Sifilis çox yayılmışdı, Moskva əhalisinin 5%-ində yarılma zamanı sifilis əlamətləri çıxırdı. Bunu Moskvanın baş patoloqu, gələcək akademik - Medsantrud adına 23-cü xəstəxanaya adı verilmiş İppolit Vasilyeviç Davydovski yazır. 1919-cu il üçün Xalq Sağlamlıq Komissarlığının bülletenini götürsəniz, Ural dəmir yolu boyunca kəndlərdə əhalinin 100%-i yoluxur. İnqilabdan əvvəlki sifilidoloqların fikrincə, ümumi təftişləri zamanı bəzi bölgələrdə yaşayış məntəqələrinin 40%-ə qədərinin yoluxmuş olduğu aşkar edilib.
- Bu solğun spiroxetanın hər yerdə olduğunu deyirsiniz?
- Bəli, hər yerdə. Təkcə Rusiyada deyil. Hamburqda kişi əhalisinin 20%-i və qadınların 10%-i yoluxmuşdu.
- Yəni, Lenin adi məişət yoluyla yoluxa bilərdi?
- Əlbəttə, bilərdi, baxmayaraq ki, ehtimal çox azdır. Anamnezinə görə (həkim Vasili Vasilyeviç Kramer tərəfindən toplanıb), 1893-cü ildə Lenin ağır malyariyadan əziyyət çəkib. Ardınca yazılır: "sonra ümumi yorğunluq, baş ağrısı və bir qədər yüksəlmiş hərarətlə ifadə olunan təkrarlanan malyariya hücumları istisna olmaqla, o xəstələnmədi".
İndi diqqətlə baxın: adam Avropaya getdi və 1917-ci ilin əvvəlinə qədər orada yaşadı. O vaxt Avropada malyariya yox idi. İndi məlumdur ki, insan malyariya cağını tərk edib, bir neçə il ərzində özünü sağaldır. Bu, ÜST ekspert səviyyəsində malyoroloqların rəyidir.
Yəni onun tutmaları malyariya ilə əlaqəli deyildi. İndi gəlin görək, orta yaşlı insanda səbəbsiz olaraq yaranan və ya yox olan davamlı baş ağrıları hansı xəstəlikdən yaranır? Sadəcə sifilisdir.
- Sadəcə miqren də ola bilərdi...
- Xeyr, bu, yoluxucu bir prosesdir, çünki "bir qədər yüksəlmiş temperatur" var. Bir infeksiyadan xəbər verir. Bundan başqa, miqren olduqca xarakterik bir mənzərəyə malikdir.
- Krupskayada sifilis olub?
- Krupskayanın tibbi sənədlərinin oxunmasına icazə verilməyib. Mən bir neçə dəfə çalışdım ki, onları arxivə salım.
Ancaq nəyi bilmək vacibdir? Sifilisin gedişi müəyyən mərhələlərə bölünür: birinci, ikinci, üçüncü mərhələ. Üçüncü mərhələnin gecikmiş vaxtı, xəstəlik orqanizmin içəinə geçdikdə, sümükləri zədələyir, beyinə keçir və artıq yoluxucu olmur. Yeganə odur ki, belə ailələr, bir qayda olaraq, qısırdırlar.
- Sizcə, infeksiya niyə Samarada baş verib?
- Çünki o, ağır "malyariya” xəstəliyindən əziyyət çəkmişdi.
- Deməli, sizcə, ümumiyyətlə, malyariya olmayıb?
- Bəlkə də olub. Və xəstəlik zamanı və ya müalicənin bəzi mərhələsində o, sifilisə də yoluxub. Amma ola bilsin ki, malyariya görünməyib. Kramer qeydini belə bitirərək yazır: "arxa fonda transkortikal lezyon" ... - və bir boşluq, orada heç bir şey yoxdur.
- Əgər 1893-cü ildə yoluxubsa, onda belə çıxır ki, 30 ilə yaxın xəstə olub?
- Bəli. Mən bu barədə bilirdim. Ona görə də o, 1917-ci ildə: "Təxirə salmaq ölümə bərabərdir” deyəndə bu ifadə başqa cür səslənir.
- Bu illərdə, 1922-ci ilə qədər sifilis özünü necə göstərə bilərdi?
- İnfeksiya oturub heç bir şəkildə özünü göstərə bilməzdi, fokus da burasındadır. Bu xəstəlik unikal idi. Bəzi xəstələrdə xəstəliyin niyə neyrosifilisə çevrildiyi, digərlərində isə olmadığı aydın deyil. Onlar yalnız bilirdilər ki, həyat şəraiti, hipotermiya, sui-istifadə, zehni və fiziki gərginlik xəstəliyin gizli vəziyyətdən belə bir formaya keçməsinə səbəb olur. Lenin isə nisbətən yaxşı şəraitdə yaşayırdı.
İndi biz sifilisi asanlıqla, antibiotiklərlə müalicə edirik, həkimlər xəstələri faktiki olaraq bu cür gecikmiş mərhələlərdə görmürlər.
Lakin 1922-ci ildə o, aşkar demans və çoxsaylı iflic keçirməyə başladı - bu, gündəliklərdə təsvir edilir. Bunlar tutma hücumları, macəraya meyil, xarakter dəyişikliklərlə xarakterizə olunur. Siz müalicədə iştirak etmiş həkim Lenin Viktor Petroviç Osipovun izahatına baxın: tez-tez xəstələr (belə bir diaqnoz ilə) başındakı ağırlıqdan, qeyri-müəyyənlikdən və düşüncədə çətinlikdən, zehni və fiziki yorğunluqdan şikayətlənirlər, bu da obyektiv olaraq asanlıqla sübut olunur; əsəbilik, mız-mızalıq, həsasslıq, şübhəcillik, həyəcanlı və narahat vəziyyət və yuxusuzluq.
- Vladimir İliçi nəylə müalicə edirmişlər?
- Siyahı böyükdür. Ağır metallar spiroketə zəhərli təsir göstərdiyi üçün onun ayaqlarına civə preparatları sürtülüb. Bundan əlavə, arsen əsaslı preparatlardan istifadə edilib. Onlar Rusiyada Birinci Dünya Müharibəsindən dərhal sonra, Leninin xəstəliyindən beş il əvvəl meydana çıxıb. 20-ci illərin əvvəllərində tibbdə ən son nailiyyət vismut preparatları (həmçinin ağır metal) idi. Bundan əlavə, belə xəstələrə çoxlu miqdarda yod vurulub.
Sifilisdən başqa heç bir şey üçün nə bu dərmanlar, nə də onların kombinasiyası istifadə edilib.
- Ona arsen, vismut verib, sürtülmüş civə sürtüblər. Daha doğrusu, onu zəhərləyirdilər...
- Başqa çıxış yolu yox idi, çünki antibiotiklər hələ mövcud deyildi. Bütün bunları sxemlərə görə ediblər, arsen verməyiblər, iynə vurublar. Və yaxşı nəticə göstərən yalnız arsen deyil, xüsusi preparatlar idi. Axı, sifilis üzərində qələbə antibiotiklərlə başlamayıb - dalğa bu dərmanların istifadəsi ilə dəqiq azalmağa başlayıb.
Təbii ki, Lenin penisilini görməyə qədər yaşasaydı, hər şey bir anda həll olunacaqdı.
- Lenin nitqini tədricən itirib?
- 1922-ci ildə o, dərhal nitqini və dərhal intellektini itirir, lakin bu, iltihab olduğundan, demensiya dalğalar şəklində inkişaf edir. 1922-ci il mayın 25-də onun köklü nitq qüsuru yaranır, ən sadə əmrləri yerinə yetirə bilmir, amma iyunun əvvəlində hər şey qaydasına düşür və o bunun nə olduğunu başa düşmür. Sonra hər şey təkrarlanır. Bəzi mərhələdə tam insult formalaşır. 1923-cü il martın əvvəlində - növbəti insult vurur.
- Leninin halüsinasiyaları olubmu?
- Bəli, onlar gündəliklərdə ətraflı təsvir olunub. Vizual təpə qanaxmanın baş verdiyi quadrigeminanın yaxınlığında yerləşir, - bütün afferent siqnallar orada yüksəlir. Əgər iltihab varsa, o zaman bəzi damarlar daralır.
Leninin dəqiq neyrosifilis xəstəliyinə tutulduğuna dair yüz faiz dəlil də var və bu, yarılma zamanı onun qan damarlarının görünməsi ilə bağlıdır.
Onun damarları ip kimi olubmuş. Neyrosifilis ilə tıxanma aterosklerozdan daha çox olur, bu da bu təsirə səbəb olur. Hər hansı bir sifilidoloqun işini götürsən görəcəksən ki, hamısı bütün bunları təsvir edir: kordonlar, kordonlar.
Yarılmada olan Nikolay Aleksandroviç Semaşko yazır: "Sol yarımkürədə xüsusilə mühüm hərəkət və nitq mərkəzlərini qidalandıran arteriyaların ayrı-ayrı budaqları o qədər dəyişib ki, onlar boru deyil, krujeva kimi olub. Divarlar qalınlaşıb”.
- Lenin davamlı ifliclər keçirib?
- Əlləri və ayaqlarını uyuşur və açılırmış. Bu, o anda beynin bir hissəsi qan tədarükü almadıqda, yalançı iflic adlanırdı.
- 1922-ci ildə xəstəliyin aktiv mərhələsi başlayanda Lenin özünü necə hiss edib, normal vəziyyətə qayıdıbmı?
- Əlbəttə, 1922-ci ilin payızında hətta çıxış edib. Dinamika dalğalıdır. Ya özünü pis hiss edir, danışa bilmir, sonra oksigen damardan keçir və hər şey qaydasına düşür. Bəs o, son iki "Heçdənsə az olsun” və "Kooporasiya haqqında” əsərini yaza bilərdimi?
- Maraqlı sualdır... "Kooperasiya haqqında” 1923-cü il yanvarın 4-6-da, "Heçdənsə az olsun” 1923-cü il martın 2-də yazılıb.
– Bəli, bu sual çoxlarını maraqlandırır. Belə qənaətə gəlirəm ki, o, artıq nəinki yaza, hətta ən son əsəri diktə edə bilməzdi.
Oxşar xəbərlər
- Prezident Seyidbəyliyə getdi - Fotolar
15 sentyabr 2025 09:59
- Azərbaycan Prezidenti Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub
14 sentyabr 2025 16:14
- 2025-ci ilin ən təsirli - 12 fotosu - ACLIQ ÇƏKƏN UŞAQ
6 sentyabr 2025 22:09
- II dünya müharibəsi ilə bağlı gizli sənəd - yapon generalların etirafları
4 sentyabr 2025 14:19
- Hər bir insanın İLDƏ BİR DƏFƏ verməli olduğu analizlər
3 sentyabr 2025 01:55
- Elmira Axundovanın adı keçən iş Sabunçu məhkəməsində - Gizli ödəmə və açıq haqsızlıq
2 sentyabr 2025 16:22
- Tramp bu gün vacib açıqlama verəcək - Ağ Ev
2 sentyabr 2025 11:57
- Ölkədə bir dənə də olsun gözəllik salonu qalmayacaq
2 sentyabr 2025 00:37
- Ərdoğanla Paşinyan görüşdü - Video
1 sentyabr 2025 10:30
- ŞOK: ABŞ kəşfiyyatında daxili savaş - Direktor gizli agentlərin SİYAHISINI YAYDI
31 avqust 2025 10:14
Xəbər lenti
- Türk Dünyası Gənclik Qurultayı
16 sentyabr 22:57
- Bu şəxslərə birdəfəlik 500 manat veriləcək
16 sentyabr 22:06
- Cəlilabadda məktəbli sinif yoldaşını bıçaqla öldürdü
16 sentyabr 15:44
- Veysəloğlu-Distribusiya ucqar kəndlərdə məktəblilərə dəstəyini davam etdirir - Xoşbəxtlik Çantası layihəsinin növbəti mərhələsi baş tutdu
16 sentyabr 15:34
- İlham Əliyev BƏƏ Prezidentini Füzulidə qarşıladı - Fotolar
16 sentyabr 13:23
- Özbəkistan Rusiyaya nota verdi
16 sentyabr 13:08
- Ağsu sakini nazir Vilayət Eyvazova müraciət etdi
16 sentyabr 12:26
- Azərbaycan təhsil xərclərini 1 % artırır
16 sentyabr 11:23
- Bir evdən 6 uşaq məktəbə getdi
16 sentyabr 11:11
- Prezident Selçuk Bayraktaroğlunu qəbul etdi (FOTO)
16 sentyabr 01:57
- Bakcell Bilik Günü münasibətilə Müasir Təhsil Kompleksinin şagirdləri ilə görüşdü
16 sentyabr 01:12
- Özbəkistan səfərindən tez-tələsik təəssüratlarım - iLQAR TAĞI
16 sentyabr 00:33
- Azərbaycanlı Rusiyada deputat seçildi
15 sentyabr 11:26
- Kəlbəcərdən çıxanda 80 yaşı olub - İndi 113 yaşında qayıdır
15 sentyabr 10:21
- Prezident Seyidbəyliyə getdi - Fotolar
15 sentyabr 09:59
- Asiyada ən böyük hərbi təlim başlanır - Üç ölkə üç məkanda...
15 sentyabr 09:46
- Bakının işğaldan azad edilməsindən 107 il ötür
15 sentyabr 00:55
- Azərbaycanda Bilik Günüdür
15 sentyabr 00:42
- Rusiya Britaniyanın müsəlman daxili işlər nazirini hədəfə alıb - Kreml mediası Şabanaya böhtanlar yağdırır
14 sentyabr 23:51
- Sumqayıtda xəstəxana həyətindən 8 aylıq qız DÖLÜ TAPILIB
14 sentyabr 18:04
- Bu gün erməni əsilli şəxs Xankəndidə polisə qumbara atdı, atəş açdı...
14 sentyabr 17:43
- Azərbaycan Prezidenti Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub
14 sentyabr 16:14
- Bu gün Elçin Mahmudovun doğum günüdür
14 sentyabr 15:20
- Prezident İlham Əliyev Füzuli rayonunun yeni salınacaq Qaraxanbəyli kəndinin təməlini qoyub
14 sentyabr 13:22
- Xocalının körpəsi, Türkiyənin müəllimi...
14 sentyabr 13:11
- BİR ÇÖRƏK QORXUSU - Səməd Qaraçöp
14 sentyabr 11:48
- Təhsil niyə oxuyub-anlama problemini həll edə bilmir ? Könül Aydın Nəhmətova
14 sentyabr 11:02
- Təyyarədən sürətli qatır: 1 saatlıq yolu 15 dəqiqəyə çatdı
14 sentyabr 10:40
- Bakıda bu qəbiristanlığın köçürülməsi təklif olunur
14 sentyabr 10:11
- DSX-nin zabiti ehtiyatsızlıqdan açılan atəşlə öldü - Fotolar
14 sentyabr 09:53
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya