Şairə göydələn mavzoley tikdirən hökmdar – Türküstanın incisi
Bir hökmdar düşünün ki, rəğbət bəslədiyi şair üçün müasir onmərtəbələr boyda mavzoley tikdirsin. Nadir hadisədir. Amma tarixdə belə bir hökmdar və bu cür böyük hörməti qazanan şair (alim, mütəfəkkir) olub. Hökmdar hamının tanıdığı Əmir Teymurdur. Alimi – Xoca Əhməd Yasəvini isə Qazaxıstanda və Özbəkistanda hamı tanısa da, o biri türk ölkələrində mütəxəssislər və maraqlanan insanlar tanıyır, uzaq ölkələrdə isə tanıyanlar ya bir olar, ya iki.
Əhməd Yasəvi Qərbi Türküstanın Çimkənd şəhəri yaxınlığındakı Sayram qəsəbəsində dünyaya gəlib. O, 12-ci əsrdə yaşayıb, 1166-cı ildə vəfat edib. Orta Asiya türkləri arasında İslamı yayıb, Anadolunun türkləşməsində və müsəlmanlaşmasında böyük rolu olub.
Əhməd Yəsəvi sufizm cərəyanının banisidir. Əmir Teymur bu şəxsə böyük qiymət verib, vəfatından 233 il sonra onun məzarı üzərində möhtəşəm bir mavzoley tikdirib.
Yasəvi mavzoleyinin hündürlüyünə baxanda adamın başından, necə deyərlər, papaq düşər. İnanmaq çətindir ki, 14-cü əsrdə, konkret olaraq 1385-ci ildə bu qədər möhtəşəm bina inşa edilib. Mavzoley sonradan restavrasiya olunsa da, inşaat işlərinin mükəmməlliyi göz önündədir. O zamanlar bu qədər qranit kimi möhkəm kərpici necə bişiriblər, nədən hazırlayıblar, hələ də sirri çözülməyib.
Maraqlıdır ki, Əmir Teymur bu tikilini qazaxların xanı Toxtamışa qalib gəldikdən sonra, onun acığına tikdirib. Biz görmüşük ki, işğalçı haranısa qəsb edəndən sonra sökür-dağıdır, yandırır və yerində heç nə tikmir. Özbək fateh isə tərsinə edib və onun əsəri 622 ildir ki, öz əzəmətini qoruyub saxlayır.
Bələdçimiz Qəni danışır ki, mavzoleyin beton və ya daş bünövrəsi olmayıb, onu sonradan, tikilinin restavrasiyası zamanı əlavə ediblər. Ona qədər o böyüklükdə və ağırlıqda bina qamış və gildən hazırlanmış özül üzərində bərqərar olub. Mütəxəssislər bu sirri çözüblər: qamış və gil özül mavzoleyi şiddətli və xəfif zəlzələlərdən qoruyub.
Bu, “tay-kazan” adlanın qazanı Yasəvi mavzoleyinə Əmir Teymur şəxsən özü bağışlayıb və o vaxtdan qorunub saxlanır. Bələdçimiz deyir ki, qazan 3 ton maye tutur, o vaxt bunda şərbət hazırlayaraq camaata paylayırmışlar və bu mərasim həftədə bir dəfə olurmuş.
Bundan başqa, qazaxların “axsaq Teymur” adlandırdığı hökmdar mavzoleyə lampalar da bağışlayıb, onlar da göz bəbəyi kimi qorunur.
Mavzoleyin qədim taxta qapısının əsas hissəsi də sağ-salamat qalıb.
Ümumiyyətlə, özbəklər kimi, qazaxlar da öz tarixlərinə böyük hörmət qoyur, onunla qürur duyur, bacardıqca təbliğ edirlər. Yasəvi mavzoleyinin yerləşdiyi “Həzrət Sultan” tarixi memarlıq qoruğu böyük, ucsuz-bucaqsız bir kompleksdir.
Buraya nəqliyyatın girişi qadağandır. Ziyarətçi turistlər böyük bir məsafəni piyada gəzməlidirlər. Sadəcə, yorulanlar və yaşlı adamlar üçün avtokar xidməti nəzərdə tutulub.
Milli və qədim geyimlər geymiş aktyorlar kompleks ərazisində gəzişir, qədim bahadırların necə göründüyünü nümayiş etdirirlər.
Kompleksə 200-dən artıq obyekt daxildir. Qazaxlar tarixlə müasirliyi elə çulğaşdırıblar ki, nə vaxt tarixdən çıxıb müasir həyata, ondan da ora keçdiyini bilmirsən.
Kompleksin ərazisi başdan-başa hər gün sulanan və ciddi qulluq edilən ot örtüyünə malikdir və həmişəyaşıl çəmənlikdir.
Burada folklor ansamblları hər gün növbə ilə konsert verirlər, rəqqasələr milli rəqslər ifadə edirlər.
Ölkənin o biri vilayətindən gələn çalğıçılar öz yörələrinin melodiyalarını çalırlar.
Qoruqda çoxlu köçəri yurtaları (alaçıq-çadırlar) da tikilib və içərisində ziyarətçi müştərilərə iaşə xidməti göstərilir, qazax və özbək mətbəxinin təamları təqdim edilir.
Hər yanda səliqə-səhman hökm sürür. Ziyarətçilər isə aşıb-daşır. Buraya xarici turistlərlə yanaşı yerli adamlar da çox gəlir və insanlar öz kiçik uşaqlarını bu kompleksə gətirir, onlara öz ölkələrinin şanlı keçmişindən danışır, tarixi abidələri göstərirlər.
Qoruq ərazisində müasir Venetsiyanın küçələrindən birini andıran kanal da düzəldiblər. İçində qayıqla gəzmək olur. Kanaldakı su göz yaşı kimi dupdurudur, filtrasiya edilir və qorunur ki, heç kəs ora yad cism atmasın.
Ümumiyyətlə, bu şəhərdə turizm üçün böyük potensial var. Türküstanın qədim və köhnə hissəsindən az qala 2-3 dəfə böyük yeni şəhərdə tikilir və bu hissədə onlarla lüks otellər inşa edilib. Müasir Avropa şəhərlərini xatırladan Türküstanın qədim hissəsi isə region və dünya turistləri üçün çox cəlbedici hala gətirlib.
Xalid Kazımlı, Türküstan, Qazaxıstan
- Azərbaycanda kiçik məktəblər ləğv olunur - Bəs şagirdlər, müəllimlər ?
22 mart 2024 14:17
- Azərbaycanda tanınmış şairi motosiklet vurdu: Ciddi xəsarət aldı - Foto
22 mart 2024 13:22
- Day-dayım olsaydı, qısa zamanda … - Aysel Əlizadə
21 mart 2024 22:16
- Səməd Vurğunun qeyri-adi DƏFNİ
21 mart 2024 21:47
- Qafqaz Hüquqi Xidmətlər Mərkəzinin baş direktoru İlqar Abbasov Baş prokurora müraciət etdi
19 mart 2024 09:44
- Dünyanın Puşkini - Firuz Mustafa yazır
8 fevral 2024 11:25
- HƏMAS yönəticilərindən biri İSTANBULA NİYƏ GƏLSİN?
11 oktyabr 2023 13:42
- Məhərrəmlik bitdi, toylar başladı - 2 ayda dəyişən menyu qiymətləri
16 sentyabr 2023 13:30
- Prezidentlər və xanımları Şuşaya səfər edib
23 avqust 2023 23:10
- Nəcməddin Sadıkovun bacısı oğlu “Tərtər işi” üzrə dindirildi
2 avqust 2023 18:02
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20