1 aprel -Gülüş günü- dür

1 aprel dünyanın bir çox ölkəsində rəsmi bayram olmasa da, zarafat və əyləncə günü kimi qeyd olunur.

İnsanlar bu gün bir-biriləri ilə zarafatlaşır, dostlarını və yaxınlarını aldadaraq onlara əyləncəli anlar yaşatmağa çalışırlar. Bu gün müxtəlif adlarla tanınır: bəziləri onu “Gülüş günü” adlandırır, digərləri isə “Axmaqlar günü” kimi qeyd edirlər.

1 aprelin tarixi və mənşəyi

1 aprel haqqında bir neçə fərqli mənşə nəzəriyyəsi mövcuddur. Bəzi tarixçilər bu ənənənin qədim Roma dövrünə qədər uzandığını bildirirlər. Onların fikrincə, təxminən 2000 il əvvəl Romada bu günə oxşar bayramlar təşkil olunurdu və həmin bayram “ağılsızların günü” kimi qeyd edilirdi.

Əfsanəyə görə, hər şey imperator Konstantinin sarayında başlayıb. Bir gün onun sarayında qulluqçulardan biri zarafatla gülüşün dövlətə imperatorun özündən daha çox fayda verə biləcəyini deyib. Bu fikir Konstantinin marağına səbəb olub və o, belə bir təklifə müsbət yanaşıb. Nəticədə, xüsusi qərar çıxararaq ilin bir günü Romanın idarəçiliyini zarafatcıl bir insana həvalə edib. Həmin gün Roma əhalisi zarafatlar edərək, gülərək və şənlənərək keçirmişdir.

Bundan əlavə, bəzi araşdırmalara görə, 1 apreldə keçirilən əyləncə və zarafatlar orta əsr Avropasındakı “İtaətsizlik bayramı” ilə əlaqəlidir. Həmin gün insanlar hökmdarlarını açıq-aşkar tənqid edə, gündəlik qaydaları poza bilərdilər. Bu, cəmiyyətin topladığı neqativ enerjini buraxmasına kömək edən bir vasitə kimi görülürdü.

Fransada isə 16-cı əsrdə təqvim dəyişiklikləri ilə əlaqədar olaraq bu zarafat günü formalaşıb. Belə ki, o dövrdə yeni ili martın sonu - aprelin əvvəli qeyd edirdilər. Lakin 1564-cü ildə Fransa kralı IX Çarlz yeni ilin 1 yanvarda başlamasını əmr etdi. Ancaq bəzi insanlar köhnə ənənəyə sadiq qalaraq yeni ili apreldə qeyd etməyə davam etdilər. Onlara gülmək üçün digərləri onlara hədiyyələr göndərir, lakin içində əslində heç nə olmurdu. Bununla, yalan və zarafat ənənəsi meydana gəldi.

Dünyanın müxtəlif ölkələrində 1 aprel

1 aprel ənənələri zamanla müxtəlif ölkələrdə fərqli formalarda qeyd olunmağa başladı.

Rusiyada gülüş gününün mənşəyi I Pyotrun hakimiyyət dövrünə təsadüf edir. Deyilənə görə, 1 aprel səhəri Peterburqda yanğın təhlükəsindən xəbər verən siqnal çalınıb. Hamı təşvişə düşsə də, bu, zarafat tədbiri idi. Bu hadisədən sonra Rusiyada da 1 aprel şən və zarafat dolu bir gün kimi qəbul olunmağa başladı.

İngiltərədə və ABŞ-da insanlar bir-birlərinə müxtəlif yalanlar uydurur, zarafatlar edir və günün sonunda “April Fool!” deyərək bu oyunbazlığın zarafat olduğunu bildirirlər. İngiltərədə zarafatlar əsasən günün ilk yarısında edilir.

Hindistanda isə bu gün Holi festivalına yaxın bir dövrə düşür. Holi festivalı mart ayının sonunda qeyd edilir və rənglərin festivalı kimi tanınır. Burada da əyləncə, zarafat və gülüş əsas yer tutur.

Almaniya və Avstriyada isə bir zamanlar 1 apreldə doğulan insanların uğursuz olacağına inanılırdı. Çünki əfsanəyə görə, İuda (İsa Məsihi satan şagird) məhz 1 apreldə anadan olub və bu tarix şeytanın yerə endiyi gün kimi qəbul edilirdi. Bu inanca görə, həmin gün insanlar iş görməməyə üstünlük verirdilər.

Azərbaycanda 1 aprel

Azərbaycanda 1 aprel günü sovet dövründən etibarən zarafat və gülüş günü kimi tanınmağa başlayıb. İnsanlar bu gündə müxtəlif kiçik zarafatlar edir, dostlarını və yaxınlarını aldadır, sonradan isə bunun zarafat olduğunu bildirirlər. Ancaq bəzi hallarda sərhədlər aşılır və 1 aprel zarafatları bəzən xoşagəlməz nəticələrə səbəb ola bilər. Buna görə də, hər kəs zarafat edərkən etik qaydalara riayət etməli, ətrafındakı insanları incitməməlidir.

Müasir dövrdə 1 aprel

Bu gün internet və sosial medianın təsiri ilə 1 aprel zarafatları daha geniş vüsət alıb. Böyük şirkətlər, xəbərlər saytları və hətta dövlət qurumları da bəzən bu gün üçün xüsusi zarafatlar hazırlayır. Məsələn, Google illərdir 1 aprel günü üçün xüsusi zarafat məhsulları və elanları hazırlayır, lakin bu, sonradan bir zarafat olduğu məlum olur.

Eyni zamanda, televiziyalar, radio proqramları və sosial media platformaları insanları aldatmaq üçün saxta xəbərlər yayımlayır. Bu cür zarafatlar çox zaman əyləncəli olur, lakin bəzi hallarda ciddi çaşqınlığa da səbəb ola bilər.

Xalidə Gəray
Musavat.com