Britaniya qoşunları İraq ərazisindən, sovet qoşunları isə Azərbaycan və Türkmənistandan İrana girdilər. Qəfil yaxalanan şah ordusu, demək olar ki, müqavimət göstərmədi. Britaniyalılar və sovetlər avqustun 29-da Sənəndəc, bir-iki gün sonra Qəzvin yaxınlığında birləşərək Tehrana doğru hərəkət etdilər. İngilislərin heç sevmədikləri Rza şah sentyabrın 16-da taxtdan əl çəkməyə məcbur edildi, yerinə 22 yaşlı oğlu Məhəmməd Rza keçdi. Rza şah Cənubi Afrikaya sürgün edildi və 1944-cü ildə Yoxannesburq yaxınlığında vəfat etdi.

İran müharibənin sonuna qədər müttəfiqlərin nəzarətində qaldı. Lend-liz vasitəsilə SSRİ-yə edilən yardımın 1/3 hissəsi “İran dəhlizi”nin payına düşürdü.

İngilislər 1946-cı ilin martında İrandan çıxdılar. SSRİ-nin çıxışı isə daha mürəkkəb oldu. Stalin İran Azərbaycanında və İran Kürdüstanında dövlət qurumları yaratmaq, sonra da onların xahişi ilə bu əraziləri SSRİ-yə birləşdirmək niyyətində idi.

İran SSRİ-nin bu hərəkətlərindən yenicə yaranan BMT-yə şikayət etdi. Bu, BMT tarixində bir dövlətdən daxil olan ilk şikayətdir. Qurum SSRİ əleyhinə bir sənəd qəbul etməsə də (3 saylı qətnamə SSRİ-dən qoşunlarını çıxarmağı tezləşdirməyi xahiş edirdi), Qərb ölkələrinin və xüsusən ABŞ-ın qəti mövqeyi, həmin vaxt ABŞ-ın atom bombasının olması, SSRİ-nin isə olmaması Moskvanı 1946-cı ilin mayında qoşunlarını İrandan çıxarmağa məcbur etdi.

“Tarixçi” teleqram kanalım