Bəxti gətirən casus – Pentaqona işləyən SSRİ alimini edamdan Reyqan xilas edib

1976-cı ildə ABŞ hərbi hava qüvvələrinin komandanı Harold Braun SSRİ-yə səfər edib. SSRİ Elmlər Akademiyasının ABŞ və Kanada İnstitutunda baş elmi işçi işləmiş Vladimir Potaşov məmurun tərcüməçisi təyin edilib. Yaxşı davranışa malik olan tərcüməçi qonağın işlərinə çox da müdaxilə etməyib. Bu, Braunun xoşuna gəlib və tərcüməçini ABŞ-yə dəvət edib.
Həmin dövrdə ABŞ-yə sərbəst formada getmək çox çətin və qəliz məsələ olub. Lakin 5 il sonra danışıqlar üçün tərcüməçi lazım olanda Potaşov istəyinə nail ola bilib. Braun o zaman artıq müdafiə naziri vəzifəsini icra edib.
Sovet ölkəsindən gələn qonaqla bir neçə kəlmə danışdıqdan sonra o, artıq işinə getməyə hazırlaşıb. Lakin Potaşov amerikalını kənara çəkib və sakitcə ondan MKİ nümayəndəsi ilə görüş təşkil etməyi xahiş edib. Braun xahişi sakitcə qəbul edib və onun istəyini yerinə yetirib.
Sovet tərcüməçisi dərhal özünə bank hesabı açılmasını tələb edib. Lakin “işəgötürənlər” potensial casusdan onun faydalı olduğunu sübut etməyi tələb ediblər. Məlum olub ki, alim nəinki ABŞ və Kanada ilə bağlı strateji məsələlərə cavabdeh olan institutda işləyir, həm də orada DTK-nin qeyri-rəsmi nümayəndəsidir.
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin əməkdaşları tez bir zamanda “könüllü”yə əsas sahələri öyrədib, ona tapşırıqların yerinə yetirilməsi, şifrələmə, gizli yazı və alqoritmləri başa salıblar. Nəticədə Potaşov “Medium” kod adını alıb. Moskvaya qayıdandan sonra o, tam məsuliyyətilə işləməyə başlayıb, sistematik olaraq əlində olan bütün sirləri amerikalılara ötürüb.
Əvvəlcə bunlar müasir elmi nailiyyətlər olub. Daha sonra amerikalılar casusdan SSRİ ilə ABŞ arasında qarşılıqlı əlaqənin istiqamətini dəyişdirmək planlarından ibarət analitik hesabat alıblar. “Medium”un əldə etdiyi məlumatları nəzərə alaraq, o, ölkələr arasında yarana biləcək ziddiyyətlərlə bağlı proqnoz hazırlayıb.
Alim amerikalılara onlar üçün anlaşılmaz siyasətçi olan Andropovun da iştirak etdiyi nüvə silahı ilə bağlı danışıqlarda ciddi köməklik göstərib. Nəticədə 1984-cü ildə sovet tərəfinin təşəbbüsü ilə Avropada strateji silahların azaldılması və nüvə silahlarının məhdudlaşdırılması məsələsi üzrə danışıqlar dayandırılıb.
Casus amerikalılara SSRİ-nin aydın mövqeyini çatdırıb və bu məsələdə Amerikanın maraqlarının effektiv təşviqi ilə bağlı proqnozlar hazırlayıb.
O, SSRİ Müdafiə Nazirliyinin strukturunda yeni bölmənin - kosmik komandanlığın yaradılması barədə xaricdəki “şef”lərinə dərhal məlumat verib. Hətta sovetin təkrar istifadə edilə bilən kosmik gəmisinin buraxılışında gecikmənin səbəblərini açıqlayıb.
Yüksək məlumatlı agentin hesabatları təkcə 1980-ci illərdə Vaşinqtona SSRİ ilə münasibətlərini qurmağa böyük kömək etməyib, həm də sonralar müəyyən dərəcədə NATO-nun Şərqə doğru genişləndirilməsi və “Anti-ballistik raket müqaviləsi”ndən çıxmaq qərarına yardımçı olub.
Amma bu cür ehtiyatlı və savadlı insanlar da sonda sadə zərərli xüsusiyyətləri üzündə yaxanı ələ verirlər. “Medium” SSRİ-nin sirlərini qarşı tərəfə ötürərək qazandıqlarını içki içməyə, bahalı əyləncə məkanlarına səfərlərə, gənc məşuqələrinə hədiyyələrə xərcləyib. Özü də, beş “sevgili canan”a pul çatdırmaq müşkül olub.
MKİ agenti sadəlövhcəsinə bunun üçün sərvət qazanacağına inanaraq institut direktorunun ofisindən hökumətin kommunikasiya kataloqunu oğurlayıb. Amma üzərində “Yalnız rəsmi istifadə üçün” qeydi olan sənədin yoxa çıxması hərtərəfli araşdırmanın başlanmasına səbəb olub. Nəticədə sovet əks-kəşfiyyatı Potaşovu 24 saatlıq nəzarətə götürüb və bu müddət ərzində elmlər doktoru ilə Moskvada diplomatik pərdə altında fəaliyyətə başlayan Lenqli rezidenturasının cinayət əlaqəsinə dair təkzibolunmaz sübutlar əldə ediblər.
Potaşov 1986-cı ildə həbs olunub. O, istintaqda deyib ki, guya amerikalılar onu zorla saxlayıb, bədəninə narkotik vasitələr yeridiblər və onlar üçün işləməyə məcbur ediblər. Bu versiya təsdiqini tapmadıqdan sonra o, fəlsəfə, hətta din barədə danışaraq özünə haqq qazandırmağa çalışıb.
Bütün hallarda casusu ölüm hökmü gözləsə də, onun bəxti gətirib. Onun həbsdə olduğu vaxt ABŞ prezidenti Ronald Reyqan Moskvada rəsmi səfərdə olub.
Vəziyyətdən xəbər tutan Reyqan naharda Qorbaçovdan soruşub: “Cənab Qorbaçov, casusluq cəsədsiz müharibədir, elə deyilmi?”. Təbii ki, Qorbaçov söhbətin nədən getdiyini anlayıb.
Potaşovun SSRİ-yə on milyardlarla dollar dəyərində ziyan vurmasına baxmayaraq, Mixail Qorbaçovun göstərişi ilə o, güllələnməyib, cəmi 13 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Altı il sonra, 1992-ci ildə keçmiş baş elmi işçi amnistiyaya əsasən azadlığa çıxıb. O, dərhal xarici pasport və viza alaraq ABŞ-yə gedib.
İlkin Nəcəf, xüsusi olaraq Musavat.com üçün
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 2025 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 2025 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 2025 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 2025 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 2025 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 2025 01:56
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 2025 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 2025 23:29
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 2025 23:03
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 2025 11:42
- Prezident onlara müraciət ünvanladı
18 iyul 11:51
- Məzuniyyətə gələn hərbçimiz özünü evində ASDI
18 iyul 11:33
- Belçika parlamentindən Azərbaycana qarşı ədalətsiz və qərəzli qətnamə
18 iyul 10:46
- Alen Simonyan boşaldı - Modellə sevgilidir
18 iyul 10:26
- Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik
18 iyul 09:43
- Ersin Tatar: İlham Əliyev hər zaman bizə sahib çıxıb
18 iyul 09:18
- Rusiya Kilsəsi: Seks cənnətə aparan yoldur
18 iyul 01:56
- Şıxlinski mənim xahişimlə saxlanıldı, Nisanovun bazarı... - Mironov
18 iyul 00:20
- Əli Həsənovla Səttar Möhbalıyevin qudalığı BİTDİ...
17 iyul 23:43
- Ukraynada yeni baş nazir: Müstəqillik tarixində ikinci dəfə...
17 iyul 23:29
- Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər (FOTO)
17 iyul 22:45
- Rusiyada general dələduzluğa görə həbs edildi
17 iyul 21:55
- İki bacı çayda boğulub öldü
17 iyul 21:36
- Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - ZON-a köçürüləcək
16 iyul 20:42
- 1 qramı 5000 dollardan başlayır: Qazaxıstanda dünyanın ən bahalı metalı hasil olunur
16 iyul 01:07
- Kətan toxumu, qaynar su... - Minlərlə manatınız cibinizdə qalacaq
15 iyul 23:28
- Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu: Ərim şübhələndi, dedim ki, bir daha...– ŞOK
15 iyul 23:03
- Rusiya Şahin Şıxlinskinin oğlunu həbs etdi
15 iyul 22:36
- İlham Əliyev: Demokratiya və Milli Birlik Günü güclü və sarsılmaz iradənin tarixdir
15 iyul 12:31
- Hansı Avropa ölkələrində ən yüksək maaş verilir?
15 iyul 11:42
- Tibbin atası İbn-i Sina-dan şəkər xəstəliyinə çarə
15 iyul 11:01
- Putin: Rusiyada QADIN çatışmır – Statistikanı özü etiraf etdi
15 iyul 01:21
- Məleykə Abbaszadə qadınları SAĞMAL İNƏKLƏ müqayisə etdi: Gündə sağılmaq ağırdır..
15 iyul 00:33
- Orxon yazıları və ortaq Türk dili təklifi
14 iyul 23:09
- Tramp Putini hədələdi: Hamını aldadır, ona 50 gün vaxt verirəm...
14 iyul 22:43
- 37 ildir AYB-nin sədriyəm, söz verdiyim kimi vəzifəmdən GEDİRƏM, qoy sevincləri artıq olsun - ANAR
14 iyul 12:58
- Amerikalı milyarderin SON sözləri: Uşaqlarınıza VARLI olmağı yox, XOŞBƏXT olmağı öyrədin
14 iyul 11:53
- Tramp : Putin gündüzlər XOŞ danışır, axşamlar isə hamını BOMBALAYIR..
14 iyul 11:37
- Çeçen qızı Lauranı Tiflisdə oğurladılar !
14 iyul 10:16
- AZƏRSUN ilə Müdafiə Nazirliyi arasında OTKAT 20 MİLYON
14 iyul 09:58