Stalindən geri qalmayan Xruşov - repressiya yarışında o da minlərlə insanı məhv edib

Nikita Xruşşovun Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XX qurultayında statistik məlumatlara əsaslanan və İosif Stalinin necə pis adam olmasından bəhs edən “alovlu” çıxışı bir çoxlarına məlumdur. O, iqtisadiyyat, təhsil, II dünya müharibəsi və təbii ki, repressiyalar haqqında danışıb. Onun çıxışında əsas diqqət çəkən nüans “Stalin böyük tiran olub, hamını ayrı-seçkilik etmədən repressiya edib”. Məhz bundan sonra “Stalin repressiyalarının” nəhəng qurbanları haqqında araşdırmalar başlanılıb.
Əvvəlcə minlərlə, sonra on minlərlə və bizim dövrümüzdə bəzi tarixçilər artıq repressiyaya məruz qalanların bir neçə milyon olduğunu deyib. Lakin Xruşov da Stalindən geri qalmayıb, hər gün minlərlə insanı sorğu-sualsız həbsə göndərib, ailələri məhv edib. Təki Stalinin qarşısına qoyulan siyahıda 3-4, hətta 5 saylı rəqəmlərin başında onun adı görünsün.
Stalin Xruşovun 1938-ci ildə ona göndərdiyi şikayət məktubuna cavabında iki söz yazıb - “Sakitləş, axmaq!”.
Məsələ burasındadır ki, Xruşov o zaman Ukrayna SSR Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi olub və Stalinə belə yazıb: “Ukrayna SSR hər ay 17-18 min repressiyaya məruz qalan adam göndərir, Moskva isə 2-3 mindən çox olmayan adamı təsdiqləyir. Təcili tədbirlər görmənizi xahiş edirəm”.
Əslində, Xruşov repressiyalarda həddindən artıq fəallıq nümayiş etdirməyə ondan çox-çox əvvəl, hələ 1935-ci ildə, Moskva vilayət partiya komitəsinin katibi vəzifəsini tutanda başlayıb. O zaman repressiya maşını yenicə güclənib və heç kim bunun sonda necə olacağını təxmin edə bilməyib. Sanki hər şey qaydasında gedib, amma zaman keçdikcə Xruşov kimi şəxslər liderlik etməyə başlayıblar. Məsələn, onun Moskva vilayət partiya komitəsində altı ay işlədikdən sonra dedikləri budur: “Cəmi 308 nəfər həbs olunub. Demək lazımdır ki, biz o qədər adamı həbs etməmişik. Bizim Moskva təşkilatımız üçün 308 nəfər azdır!”. 1936-1937-ci illər repressiyalar baxımından xüsusilə aktiv olub. Bəs, o zaman Moskvada və Moskva vilayətində nə baş verib?
Məhz orada müəyyən vətəndaşların repressiyalarını təsdiq edən qətnamələrin əksəriyyətini şəxsən Xruşov qəbul edib. 1937-ci ildə Moskva şəhərinin və Moskva vilayətinin 41 305 sakini müxtəlif cəzalara, o cümlədən ölüm cəzasına məhkum edib. Bu, eyni dövrdə geniş ölkənin hər hansı digər bölgəsində, hətta müttəfiq respublikalarda olduğundan xeyli çox olub. Yəni burada Xruşov “planı” birmənalı şəkildə artıqlaması ilə yerinə yetirib. Ümumiyyətlə, 1936-1937-ci illərdə Moskva vilayətində 55 741 nəfər repressiyaya məruz qalıb.
Xruşov 1937-ci ildə çıxışlarından birində deyib: “Bu əclafları məhv etmək lazımdır. Tərəddüd etməməliyik, xalqın rifahı naminə düşmənlərimizin üstündən keçməliyik!”.
O, ilk növbədə, həmişə yaxınlıqda olanları, yəni Moskva şəhər və vilayət partiya komitələrinin büro üzvlərini sıradan çıxarıb. Bir ildən sonra 38 nəfərdən yalnız üçü sağ qalıb, qalanları Xruşovun təhriki ilə repressiya qurbanı olub. Moskva vilayətinə gəlincə, bir il ərzində partiya komitəsinin 63 üzvündən 45-i repressiyaya məruz qalıb.
Eyni zamanda, onilliklər sonra bir çox tarixçilər əvvəllər Moskva vilayətində partiya komitəsinə rəhbərlik etmiş Lazar Kaqanoviçi misal çəkiblər. Kaqanoviçin dövründə hər kəs öz yerində işləyib və heç bir qanun pozuntusuna yol verilməyib.
Xruşov gələndə isə idarənin 80%-dən çoxu repressiyaya məruz qalıb. Xruşovun özü 1937-ci ilin dekabrında seçicilərin mitinqlərindən birində repressiyaya məruz qalan keçmiş həmkarları haqqında deyib: “Biz əclafları məhv etdik!”. 1938-ci ilin yanvarından sonra o, Ukrayna SSR-in partiya təşkilatına rəhbərlik edib.
Bəs Xruşovun dövründə repressiyalar baxımından respublikanın başına nə gəlib? Əvvəla, yenə Xruşovun təhriki ilə ölkənin keçmiş rəhbərliyi repressiyaya məruz qalıb. Onun işlədiyi bir il ərzində Xalq Komissarları Sovetinin tamamilə bütün üzvləri, o cümlədən vilayət komitələrinin birinci və ikinci katibləri həbs edilib. Bundan sonra repressiya dalğası hərbçiləri vurub. Hərbi dairələrdəki, demək olar ki, bütün komandirlər və onların müavinləri tutulub.
Ukrayna SSR ərazisində Kommunist partiyasının 1938-ci ildə keçirilmiş qurultayı zamanı Mərkəzi Komitəyə 86 üzv seçilibb. Cəmi bir il sonra yalnız üç nəfər sağ qalıb, qalanları repressiya ilə üzləşib. Eyni zamanda Xruşovun “sifarişi” ilə repressiyaya məruz qalan sadə insanlar da olub.
Onun Ukraynaya rəhbərliyinin birinci ilində respublika ərazisində siyasi və digər səbəblərdən 106 119 nəfər repressiyaya məruz qalıb. Bu, yalnız birinci ildir və Xruşov 1949-cu ilə qədər Ukrayna SSR-də partiyaya rəhbərlik edib. Məhz 1938-ci ildə Xruşov Stalinə ən əvvəldə qeyd edilən şikayəti göndərib.
Stalin vaxtında buna mane olmasaydı, kim bilir, bu cür canfəşanlıq nələrə gətirib çıxarardı? 18 ildən sonra Xruşov tribunadan “Stalinin şəxsiyyətinə pərəstiş”dən və onun günahı ucbatından həyata keçirildiyi iddia edilən külli miqdarda repressiyalardan çox gözəl danışıb, lakin özünün “qəhrəmanlıqlar”ından bir kəlmə də deməyib.
İlkin Nəcəf, xüsusi olaraq Musavat.com üçün
- Prezident bu yolun açılışını ETDİ
3 iyul 2025 11:58
- Emin Ağalarov Rusiyadakı konsertini ləğv etdi
3 iyul 2025 11:48
- Mələkxanım Eyubovanın həyat yoldaşı - FOTO
3 iyul 2025 09:46
- Azərbaycanın deputatı -Özbəkistanın mədəniyyət elçisi- medalı ilə təltif edilib
3 iyul 2025 02:07
- Dalay Lamadan sonra Tibet Buddiziminin aqibəti necə olacaq? - Özü danışdı
2 iyul 2025 22:45
- Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri -Sea Breeze- istirahət mərkəzində olublar (FOTO)
2 iyul 2025 21:29
- Polis bundan sonra da Vətənə və xalqa şərəflə xidmət edəcək - Vilayət Eyvazov
2 iyul 2025 20:12
- Rəsmi Moskva: Azərbaycanla aramızı vurmaq istəyənlər çoxdur
2 iyul 2025 10:46
- Azərbaycan Polisi 107 yaşında!
2 iyul 2025 10:30
- Kseniya Sobçak azərbaycanlıların qətlindən yazdı – Sonra da deyirik bizi niyə sevmirlər?
2 iyul 2025 09:58
- Prezident bu yolun açılışını ETDİ
03 iyul 11:58
- Emin Ağalarov Rusiyadakı konsertini ləğv etdi
03 iyul 11:48
- Koroğlu körpüsündə çat yaranıb? - RƏSMİ AÇIQLAMA
03 iyul 11:23
- Bakıda 14-cü mərtəbədən yıxılan qız SAĞ QALDI
03 iyul 10:40
- Azərbaycanla münasibətlərimiz strateji müttəfiqlik xarakteri daşıyır - Rusiya XİN
03 iyul 10:31
- Japarov da Xankəndiyə gəlir
03 iyul 10:18
- Mələkxanım Eyubovanın həyat yoldaşı - FOTO
03 iyul 09:46
- Bir AĞAC bir İLDƏ 22 kq KARBON-CO2 UDUR və....
03 iyul 02:16
- Azərbaycanın deputatı -Özbəkistanın mədəniyyət elçisi- medalı ilə təltif edilib
03 iyul 02:06
- Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd olundu – Gənclər Kitabxanasında
03 iyul 01:15
- Azərbaycan güləşçisi Avropa çempionu olub
03 iyul 00:46
- Araz Ağalarov barəsində icraat başladıldı
02 iyul 23:12
- Dalay Lamadan sonra Tibet Buddiziminin aqibəti necə olacaq? - Özü danışdı
02 iyul 22:45
- Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri -Sea Breeze- istirahət mərkəzində olublar (FOTO)
02 iyul 21:29
- Polis bundan sonra da Vətənə və xalqa şərəflə xidmət edəcək - Vilayət Eyvazov
02 iyul 20:12
- Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - Fotolar
02 iyul 19:28
- Bakıda Özbəkistanın səfirliyinin yeni binası açıldı
02 iyul 19:15
- Özbəkistan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub
02 iyul 19:04
- Həbsdə olan vəkil Adəm Məmmədovun əmisi hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
02 iyul 13:46
- Şavkat Mirziyoyev Bakıya gəldi
02 iyul 13:09
- Lukaşenko Polşa və Baltikyanı ölkələri xəritədən silinməklə hədələdi
02 iyul 12:21
- Fasiləsiz 90 saat uça bilən quş - Bioloq açıqladı
02 iyul 11:31
- Rəsmi Moskva: Azərbaycanla aramızı vurmaq istəyənlər çoxdur
02 iyul 10:46
- Azərbaycan Polisi 107 yaşında!
02 iyul 10:30
- Kseniya Sobçak azərbaycanlıların qətlindən yazdı – Sonra da deyirik bizi niyə sevmirlər?
02 iyul 09:58
- Koronavirusun mənşəyi barədə sual hələ də QARANLIQ qalır - ÜST hesabat yaydı
02 iyul 01:07
- Rusiyanın Azərbaycandakı DANA MONOPOLİYASI
02 iyul 00:48
- 33 yaşlı müsəlman ABŞ siyasətində dönüş nöqtəsi yaratdı...- Nyu-York meri ola bilər...
02 iyul 00:10
- Ərdoğan Tatarıstan Prezidenti ilə görüşüb
01 iyul 23:27
- Qanlı sürgün: 1864-cü il Çərkəz soyqırımının acı tarixçəsini qanlı Rusiya imperiyası necə yazdı…
01 iyul 22:47