Son xəbərlər:

33 yaşlı müsəlman ABŞ siyasətində dönüş nöqtəsi yaratdı...- Nyu-York meri ola bilər...

Bu gün, 00:10

33 yaşlı Zoxran Mamdaninin Nyu-Yorkda Demokratik Partiyanın ilkin seçkilərində qazandığı qələbə, Amerikanın siyasi mənzərəsində dönüş nöqtəsi oldu. Uqandalı-hindli kökləri və müsəlman ailəsindən olan dövlət qanunvericisi, uzun illərdir ki, formalaşan yeni bir siyasətin başlanğıcını qoydu: miqrant işçi sinfinin liderlik etdiyi, təşkilatlanma, həmrəylik və bərabərsizliklə mübarizə üzərində qurulan yeni bir siyasət. Mamdaninin kampaniyası, kirayə haqqının dondurulması, universal uşaq baxımı, ictimai nəqliyyat və yaşıl infrastruktur məsələlərinə diqqət yetirdi. O, şəhər boyu çoxetnikli işçi sinfi koalisiyalarını hərəkətə gətirməyi bacardı. Onun qələbəsi, korporativ təsirlərdən və yerli korrupsiyadan qətiyyətlə imtina etmənin bir nümunəsi oldu və miqrantların təcrübəsindən qaynaqlanan, qlobal ədalət mübarizəsi ilə əlaqəli siyasətin güclü ifadəsi kimi qiymətləndirildi. Bu hərəkat isə yalnız Nyu-Yorkla məhdudlaşmır. ABŞ Konqresində, keçmiş qaçqın və somali əsilli miqrant olan İlxan Omar, yeni sol qanadının formalaşmasında açar rolunu oynadı. Onunla birgə, ABŞ Konqresinə seçilən ilk palestinli mənşəli amerikalı, Raşida Tlaib də bu hərəkatı dəstəkləyən önəmli fiqurlardan oldu. Tlaib, Omar və Mamdani, yalnız ABŞ-dakı ədalətsizlikdən deyil, həm də Cənubi Qlobal bölgələrdəki ölkələrdəki sabitsizlik, sərt iqtisadi siyasətlər və repressiyaların şəxsi və ailə təcrübələrindən qaynaqlanan yeni bir siyasi istiqaməti təmsil edirlər. Onlar, miqrant siyasətini dəyişdirən bu daha geniş hərəkatın simvolik fiqurlarıdır: yüksələn, üsyankar sol qanadlı demokratik siyasətçilər.

Və bu, şübhəsiz ki, Donald Trampın təmsil etdiyi miqrasiya təsvirindən tamamilə fərqlidir. 2019-cu ilin oktyabrında, Minneapolisdə keçirilən bir seçki mitinqində — burada İlxan Omarın böyük somali icması yaşayır — Tramp, sağçı ritorikadan istifadə edərək, miqrantların və qaçqınların Amerikaya ziyan gətirdiyini iddia edirdi. Onun verdiyi mesaj açıq idi: «Amerikanı yenidən böyük etmək» şüarına gizli şəkildə müraciət edərək, miqrasiya ilə ölkənin tənəzzülünü əlaqələndirirdi. Bu, sonradan Latın Amerikasından, Afrikadan və Asiyadan olan minlərlə insanın qeyri-qanuni və tez-tez sərt deportasiyasının başlanğıcı oldu. Trampın nəzərinə görə, «çirkli ölkələrdən» miqrasiya cinayətkarlığın artması, iqtisadi geriləmə və ictimai resursların qeyri-məqsədli istifadəsinin səbəbidir. Lakin o, unudurdu ki, Minneapolisdəki bir çox somali, ABŞ xarici siyasətinin dərinləşdirdiyi zorakılıqdan qaçmışdı. Amma bir mənada, Trampın haqlı olduğu da var: miqrantlar və onların övladları həqiqətən də Amerikanın siyasi həyatını dəyişir — amma tamamilə onun qorxularından fərqli şəkildə. Onun sözlərindən yalnız bir il sonra, Minneapolisdəki xarici işçilər — somali miqrantları — Amazon şirkətindəki istismar praktikalarına qarşı ilk əmək mübarizələrini başladılar. Bu etirazlar, yeni milli bir həmkarlar ittifaqı mübarizəsinin oyanmasına səbəb oldu və bu, digər sahələrdəki fabriklərə və şirkətlərə yayıldı.

Mamdaninin ilkin seçkilərdəki qələbəsi bu səbəbdən xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. İlxan Omar kimi fiqurlarla yanaşı, o, yeni bir liderlik növünü təmsil edir: həyati təcrübəyə əsaslanan, kütləvi təşkilatçılıqla hərəkət edən və mürəkkəb siyasi ideyaları sadə və konkret ədalət tələblərinə çevirən lider. Onun kampaniyası iqtisadi ləyaqət, kirayəçilərin hüquqları, uşaq baxımı, iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma və zənginlərin vergiləri kimi məsələlərə yönəlmişdi. Bütün bu tələblər, işçi sinfinin gündəlik həyatından qaynaqlanır.

Məsələn, afrikalı miqrantları nəzərdən keçirək — Mamdani və Omarın daxil olduğu bir icma: ABŞ-da hal-hazırda Cənubi Səhra altı Afrikadan olan təxminən 2,1 milyon miqrant yaşayır ki, bu da ümumi miqrant sayının təxminən 5%-ni təşkil edir. Onların təhsil və karyera müvəffəqiyyətləri haqqında müzakirələr — elitalar tərəfindən təşviq edilən bir nağıl — başqa bir reallığı gizlədir: aşağı gəlirlər, qeyri-sabit iş yerləri və digər miqrant qrupları ilə müqayisədə daha yüksək yoxsulluq səviyyələri. Lakin bu işçi bazasından yeni bir siyasət yaranır — Demokratiya Partiyasını ən təməlindən dəyişə biləcək bir siyasət.

"Africa Is a Country" saytının təsisçisi olaraq, mən təxminən on beş ildir ki, afrikalıların demokratiyaya necə yenidən baxdıqlarını araşdırıram, neoliberalizm, avtoritarizm və hərbi təzyiqlərə qarşı. Nigeriyada #EndSARS hərəkatı, Uqandada «İşə piyada get» kampaniyası, Ərəb Baharı və Cənubi Afrikada #FeesMustFall kampaniyası kimi hərəkatlar — afrikalı aktivistlər ədalətsizliyə qarşı cəsarətli tənqidi yanaşmalar təqdim etdilər. Bu hərəkatlar, qlobal etirazlara təsir göstərdi və Black Lives Matter hərəkatı ilə kəsişdi. ABŞ-da yaşayan bir çox afrikalı miqrant bu ənənələrdən ilham alır. Mamdani, Nyu-Yorkda taksi sürücüləri ilə birlikdə borc əsarətinə qarşı mübarizə apardı. O, Omar isə ofisləri təmizlədi və istehsalat xətlərində çalışdı. Hər ikisi də siyasi karyeralarını, kənara atılmış icmalarla danışaraq və təşkilatlanaraq qurmuşdur.

Trampın ksenofobiyasından və cəmiyyətin dərin sosial ədalətsizliyindən hələ də əziyyət çəkən ABŞ-da, bu yeni liderlər parlaqlıq təklif edirlər. Onlar, mədəni inteqrasiyaya deyil, ümumi mübarizəyə əsaslanaraq miqrantlarla yerli əhali, müsəlmanlarla qeyri-müsəlmanlar, afroamerikalılarla yeni afrikalı miqrantlar, müxtəlif ölkələrdən gələn miqrantların övladları arasında həmrəylik körpüləri qururlar. Yaxınlarda siyasi nəzəriyyəçi Kori Robinin qeyd etdiyi kimi, Mamdani — Franklin Ruzveltin ruhunda «xoşbəxt döyüşçü»dür: ağıllı, realist və həqiqi müzakirədən qorxmur. Onun müsəlman və Cənubi Asiya kimliyi, qlobal miqrasiya ilə radikal şəkildə dəyişmiş şəhər və ölkədə ona xüsusi simvolik bir əhəmiyyət qazandırır. O, radikal-demokratik bir gələcəyin təmsilçisidir — bir gələcək ki, mühafizəkarlar onu nə dayandıracaq, nə də anlayacaq.

Bu mətn Moderator.az üçün «İslamnews» nəşrinə istinadla hazırlanmışdır.

S.Laçın